Historia kobiet w Polsce: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
+1 |
drobna rozbudowa |
||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
=== Działalność polityczna i społeczna === |
=== Działalność polityczna i społeczna === |
||
[[Dobrawa Przemyślidka]] i [[Chrzest Polski]] |
|||
=== Sytuacja prawna === |
=== Sytuacja prawna === |
||
Prawną sytuację kobiet, oprócz źródeł lokalnych, kształtowały także wpływy prawa germańskiego (szczególnie w miastach lokowanych na [[prawo magdeburskie|prawie niemieckim]]), oraz wspólne dla zachodniego chrześcijaństwa [[prawo kanoniczne]] (szczególnie w zakresie prawa małżeńskiego). Ważną rolę grało postępujące formalizowanie małżeństwa, uznawanego za związek [[sakrament małżeństwa|związek sakramentalny]] oparty na równości małżonków. Na [[sobór laterański IV|soborze laterańskim]] (1215) wprowadzono dodatkowo jego nierozerwalność{{odn|Dziadzio|2011|s=307}}. Wyznaniowy charakter małżeństwa (wyznaczającego w dużej mierze sytuację kobiet), funkcjonował w Europie aż do XIX w., gdzie powoli zaczął zanikać. Na terenie Polski został zniesiony przez ustawodawstwo zaborców i Napoleona{{odn|Dziadzio|2011|s=313}}. |
Prawną sytuację kobiet, oprócz źródeł lokalnych, kształtowały także wpływy prawa germańskiego (szczególnie w miastach lokowanych na [[prawo magdeburskie|prawie niemieckim]]), oraz wspólne dla zachodniego chrześcijaństwa [[prawo kanoniczne]] (szczególnie w zakresie prawa małżeńskiego). Ważną rolę grało postępujące formalizowanie małżeństwa, uznawanego za związek [[sakrament małżeństwa|związek sakramentalny]] oparty na równości małżonków. Na [[sobór laterański IV|soborze laterańskim]] (1215) wprowadzono dodatkowo jego nierozerwalność{{odn|Dziadzio|2011|s=307}}. Wyznaniowy charakter małżeństwa (wyznaczającego w dużej mierze sytuację kobiet), funkcjonował w Europie aż do XIX w., gdzie powoli zaczął zanikać. Na terenie Polski został zniesiony przez ustawodawstwo zaborców i Napoleona{{odn|Dziadzio|2011|s=313}}. |
||
| Linia 21: | Linia 22: | ||
=== Kobiety w społeczeństwie === |
=== Kobiety w społeczeństwie === |
||
=== Działalność polityczna i społeczna === |
=== Działalność polityczna i społeczna === |
||
Najbardziej aktywne politycznie królowe-małżonki (na pewno [[Bona Sforza]] tu będzie) - zestawienie musi mieć źródło, aby nie było OR'u |
|||
=== Sytuacja prawna === |
=== Sytuacja prawna === |
||
=== Kultura i nauka === |
=== Kultura i nauka === |
||
Dzięki małżeństwu z [[Jan Heweliusz|Janem Heweliuszem]] możliwość prowadzenia badań [[astronomia|astronomicznych]] zyskała [[Elżbieta Koopman Heweliusz|Elżbieta Koopman]], która kontynuowała działalność naukową po śmierci męża.<ref>{{Cytuj stronę | url = http://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978-0-387-30400-7_619 | tytuł = Hevelius, Catherina Elisabetha Koopman | autor = Thomas R. Williams | opublikowany = The Biographical Encyclopedia of Astronomers | język = en | data dostępu = 2017-01-31}}</ref> |
|||
== XIX w == |
== XIX w == |
||
| Linia 68: | Linia 71: | ||
=== Kobiety w społeczeństwie === |
=== Kobiety w społeczeństwie === |
||
==== Kwestia kobieca w propagandzie PRL ==== |
|||
=== Działalność polityczna i społeczna === |
=== Działalność polityczna i społeczna === |
||
