Zakłady Chemiczne „Nitro-Chem”

Zakłady Chemiczne „Nitro-Chem” SA

Biurowiec
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Siedziba	Bydgoszcz
Adres	85-862 Bydgoszcz ul. Theodora Wulffa 18
Data założenia	1992 (1948)
Forma prawna	spółka akcyjna
Prezes	Rafał Mendlik (p.o.)
Udziałowcy	Polska Grupa Zbrojeniowa
Nr KRS	0000006791
Zatrudnienie	344
Dane finansowe
Kapitał zakładowy	15 293 980,00 PLN
Położenie na mapie Bydgoszczy Zakłady Chemiczne „Nitro-Chem” SA
Położenie na mapie Polski Zakłady Chemiczne „Nitro-Chem” SA
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Zakłady Chemiczne „Nitro-Chem” SA
53°05′20″N 18°05′32″E
Strona internetowa

Bomba lotnicza ogólnego przeznaczenia Mk 82 produkowana w Zakładach Chemicznych Nitro-Chem

Trotyl – jeden z produktów zakładu

Oktogen

Zakłady Chemiczne Nitro-Chem SA – przedsiębiorstwo przemysłu chemicznego i zbrojeniowego z siedzibą w Bydgoszczy. Należy do Polskiej Grupy Zbrojeniowej.

Historia

Przedsiębiorstwo znajduje się na terenie dawnej fabryki DAG Fabrik Bromberg (1939–1945), wzniesionej przez władze III Rzeszy, przeznaczonej do produkcji materiałów wybuchowych i elaboracji amunicji na potrzeby Wehrmachtu. W 1945 na polecenie Komisji Trofeów Wojennych Armii Czerwonej, żołnierze radzieccy wywieźli wszystkie urządzenia techniczne do ZSRR. Pozostały jedynie puste budynki produkcyjne i socjalne, linie technologiczne (nitrocelulozy, nitrogliceryny, prochu, trotylu i nitrozwiązków) oraz setki kilometrów dróg wewnętrznych, bocznic kolejowych i sieci podziemnych i napowietrznych. Latem 1945 po wycofaniu Armii Czerwonej, na terenie fabryki stacjonowały oddziały Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a zakład przejął Centralny Zarząd Przemysłu Zbrojeniowego w Warszawie.

W części obiektów pofabrycznych, położonych na wschód od magistrali węglowej utworzono Państwową Wytwórnię Prochu w Łęgnowie, przemianowaną w 1951 na Wytwórnię Chemiczną nr 9, którą w 1959 przekształcono w Zakłady Chemiczne Zachem w Bydgoszczy. Wykorzystywały one część istniejącej po DAG Fabrik Bromberg infrastruktury, a oprócz produkcji cywilnej prowadziły ściśle tajną produkcję materiałów wybuchowych dla sił zbrojnych państw Układu Warszawskiego. Od 1948 produkowano trotyl, od 1950 także heksogen. W 1952 doszło do potężnej eksplozji na linii produkcyjnej trotylu, w wyniku której zginęło 15 pracowników, 84 zostało rannych, a skutki wybuchu (potłuczone szyby w oknach) były odczuwalne w promieniu 10 km. W 1968 nastąpił kolejny wybuch, mniejszy i nie tak tragiczny w skutkach. W kolejnych latach dokonywano rozbudowy przedsiębiorstwa, dywersyfikacji produkcji oraz wymiany wyposażenia linii technologicznych na nowoczesne, bezpieczne i niezawodne instalacje. W 1990 roku przychody Zachemu z produkcji materiałów wybuchowych wynosiły ok. 5% sprzedaży całego zakładu.

