Aleksander Sulkiewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Gruzin (dyskusja | edycje) o 21:55, 17 lut 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Aleksander Sulkiewicz
Iskander Mirza Duzman Beg Sulkiewicz
Michał, Tatar
Ilustracja
Aleksander Sulkiewicz podczas służby legionowej (ok. 1916)
sierżant piechoty sierżant piechoty
Data i miejsce urodzenia

8 grudnia 1867
Skirsobole, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

18 września 1916
Sitowicze, gubernia wołyńska, Imperium Rosyjskie

Przebieg służby
Lata służby

1915–1916

Siły zbrojne

Legiony Polskie

Jednostki

5 Pułk Piechoty Legionów

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa (bitwa na Stochodem)

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości z Mieczami
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Aleksander Sulkiewicz, właśc. Iskander Mirza Duzman Beg Sulkiewicz lub Hózman Mirza Sulkiewicz[1], pseud. Michał (ur. 8 grudnia 1867 w Skirsobolach Tatarskich, powiat kalwaryjski, Suwalszczyzna, zm. 18 września 1916 pod Sitowiczami nad Stochodem) – polski działacz socjalistyczny i niepodległościowy.

Życiorys

Urodził się w rodzinie tatarskiej[2] o tradycjach patriotycznych, jako syn Aleksandra (rotmistrza Armii Imperium Rosyjskiego) i Rozalii z Kryczyńskich. Był spokrewniony z Józefem Bielakiem, generałem kościuszkowskim. W dzieciństwie uczęszczał do szkoły tureckiej w Konstantynopolu, gdzie zetknął się z polską emigracją. Następnie po śmierci ojca (zmarłego około 1877) powrócił z rodziną w 1880 do Suwałk i potem do Sejn, gdzie kontynuował naukę. W Wilnie zetknął się z kółkami socjalistycznymi. Został aktywnym członkiem Socjalno-Rewolucyjnej Partii "Proletariat" (tzw. II Proletariatu).

Działacze PPS przed 1905. Od lewej: Bolesław Czarkowski, Aleksander Sulkiewicz, Bolesław Jędrzejowski, Józef Kwiatek, Walery Sławek

W listopadzie 1892 brał udział w "Zjeździe Paryskim" i tworzeniu Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich. Następnie przedostał się do kraju, gdzie uczestniczył w tworzeniu wileńskich grup PPS. Na przełomie czerwca i lipca 1893 wraz ze Stanisławem Wojciechowskim, Józefem Piłsudskim, Stefanem Bielakiem i Ludwikiem Zajkowskim uczestniczył w naradzie w podwileńskim lesie, którą uznano później za I Zjazd Polskiej Partii Socjalistycznej.

W 1890 został urzędnikiem w izbie skarbowej w Suwałkach, a następnie komory celnej we Władysławowie, Wierzbołowie[3] i Kibartach. Dzięki temu stał się jednym z głównych organizatorów przerzutu "bibuły" PPS z Genewy i Londynu do Królestwa. Prowadził długoletnią działalność z uwagi na fakt, iż nikt nie podejrzewał muzułmanina o działania niepodległościowe. Od 1895 do 1897, a następnie od 1899 do 1902 był członkiem Centralnego Komitetu Robotniczego PPS.

W 1900 na wezwanie partii zakończył pracę urzędnika i wyjechał do Łodzi celem tworzenia drukarni "Robotnika". Uniknął aresztowania w czasie wpadki drukarni (gdzie aresztowano Józefa Piłsudskiego). Był jednym z współorganizatorów przygotowanej ucieczki Józefa Piłsudskiego z petersburskiego szpitala św. Mikołaja Cudotwórcy 14 maja 1901.

Aleksander Sulkiewicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 grudnia 1867
Skirsobole

Data i miejsce śmierci

18 września 1916
Sitowicze

Przynależność polityczna

Polska Partia Socjalistyczna

Cytaty w Wikicytatach
 Zobacz też: Tablica pamiątkowa poświęcona Józefowi Piłsudskiemu przy ulicy Wschodniej w Łodzi.

Od 1903 na nowo podjął działania w Centralnym Komitecie Robotniczym PPS na terenie Kijowa. Wpadł w ręce policji, jednak dzięki bardzo dobrym rekomendacjom z miejsc pracy zwolniony został po kilku miesiącach za kaucją. W czasie rozłamu w PPS został członkiem PPS Frakcji Rewolucyjnej, wchodząc w 1908 ponownie w skład Centralnego Komitetu Robotniczego.

Po wybuchu I wojny światowej zgłosił się do Legionów Polskich. Po powstaniu Polskiej Organizacji Narodowej został komisarzem w powiecie wieluńskim, a następnie łódzkim. Przedostał się na rodzinną Suwalszczyznę, a potem do Warszawy, gdzie zastąpił w działalności Tadeusza Żulińskiego. Jeździł w wyprawach zagranicznych m.in. przez Berlin, Kopenhagę, Szwecję do Kijowa. Wrócił do Galicji, gdzie został skierowany przez Józefa Piłsudskiego do zajętej przez Niemców Warszawy. Działał tam w strukturach Polskiej Organizacji Wojskowej i PPS. Aresztowany przez Niemców w listopadzie 1915; zwolniony, udał się pod okupację austriacką, aby wziąć udział w walkach Legionów Polskich.

Po dwukrotnej odmowie ze względu na wiek (49 lat) został w maju 1916 intendentem, a następnie w służbie liniowej sierżantem 4 kompanii (dowódca Wacław Stachiewicz) 1 batalionu 5 pułku piechoty Legionów. 18 września 1916 w trakcie bitwy pod Sitowiczami (nad Stochodem), biegnąc na pomoc rannemu chor. Adamowi Kocowi, został śmiertelnie ranny.

8 listopada 1925 jego ciało przewieziono do Warszawy i pochowano na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami.

grób Aleksandra Sulkiewicza na Wojskowych Powązkach

Fotografie

  • Aleksander Sulkiewicz. Fotografia z albumu:. [w:] „Księga pamiątkowa byłych uczestników walk o niepodległość pod sztandarem PPS Frakcji Rewolucyjnej” [on-line]. Warszawa 1933, przed 1900?. [dostęp 2010-03-01]. (pol.).

Przypisy

  1. ↑ Aleksander Sulkiewicz. Encyklopedia PWN. [dostęp 2010-02-15]. (pol.).
  2. ↑ Historia. tatarzy.pl. [dostęp 2015-11-18].
  3. ↑ Tomasz Stańczyk: Polski Tatar przerzuca bibułę. Rzeczpospolita. [dostęp 2010-03-03]. (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Zobacz też

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Sulkiewicz&oldid=52509669”