11 lipca 1992 [[Hanna Suchocka]] jako pierwsza kobieta w Polsce objęła urząd [[szef rządu|premiera]].<ref>{{Cytuj stronę | url = https://muzhp.pl/pl/e/1762/powolanie-rzadu-hanny-suchockiej | tytuł = Powołanie rządu Hanny Suchockiej | opublikowany = Muzeum Historii Polski | data dostępu = 2019-11-25}}</ref> |
|||
==== Służba w Wojsku Polskim ==== |
==== Służba w Wojsku Polskim ==== |
||
W wojnach toczonych przez Polskę w XX stuleciu czynnie uczestniczyły również kobiety – zarówno w formacjach kobiecych ([[Ochotnicza Legia Kobiet]], [[Oddział Dysk]], [[1 Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater]]), jak i mieszanych. |
W wojnach toczonych przez Polskę w XX stuleciu czynnie uczestniczyły również kobiety – zarówno w formacjach kobiecych ([[Ochotnicza Legia Kobiet]], [[Oddział Dysk]], [[1 Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater]]), jak i mieszanych. |
||
| Linia 91: | Linia 97: | ||
Po odzyskaniu niepodległości, przystąpiono do pracy unifikujących system prawny II Rzeczypospolitej. Wśród zmian wprowadzonych najwcześniej było zniesienie przepisów dyskryminujących kobiety zamężne, w dysponowaniu prawami cywilnymi (''Ustawa z dnia 1 lipca 1921 r. w przedmiocie zmiany niektórych przepisów obowiązującego w b. Królestwie Polskiem prawa cywilnego, dotyczących praw kobiet''<ref>{{Dziennik Ustaw|1921|64|397}}</ref>). Pełną równość w pozycji małżonków wprowadzał projekt prawa małżeńskiego majątkowego z 1937, który ostatecznie nie wszedł w życie{{odn|Dziadzio|2011|s=320}}. Zmiany zrównujące pozycję małżonków zostały wprowadzone znacząco wcześniej niż w wielu innych krajach europejskich (np. w Austrii czy Francji){{odn|Dziadzio|2011|s=295}}. W okresie międzywojennym otoczono też ustawową ochroną pracę kobiet (''Ustawa z dnia 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet''<ref>{{Dziennik Ustaw|1924|65|636}}</ref>){{odn|Dziadzio|2011|s=356}}. |
Po odzyskaniu niepodległości, przystąpiono do pracy unifikujących system prawny II Rzeczypospolitej. Wśród zmian wprowadzonych najwcześniej było zniesienie przepisów dyskryminujących kobiety zamężne, w dysponowaniu prawami cywilnymi (''Ustawa z dnia 1 lipca 1921 r. w przedmiocie zmiany niektórych przepisów obowiązującego w b. Królestwie Polskiem prawa cywilnego, dotyczących praw kobiet''<ref>{{Dziennik Ustaw|1921|64|397}}</ref>). Pełną równość w pozycji małżonków wprowadzał projekt prawa małżeńskiego majątkowego z 1937, który ostatecznie nie wszedł w życie{{odn|Dziadzio|2011|s=320}}. Zmiany zrównujące pozycję małżonków zostały wprowadzone znacząco wcześniej niż w wielu innych krajach europejskich (np. w Austrii czy Francji){{odn|Dziadzio|2011|s=295}}. W okresie międzywojennym otoczono też ustawową ochroną pracę kobiet (''Ustawa z dnia 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet''<ref>{{Dziennik Ustaw|1924|65|636}}</ref>){{odn|Dziadzio|2011|s=356}}. |
||
W autonomicznym [[Województwo śląskie (II Rzeczpospolita)|woj. śląskim]] obowiązywała w latach 1926-1938 [[Ustawa w sprawie rozwiązania stosunku służby nauczycielskiej wskutek zawarcia przez nauczycielkę związku małżeńskiego]]. Również na pozostałym obszarze kraju funkcjonowały przepisy dyskryminujące kobiety zamężne na rynku pracy. |
|||
=== Kultura i nauka === |
=== Kultura i nauka === |
||
| Linia 111: | Linia 119: | ||
Aktywistki młodzieżowe w sprawie katastrofy klimatycznej. |
Aktywistki młodzieżowe w sprawie katastrofy klimatycznej. |
||
Polityczki tu |
Polityczki tu |