1 stycznia 1992 r. zakład podzielono na dwa niezależne przedsiębiorstwa: „Nitro-Chem” w części wschodniej, który prowadził produkcję materiałów wybuchowych i „Zachem” w części zachodniej, prowadzący produkcję cywilną. 24 października 1994 zakład przekształcono w spółkę Skarbu Państwa. W latach 90. XX w. produkowano m.in. chloronitrobenzen, chlorodinitrobenzen, trotyl, pentryt, nitrobenzen. Oprócz materiałów wybuchowych wytwarzano półprodukty do produkcji barwników oraz przemysłu farmaceutycznego. Jako produkty uboczne otrzymywano m.in.: kwas siarkowy, kwas azotowy, naftalen, pentryt flegmatyzowany, pentaerytryt. W tym okresie możliwości produkcyjne zakładu wykraczały znacznie ponad potrzeby gospodarki kraju. Wykorzystanie mocy produkcyjnych w 1992 wynosiło ok. 20%. Zakład był krajowym monopolistą w zakresie produkcji trotylu, pentrytu, chloronitrobenzenu i pochodnych nitrobenzenu oraz elaboracji określonych typów pocisków dla sił zbrojnych. Sieci technologiczne, energetyczne, wodociągowe i kanalizacyjne, bazę transportową współużytkowano razem z Zakładami Chemicznymi Zachem.

W 2003 wdrożono systemy zarządzania jakością wg norm ISO 9001 i AQAP 2110, a w 2006 przedsiębiorstwo przystąpiło do grupy kapitałowej Bumar (od 2013 Polski Holding Obronny) zrzeszającej wiodące firmy reprezentujące polski przemysł obronny. W 2008 dokonano modernizacji linii technologicznej do produkcji wysokoenergetycznych materiałów wybuchowych (RDX, HMX), zaś w 2011 po wykorzystaniu środków z Unii Europejskiej uruchomiono instalację do produkcji folii z tworzyw sztucznych według własnej technologii.

Po wejściu Polski do NATO spółka nastawiła działalność na eksport wyrobów za granicę, głównie do państw Organizacji, a później także do Azji. Budowie międzynarodowej marki zakładu pomogła umowa offsetowa z Lockheed Martin w 2013, związana z kontraktem na samoloty F-16. Po wygaśnięciu zobowiązań offsetowych przedłużono umowy z zakładem, który uzyskał certyfikaty dostawcy dla Armii USA. Wyroby Nitrochemu ceni się za wysoką jakość, co umożliwia bezproblemowe elaborowanie amunicji. W 2015 ukończono budowę w Wietnamie licencyjnej linii technologicznej do produkcji TNT. Nitro-Chem inwestuje również w badania i rozwój, dzięki czemu zbudowano nową linię technologiczną mało wrażliwych materiałów wybuchowych nowej generacji. Wśród inwestycji proekologicznych, największe znaczenie miało zamknięcie obiegu wody technologicznej oraz rozpoczęcie budowy własnej oczyszczalni ścieków. W 2015 przedsiębiorstwo otrzymało 30 mln zł na uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej oraz modernizację linii technologicznych produkcji trotylu, heksogenu i oktogenu. Inwestycję sfinansowano z Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorców, w ramach którego Ministerstwo Skarbu Państwa udzieliło spółce wsparcia nie będącego pomocą publiczną.

W 2015 obroty spółki przekroczyły 150 mln zł, a 85% przychodów uzyskano z eksportu. Bydgoska fabryka jest największym w państwach członkowskich NATO producentem trotylu (10 tys. ton rocznie) i eksportowym prymusem w polskiej branży zbrojeniowej. W 2018 obroty spółki wynosiły 200 mln zł, a w 2019 przedsiębiorstwo we współpracy z firmą RWM Italia z grupy Rheinmetall Defence podjęło produkcję 250-kilogramowych bomb lotniczych Mk 82 przeznaczonych do przenoszenia przez samoloty F-16.

Z końcem 2023 roku Nitro-Chem rozpoczął sprzątanie nielegalnych składowisk z odpadami pochodzącymi najprawdopodobniej ze swojej produkcji. Porzucaniem w ramach przestępczej działalności objęte były Szczerców i Chabielice w województwie łódzkim, Czarna na Mazowszu oraz Rojków.

Lista prezesów

• Tomasz Ptaszyński (?–2017)
• Krzysztof Kozłowski (2017–2020)
• Andrzej Łysakowski (2020–2022)
• Rafał Mendlik (p.o.) (2022–2023)
• Dominik Sawicki (2023–)

Infrastruktura produkcyjna

• Instalacja do produkcji trotylu i dinitrotoluenu;
• Instalacja do produkcji heksogenu i oktogenu;
• Linia do produkcji kawałkowanego trotylu i tritonalu;
• Linia elaboracji metodą ślimakowania amunicji kalibru od 60 do 160 mm;
• Linia do produkcji metodą prasowania pobudzaczy i ładunków;
• Instalacja do produkcji folii z tworzyw sztucznych.

