Zarszyn (gmina)

Zarszyn
	gmina wiejska
	; Urząd Gminy Zarszyn
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
TERC	1817082
Wójt	Magdalena Gajewska; (od 2018)
Powierzchnia	106 km²
Populacja (2020); • liczba ludności	; 9201
• gęstość	88,7 os./km²
Nr kierunkowy	13
Tablice rejestracyjne	RSA
	Adres urzędu:Zarszyn 53; 38-530 Zarszyn
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	11
Liczba miejscowości	11
	Położenie na mapie Polski Zarszyn
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Zarszyn
	49°35′N 22°01′E/49,587778 22,012222
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Zarszyn – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim. Siedzibą gminy jest Zarszyn.

W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie krośnieńskim.

Według danych z 31 grudnia 2020 r. gminę zamieszkiwały 9201 osób^[1].

Położenie

Gmina Zarszyn leży w obrębie Dołów Jasielsko-Sanockich, a jej południowa część zajmuje fragment Pogórza Karpackiego. Główną rzeką gminy jest Pielnica, której źródła znajdują się w paśmie Bukowicy, w pobliżu Woli Sękowej. Doły Jasielsko-Sanockie wyniesione 220–300 m n.p.m. to rozległe obniżenie śródgórskie o długości ponad 75 km i szerokości przeszło 15 km. W tym obniżeniu śródgórskim występuje szereg kotlin mniejszych i większych oddzielonych wzniesieniami i garbami o różnej wysokości. Położenie geograficzne Gminy Zarszyn wyznaczają współrzędne 49°35′16″N szerokości geograficznej północnej i 22°00′44″E długości geograficznej wschodniej. Powierzchnia Gminy wynosi 106 km²^[4]

Historia

1934–1954

Gmina zbiorowa Zarszyn została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie sanockim w woj. lwowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Bażanówka, Besko, Długie, Dudyńce, Jaćmierz, Jędruszkowce, Markowce, Mymoń, Nowosielce, Odrzechowa, Pielnia, Pisarowce, Pobiedno, Posada Jaćmierska, Posada Zarszyńska, Strachocina i Zarszyn^[5]. Gminy te przekształcono 17 września 1934 w 17 gromad (sołectw) gminy Zarszyn^[6].

Po wojnie gmina znalazła się w powiecie sanockim w nowo utworzonym woj. rzeszowskim. Według stanu z 1 lipca 1952 liczyła nadal 17 gromad^[7].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[8]. Jej obszar wszedł w skład nowych gromad: Besko, Jaćmierz, Markowce, Nowosielce, Odrzechowa, Pakoszówka i Zarszyn^[9].

1973–

Gminę Zarszyn reaktywowano w związku z kolejną reformą administracyjną 1 stycznia 1973 w woj. rzeszowskim, tym razem w powiecie krośnieńskim^[10]. Gmina objęła 12 sołectw: Bażanówka, Besko, Długie, Jaćmierz, Mymoń, Nowosielce, Odrzechowa, Pielnia, Poręby, Posada Jaćmierska, Posada Zarszyńska i Zarszyn^[11].

Nowa gmina Zarszyn objęła obszar znacznie mniejszy niż w odsłonie sprzed 1954 roku, ponieważ część jej dawnego terytorium włączono do gmin: Bukowsko (Dudyńce i Pobiedno) i Sanok (Jędruszkowce, Markowce, Pisarowce i Strachocina) w powiecie bieszczadzkim.

1 czerwca 1975 roku gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. krośnieńskim^[12].

Gminę Zarszyn zredukowano ponownie 2 kwietnia 1991, kiedy to z części jej obszaru (sołectwa Besko, Mymoń i Poręby) utworzono nową gminę Besko^[13].

Od 1999 ponownie w powiecie sanockim, w nowym województwie podkarpackim.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[14] gmina Zarszyn ma obszar 105,96 km², w tym:

użytki rolne: 67%
użytki leśne: 25%

Gmina stanowi 8,65% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2018 r. ^[15]

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	9321	100	4812	51,62	4509	48,38
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]

Struktura demograficzna^[15]

Gmina Zarszyn	Liczba ludności	W wieku od 2-17 lat	W wieku od 18-60 lat	W wieku od 61 lat i powyżej
Ogółem	9321	1782	5575	1964
Kobiety	4812	886	2770	1156
Mężczyźni	4509	896	2805	808

Struktura demograficzna^[4]

Lp.	Miejscowość	Liczba ludności	Urodzenia			Zgony
Lp.	Miejscowość	Liczba ludności	ogółem	kobiety	mężczyźni	ogółem	kobiety	mężczyźni
1.	Bażanówka	811	9	4	5	4	1	3
2.	Długie	1611	14	8	6	11	5	6
3.	Jaćmierz	794	7	4	3	11	6	5
4.	Nowosielce	1362	13	8	5	15	7	8
5.	Odrzechowa	1164	17	8	9	16	8	8
6.	Pastwiska	225	-	-	-	4	3	1
7.	Pielnia	943	15	7	8	12	5	7
8.	Posada Jaćmierska	485	7	2	5	3	-	3
9.	Posada Zarszyńska	946	7	6	1	8	2	6
10.	Zarszyn	980	11	6	5	11	4	7
	Razem	9321	100	53	47	95	41	54

Sołectwa

Bażanówka, Długie, Jaćmierz, Jaćmierz Przedmieście, Nowosielce, Odrzechowa, Pastwiska, Pielnia, Posada Jaćmierska, Posada Zarszyńska, Zarszyn^[2]

Sąsiednie gminy

Besko, Brzozów, Bukowsko, Haczów, Rymanów, Sanok

Przypisy

↑ ^a ^b Raport o stanie Gminy Zarszyn za rok 2020. s. 6
↑ ^a ^b gminy, sołectwa
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Rzeszowie
↑ ^a ^b Raport o stanie Gminy Zarszyn za rok 2018
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 649
↑ Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 113
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr 33/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu sanockiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 19
↑ Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ ^a ^b Start [online], www.zarszyn.pl [dostęp 2019-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-06] (pol.).

[rap-1] Raport o stanie Gminy Zarszyn za rok 2020. s. 6

[sol-2] y, sołectwa

[us-3] Urząd Statystyczny w Rzeszowie

[autonazwa2-4] Raport o stanie Gminy Zarszyn za rok 2018

[5] Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 649

[6] Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 113

[7] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[8] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[9] Uchwała Nr 33/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu sanockiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)

[10] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[start-1973-RZ-11] Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).

[12] Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 19

[13] Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8

[autonazwa1-14] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[:0-15] Start [online], www.zarszyn.pl [dostęp 2019-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-06] (pol.).

[b-16] ↑ ^a ^b ^c ^d gmina częściowo przecięta granicą 1939–41

[a-17] ursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[A]

[B]

Wsie	Bażanówka Długie Jaćmierz Nowosielce Odrzechowa Pastwiska Pielnia Posada Jaćmierska Posada Zarszyńska Zarszyn
Osada leśna	Grędówka
Integralne części wsi	Brzeg Granicznik Huczkowa Koszary Łazy Madraszówka Mroczkówki Odrzechówki Osiedle Stefanówka Strachanów Wólka Wygoda Za Dudyńcami Zawisłocze Zeniówka

Miasta	Sanok Zagórz
Gminy miejskie	Sanok
Gminy miejsko-wiejskie	Zagórz
Gminy wiejskie	Besko Bukowsko Komańcza Sanok Tyrawa Wołoska Zarszyn