||
==== Spór językowy ==== |
|||
o bieżącej dyskusji nad feminatywami. |
|||
=== Sytuacja prawna === |
=== Sytuacja prawna === |
||
| Linia 117: | Linia 127: | ||
[[Wiek emerytalny]] w Polsce różni się w zależności od płci: dla kobiet wynosi on 60 lat, podczas gdy dla mężczyzn – 65<ref name="gov">{{Cytuj stronę | url = https://www.gov.pl/web/rodzina/twoja-emerytura-zmiany-od-1-pazdziernika | tytuł = Twoja emerytura – zmiany od 1 października | opublikowany = Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej | data dostępu = 2019-10-31}}</ref>. Reforma z 2012 roku zakładała stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego dla obojga płci, tak aby od 2040 roku był on równy i wynosił 67 lat<ref>{{Cytuj | autor = Marcin Zieleniecki | tytuł = Kilka refleksji na temat podwyższenia wieku emerytalnego w Polsce | url = https://prawo.ug.edu.pl/sites/default/files/_nodes/strona-pia/33461/files/33zieleniecki.pdf | czasopismo = Gdańskie Studia Prawnicze | wolumin = Tom XXXIII | data = 2015}}</ref>. Kolejna reforma, która weszła w życie 1 października 2017, przywróciła zróżnicowany (i niższy) wiek emerytalny<ref name="gov" />. |
[[Wiek emerytalny]] w Polsce różni się w zależności od płci: dla kobiet wynosi on 60 lat, podczas gdy dla mężczyzn – 65<ref name="gov">{{Cytuj stronę | url = https://www.gov.pl/web/rodzina/twoja-emerytura-zmiany-od-1-pazdziernika | tytuł = Twoja emerytura – zmiany od 1 października | opublikowany = Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej | data dostępu = 2019-10-31}}</ref>. Reforma z 2012 roku zakładała stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego dla obojga płci, tak aby od 2040 roku był on równy i wynosił 67 lat<ref>{{Cytuj | autor = Marcin Zieleniecki | tytuł = Kilka refleksji na temat podwyższenia wieku emerytalnego w Polsce | url = https://prawo.ug.edu.pl/sites/default/files/_nodes/strona-pia/33461/files/33zieleniecki.pdf | czasopismo = Gdańskie Studia Prawnicze | wolumin = Tom XXXIII | data = 2015}}</ref>. Kolejna reforma, która weszła w życie 1 października 2017, przywróciła zróżnicowany (i niższy) wiek emerytalny<ref name="gov" />. |
||
W 2019 roku wprowadzono rodzicielskie świadczenie uzupełniające (tzw. ''Mama 4 plus'') , przyznawane kobietom w wieku emerytalnym, które urodziły i wychowały co najmniej czworo dzieci; jedynie w wyjątkowych przypadkach świadczenie może pobierać ojciec dzieci.<ref name="mama">{{Cytuj stronę | url = https://www.gov.pl/web/rodzina/program-mama-4-krok-po-kroku | tytuł = Rodzicielskie świadczenie uzupełniające: Krok po kroku | opublikowany = Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej | data dostępu = 2019-11-20}}</ref> |
|||
[[Kodeks pracy]] przewidywał istnienie wykazu prac (sporządzanego przez [[Rada Ministrów|Radę Ministrów]] w drodze rozporządzenia), których nie mogą wykonywać kobiety; przepis ten uzasadniano troską o ich zdrowie. Nowelizacja tejże ustawy z 2016 – konieczna ze względu na regulacje unijne – ograniczyła jego stosowanie wyłącznie do kobiet w [[ciąża|ciąży]] i [[karmienie piersią|karmiących piersią]].<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.prawo.pl/kadry/nowy-wykaz-prac-uciazliwych-niebezpiecznych-lub-szkodliwych-dla-kobiet,193450.html | tytuł = Nowy wykaz prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla kobiet | opublikowany = prawo.pl | data dostępu = 2019-10-27}}</ref> |