Produkty

• Materiały wybuchowe – trotyl (TNT), heksogen (RDX), oktogen (HMX), kompozycje na bazie ww. materiałów oraz tritonalu i dinitrotoluenu;
• Cywilne środki strzałowe – pobudzacze trotylowe prasowane, ładunki zalewane na bazie trotylu, pobudzacze prasowane na bazie kompozycji materiałów wybuchowych;
• Amunicja i usługi elaboracji – pociski i głowice bojowe, amunicja saperska, miny przeciwpancerne, bomby lotnicze, granaty chemiczne (dymne, łzawiące), usługi elaboracji;
• Produkty chemiczne – dinitrotoluen;
• Folie z tworzyw sztucznych – polipropylenowa i poliestrowa

Logistyka i rynki zbytu

Przedsiębiorstwo specjalizuje się w produkcji eksportowej materiałów wybuchowych (75% produkcji). Specyfika transportu materiałów niebezpiecznych wymaga specjalnej obsługi logistycznej, które zapewnia Wewnętrzna Służba Ochrony. Spółka sprzedaje swoje wyroby m.in. do USA, Kanady, Francji, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Izraela, Arabii Saudyjskiej, a także dla Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i pozostałych służb mundurowych oraz innych spółek związanych dawniej z PHO. Wśród odbiorców wyrobów Nitro-Chemu znajdują się m.in. Dyno Nobel (górnictwo), amerykański koncern zbrojeniowy General Dynamics, izraelski Rafael Advanced Defense Systems, państwowy przemysł surowców skalnych Algierii, koncerny kanadyjskie, górnicze i drogowe koncerny z Południowej Afryki, przedsiębiorcy ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Korei Płd., Turcji, Portugalii i Wysp Owczych. Od 2009 jest głównym dostawcą trotylu dla amerykańskiego potentata amunicyjnego ATK.

Ochrona

Przedsiębiorstwo należy do branży zbrojeniowej i podlega specjalnym procedurom NATO, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwa Gospodarki. Jest chronione przez bramy, ogrodzenia i wały ochronne, a do hal produkcyjnych prowadzą kręte tunele (z uwagi na bezpieczeństwo w razie eksplozji). Firma zajmuje łącznie 150 hektarów powierzchni.

Sponsoring

Od 2013 firma była sponsorem strategicznym występującej w PlusLidze drużyny siatkarskiej Łuczniczka Bydgoszcz. Wspiera także sport młodzieżowy, imprezy sportowe i kulturalne oraz jednostki medyczne.

Osiągnięcia

• Puchar Ministra Gospodarki za „Najlepszy wyrób eksportowy 1997 roku” na VI Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach (1998)
• Srebrny medal w konkursie „Top Firm 2004” organizowanym przez polską Organizację Handlową na najlepszego polskiego eksportera na rynek amerykański (2004)
• Nagroda Gospodarcza Wojewody Kujawsko-Pomorskiego (2006)
• Certyfikat „Przejrzysta Firma” przyznany przez firmę Dun and Bradstreet we współpracy z Getin Bankiem za prowadzenie jawnej polityki informacyjnej i propagowanie dobrych praktyk biznesowych w tej sferze (2008)
• Godło „Europejski Standard 2009” za prowadzenie aktywnej polityki rozwoju zarządzania jakością, innowacyjność i dbałość o rozwój pracowników (2010)
• Nagroda Ministra Gospodarki dla najlepszego eksportera sektora obronnego (2010)
• Certyfikat „Najwyższa Jakość – Firma Roku 2010”
• Tytuł „Pracodawca roku regionu kujawsko-pomorskiego (2011)
• Tytuł „Jakość Roku 2010”
• Tytuł Innowacyjnej Firmy 2011
• Złoty Medal Międzynarodowych Targów Techniki Pakowania i Logistyki Taropak 2012
• Tytuł Mecenasa Bydgoskiego Sportu – 2012, 2013
• I miejsce w rankingu Złotej Setki Pomorza i Kujaw 2013 – Filar regionu, Duża najbardziej innowacyjna firma regionu

Bibliografia

• Strona firmy