[[Kodeks pracy]] przewidywał istnienie wykazu prac (sporządzanego przez [[Rada Ministrów|Radę Ministrów]] w drodze rozporządzenia), których nie mogą wykonywać kobiety; przepis ten uzasadniano troską o ich zdrowie. Nowelizacja tejże ustawy z 2016 – konieczna ze względu na regulacje unijne – ograniczyła jego stosowanie wyłącznie do kobiet w [[ciąża|ciąży]] i [[karmienie piersią|karmiących piersią]].<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.prawo.pl/kadry/nowy-wykaz-prac-uciazliwych-niebezpiecznych-lub-szkodliwych-dla-kobiet,193450.html | tytuł = Nowy wykaz prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla kobiet | opublikowany = prawo.pl | data dostępu = 2019-10-27}}</ref> |
||
=== Kultura i nauka === |
=== Kultura i nauka === |
||
Pisarka [[Olga Tokarczuk]] otrzymała [[Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury|literacką Nagrodę Nobla]] za rok 2018. Filmy [[Agnieszka Holland|Agnieszki Holland]] i [[Dorota Kobiela|Doroty Kobieli]] były nominowane do [[Nagroda Akademii Filmowej|Oscara]]. |
|||
== Pionierki == |
== Pionierki == |
||
Wersja z 21:04, 25 lis 2019
Historia kobiet w Polsce obejmuje wydarzenia istotne dla funkcjonowania kobiet na ziemiach polskich, zmiany ich sytuacji społecznej i prawnej, a także rolę w kształtowaniu historii kraju.
Średniowiecze
Kobiety w społeczeństwie
Kobiety w średniowieczu były podległe władzy mężczyzn, ojca, a po zamążpójściu męża. Zależność była całkowita. Znane są przekazy podróżników po krajach słowiańskich w X-XI, którzy notowali palenie wdów na stosie pogrzebowym męża[1].
Kościół w Polsce stopniowo rozciągał kontrolę nad życiem małżeńskim i jeszcze pod koniec średniowiecza dawne, plemienne formy współistniały z nowymi formami pochodzenia religijnego. Wśród możnych i książąt wczesnego średniowiecza zdarzało się wielożeństwo. Porwanie jako forma zawierania małżeństwa było już przeżytkiem w X w. Powszechne natomiast była swaćba w formie umowy rodziców nowożeńców. Rodzicom kobiety wypłacano wiano, które można interpretować albo za formę kupna żony, albo też jako część wymiany darów (z których jednym była kobieta) pomiędzy zaprzyjaźnionymi rodami. Rodzina kobiety obdarowywała ją posagiem, w skład którego wchodziły początkowo tylko rzeczy ruchome, i który był jej własnym majątkiem. Do XV w. można było zawrzeć małżeństwo bez ślubu kościelnego[2]. Znacznie dłużej, niż w Zachodniej Europie, funkcjonowała instytucja odesłania żony, jako formy przerwania małżeństwa. Np.Bolesław I Chrobry odesłał swoje dwie żony, bez większego sprzeciwu Kościoła[3].
Działalność polityczna i społeczna
Dobrawa Przemyślidka i Chrzest Polski
Sytuacja prawna
Prawną sytuację kobiet, oprócz źródeł lokalnych, kształtowały także wpływy prawa germańskiego (szczególnie w miastach lokowanych na prawie niemieckim), oraz wspólne dla zachodniego chrześcijaństwa prawo kanoniczne (szczególnie w zakresie prawa małżeńskiego). Ważną rolę grało postępujące formalizowanie małżeństwa, uznawanego za związek związek sakramentalny oparty na równości małżonków. Na soborze laterańskim (1215) wprowadzono dodatkowo jego nierozerwalność[4]. Wyznaniowy charakter małżeństwa (wyznaczającego w dużej mierze sytuację kobiet), funkcjonował w Europie aż do XIX w., gdzie powoli zaczął zanikać. Na terenie Polski został zniesiony przez ustawodawstwo zaborców i Napoleona[5].
Pod względem prawnym, kobiety przez całe życie pozostawały pod opieką mężczyzn. Początkowo był to ojciec (lub w wypadku jego śmierci - bracia), a po zamążpójściu - mąż. Była to cecha charakterystyczna systemów prawnych wywodzących się z prawa germańskiego[6]. Największy zakres niezależności miały wdowy, szczególnie gdy dysponowały majątkiem. Tę niezależność starał się ograniczyć statut warcki (1423), który nie pozwalał wdowom dziedziczyć całego majątku po mężu, a jedynie dobra ruchome i wienne. Majątek przypadał zaś męskim spadkobiercom męża i ew. dłużnikom. Zakaz ten stał się jednak przyczyną upowszechnieniu się umów dożywocia (będących specyficznie polską instytucją), zawieranych pomiędzy małżonkami, i pozwalającym wdowie dożywotnio korzystać z całości majątku męża[7].
W Księdze elbląskiej, najstarszym znanym zwodzie polskiego prawa zwyczajowego, ochrona kobiet była uzależniona od ich stanu społecznego, np. kara za zgwałcenie szlachcianki była wielokrotnie wyższa niż chłopki. Jeśli kobieta przebywała sama w lesie czy na polu, uznawano, że przyczyniła się do tego i kara stawała się symboliczna (równowartość kury)[8].
Kultura i nauka
Kobiety z wyższych sfer
Nowożytność
Kobiety w społeczeństwie
Działalność polityczna i społeczna
Najbardziej aktywne politycznie królowe-małżonki (na pewno Bona Sforza tu będzie) - zestawienie musi mieć źródło, aby nie było OR'u
Sytuacja prawna
Kultura i nauka
Dzięki małżeństwu z Janem Heweliuszem możliwość prowadzenia badań astronomicznych zyskała Elżbieta Koopman, która kontynuowała działalność naukową po śmierci męża.[9]
XIX w
Kobiety w społeczeństwie
Działalność polityczna i społeczna
Kobiety a działalność narodowowyzwoleńcza
Najbardziej znaną uczestniczką powstania listopadowego była Emilia Plater, której Adam Mickiewicz poświęcił wiersz Śmierć pułkownika.
Sytuacja prawna
W okresie porewolucyjnym, coraz powszechniejsza stawała się zasada równości obywateli wobec prawa. Jedną z najdłużej utrzymujących się form nierówności była nierówność w statusie prawnym kobiet i mężczyzn, a dotycząca ich praw dysponowania majątkiem, sytuacji rodzinnej i funkcjonowania w sferze publicznej. Kodeksy wprowadzane przez mocarstwa zaborcze utrzymywały patriarchalne stosunki rodzinne, przyznając pełnię władzy głowom rodziny i ograniczając prawa cywilne kobiet i dzieci[7].
W Królestwie Polskim obowiązywał Kodeks Napoleona, który Kobiety zamężne miały ograniczone prawa cywilne. Nie mogły bez zgody męża dysponować swoim majątkiem i występować przed sądem. Chociaż Kodeks Napoleona wprowadzał instytucję cywilnych rozwodów, to kobiety mogły go żądać jedynie w wypadku wprowadzenia przez męża kochanki do wspólnego domu. W przypadku cudzołóstwa, żona (jedynie ona) mogła zostać umieszczona w zakładzie poprawczym[10].
Początkowo, w zaborze austriackim obowiązywał tzw. kodeks cywilny zachodniogalicyjski, w którym sytuacja kobiet była gorsza niż w dawnym prawie polskim. W 1811 zaczął obowiązywać ABGB, który również uzależniał kobietę od jej męża w zakresie stosunków cywilnych i rodzinnych. Mąż był przedstawicielem ustawowym żony i dysponował jej majątkiem. Miał jedynie obowiązek utrzymywać ją i bronić. Mógł się z nią również rozwieść bez jej woli, z powodu jej zdrady (odwrotnej możliwości nie było)[11]. Dzięki postulatom polskich środowisk prawniczych do kodeksu wprowadzono też dawną polską umowę dożywocia, która wzmacniała sytuację prawną wdów[7].
Kultura i nauka
- Działalność kobiet w środowisku artystycznym
W kraju.
Na emigracji.
nauka
(podział na literaturę, muzykę, rzeźbę, malarstwo)
XX wiek
Kobiety w społeczeństwie
Kwestia kobieca w propagandzie PRL
Działalność polityczna i społeczna
11 lipca 1992 Hanna Suchocka jako pierwsza kobieta w Polsce objęła urząd premiera.[12]
Służba w Wojsku Polskim
W wojnach toczonych przez Polskę w XX stuleciu czynnie uczestniczyły również kobiety – zarówno w formacjach kobiecych (Ochotnicza Legia Kobiet, Oddział Dysk, 1 Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater), jak i mieszanych.
Szczególnie dużo kobiet walczyło w powstaniu warszawskim[13]
W 1991 Maria Wittek jako pierwsza kobieta została mianowana na stopień generała[14].
-
Emilia Gierczak, żołnierz 1 Armii WP, poległa w bitwie o Kołobrzeg -
![Janina Lewandowska, jedyna kobieta wśród ofiar zbrodni katyńskiej[15]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Janina_Lewandowska.JPG/93px-Janina_Lewandowska.JPG)
-
Wanda Traczyk-Stawska – żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego
![Janina Lewandowska, jedyna kobieta wśród ofiar zbrodni katyńskiej[15]](/wiki/Plik:Janina_Lewandowska.JPG)
Sytuacja prawna
W latach następujących po zakończeniu I wojny światowej, w wielu krajach europejskich przyznano prawo wyborcze kobietom
Po odzyskaniu niepodległości, przystąpiono do pracy unifikujących system prawny II Rzeczypospolitej. Wśród zmian wprowadzonych najwcześniej było zniesienie przepisów dyskryminujących kobiety zamężne, w dysponowaniu prawami cywilnymi (Ustawa z dnia 1 lipca 1921 r. w przedmiocie zmiany niektórych przepisów obowiązującego w b. Królestwie Polskiem prawa cywilnego, dotyczących praw kobiet[16]). Pełną równość w pozycji małżonków wprowadzał projekt prawa małżeńskiego majątkowego z 1937, który ostatecznie nie wszedł w życie[17]. Zmiany zrównujące pozycję małżonków zostały wprowadzone znacząco wcześniej niż w wielu innych krajach europejskich (np. w Austrii czy Francji)[18]. W okresie międzywojennym otoczono też ustawową ochroną pracę kobiet (Ustawa z dnia 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet[19])[20].
W autonomicznym woj. śląskim obowiązywała w latach 1926-1938 Ustawa w sprawie rozwiązania stosunku służby nauczycielskiej wskutek zawarcia przez nauczycielkę związku małżeńskiego. Również na pozostałym obszarze kraju funkcjonowały przepisy dyskryminujące kobiety zamężne na rynku pracy.
Kultura i nauka
Współczesność
Kobiety w społeczeństwie
Działalność polityczna i społeczna
Osobny art.- Ogólnopolski Strajk Kobiet
(więc tu krótko napisać) :--> Protesty w obronie praw kobiet.
Protesty pielęgniarek. Protest matek dzieci niepełnosprawnych.
Dziewuchy Dziewuchom, Polskie Babcie, itd.
Aktywistki młodzieżowe w sprawie katastrofy klimatycznej.
Polityczki tu
Spór językowy
o bieżącej dyskusji nad feminatywami.
Sytuacja prawna
Uchwalona w 1997 roku Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, że kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym; tym niemniej funkcjonują pewne różnice w sytuacji prawnej kobiet i mężczyzn.
Wiek emerytalny w Polsce różni się w zależności od płci: dla kobiet wynosi on 60 lat, podczas gdy dla mężczyzn – 65[21]. Reforma z 2012 roku zakładała stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego dla obojga płci, tak aby od 2040 roku był on równy i wynosił 67 lat[22]. Kolejna reforma, która weszła w życie 1 października 2017, przywróciła zróżnicowany (i niższy) wiek emerytalny[21].
W 2019 roku wprowadzono rodzicielskie świadczenie uzupełniające (tzw. Mama 4 plus) , przyznawane kobietom w wieku emerytalnym, które urodziły i wychowały co najmniej czworo dzieci; jedynie w wyjątkowych przypadkach świadczenie może pobierać ojciec dzieci.[23]
Kodeks pracy przewidywał istnienie wykazu prac (sporządzanego przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia), których nie mogą wykonywać kobiety; przepis ten uzasadniano troską o ich zdrowie. Nowelizacja tejże ustawy z 2016 – konieczna ze względu na regulacje unijne – ograniczyła jego stosowanie wyłącznie do kobiet w ciąży i karmiących piersią.[24]
Kultura i nauka
Pisarka Olga Tokarczuk otrzymała literacką Nagrodę Nobla za rok 2018. Filmy Agnieszki Holland i Doroty Kobieli były nominowane do Oscara.
Pionierki
Poniższa tabela przestawia kobiety, które były pionierkami w różnych profesjach i dziedzinach społecznych.
| Pionierka | Dziedzina | Data | Komentarz | Przypis |
|---|---|---|---|---|
| Gertruda Mieszkówna | pierwsza pisarka | ok. 1070-1090 | Łacińskie modlitwy z Kodeksu Gertrudy | [25] |
| Eleonora Ziemięcka | pierwsza filozofka | 1841 | Publikacja Myśli o filozofii | [26] |
Przypisy
- ↑ Ihnatowicz i in. 1999 ↓, s. 33.
- ↑ Ihnatowicz i in. 1999 ↓, s. 32-33.
- ↑ Ihnatowicz i in. 1999 ↓, s. 32.
- ↑ Dziadzio 2011 ↓, s. 307.
- ↑ Dziadzio 2011 ↓, s. 313.
- ↑ Dziadzio 2011 ↓, s. 293.
- ↑ a b c Dziadzio 2011 ↓, s. 294.
- ↑ Dziadzio 2011 ↓, s. 94.
- ↑ Thomas R. Williams: Hevelius, Catherina Elisabetha Koopman. The Biographical Encyclopedia of Astronomers. [dostęp 2017-01-31]. (ang.).
- ↑ Dziadzio 2011 ↓, s. 198.
- ↑ Dziadzio 2011 ↓, s. 224, 294.
- ↑ Powołanie rządu Hanny Suchockiej. Muzeum Historii Polski. [dostęp 2019-11-25].
- ↑ Grzebalska ↓.
- ↑ 20 lat temu zmarła Maria Wittek - pierwsza generał w historii WP. dzieje.pl. [dostęp 2019-10-24].
- ↑ Janina Lewandowska – jedyna kobieta zamordowana w Katyniu. dzieje.pl. [dostęp 2019-10-24].
- ↑ Dz.U. z 1921 r. nr 64, poz. 397
- ↑ Dziadzio 2011 ↓, s. 320.
- ↑ Dziadzio 2011 ↓, s. 295.
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 65, poz. 636
- ↑ Dziadzio 2011 ↓, s. 356.
- ↑ a b Twoja emerytura – zmiany od 1 października. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. [dostęp 2019-10-31].
- ↑ Marcin Zieleniecki, Kilka refleksji na temat podwyższenia wieku emerytalnego w Polsce, „Gdańskie Studia Prawnicze”, Tom XXXIII, 2015.
- ↑ Rodzicielskie świadczenie uzupełniające: Krok po kroku. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. [dostęp 2019-11-20].
- ↑ Nowy wykaz prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla kobiet. prawo.pl. [dostęp 2019-10-27].
- ↑ Witczak 1997 ↓, s. 36-37.
- ↑ Mirella Nawracała-Urban, Ziemięcka Eleonora, [w:] Andrzej Maryniarczyk (red.), Encyklopedia filozofii polskiej, t. 2, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2011, s. 886–887.
Bibliografia
- Andrzej Dziadzio, Powszechna historia prawa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, ISBN 978-83-01-15568-1.
- Weronika Grzebalska, Płeć powstania warszawskiego, Instytut Badań Literackich PAN, 2013, ISBN 978-83-61552-77-2.
- Ireneusz Ihnatowicz i inni, Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Warszawa: Książka i Wiedza, 1999, ISBN 83-05-13080-0.
- Tadeusz Witczak, Literatura średniowiecza, Warszawa: PWN, 1997.