Błotnica (powiat ząbkowicki)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Błotnica
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

ząbkowicki

Gmina

Złoty Stok

Liczba ludności (III 2011)

166[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-250[3]

Tablice rejestracyjne

DZA

SIMC

0856994

Położenie na mapie gminy Złoty Stok
Mapa konturowa gminy Złoty Stok, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Błotnica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Błotnica”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Błotnica”
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego
Mapa konturowa powiatu ząbkowickiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Błotnica”
Ziemia50°28′25″N 16°55′58″E/50,473611 16,932778[1]

Błotnica (niem. Plottnitz) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Złoty Stok[1].

Niestandaryzowane części wsi Błotnica
SIMC Nazwa Rodzaj
nie nadano Błotnica Górna[4] część wsi
nie nadano Kolonia Błotnica[5] kolonia

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Obszar obrębu geodezyjnego przydzielony do wsi obejmuje znaczny obszar, w większości porośnięty lasem, leży on we wschodniej części gminy Złoty Stok, od wschodu graniczy z gminą Paczków, rozciąga się między Zbiornikiem Topola na północy i granicą państwa na południu.

Główna część zabudowy położona jest w północnej części obrębu geodezyjnego, na południe od niego położona jest kolonia o niestandaryzowanej nazwie Kolonia Błotnica, a zabudowania położone przy drodze krajowej DK46 – Błotnicą Górną. Oprócz tych skupisk w miejscowości jest kilka gospodarstw oddalonych od nich.

W Błotnicy zachowało się kilka starych budynków, jednak żaden z nich nie jest wpisany do rejestru zabytków[6]. Na północ od Błotnicy znajdują się resztki średniowiecznego grodziska, w którym rośnie 11 dębów - pomniki przyrody[7]. W Błotnicy i w Kolonii Błotnicy w centrum są XIX-wieczne kapliczki.

Przez zachodnią część obszaru przepływa potok Trująca, będący prawym dopływem Nysy Kłodzkiej. Przez wschodnią część obszaru i wieś płynie potok Pusta, będący dopływem Trującej. W odległości około 1 km na północ i północny wschód od wsi znajdują się dwa zbiorniki retencyjne na Nysie Kłodzkiej: zbiornik Topola oraz zbiornik Kozielno, które tworzą Zalew Paczkowski.

Znaczna część miejscowości usytuowana jest wśród lasów i z dala od głównych dróg, łącząc się tylko z sąsiednimi miejscowościami, tylko przez Błotnicę Górną przebiega droga krajowa nr 46.

Do siedziby gminy - Złotego Stoku jest nieco ponad 5 km, do miasta powiatowego jakim są Ząbkowice Śląskie - około 18.

Toponimia[edytuj | edytuj kod]

Nazwa wsi Lubos wywodzi od starosłowiańskiego słowa błoto, zmienionego później na Blotnitz. W dokumencie z 1369 roku używano nazwy Plotenicz, a w języku potocznym Ploms. Na słowiańską nazwę wskazuje też nazwa podmokłych pól rozciągających się między Kolonią Błotnicą a Mąkolnem. Pola te na starych mapach noszą nazwę Mokrade[8][9]. Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia nazwę Plottniz i słowiańską Plotenicz. Nazwa oznaczać ma położenie wsi w obszarze bagien i lasów (Waldsumps)[10].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Założenie i początki wsi są słabo znane. Przypisuje się je działalności osadniczej klasztorowi cystersów w Kamieńcu Ząbkowickim choć własnością klasztoru była dopiero od XVI wieku[11]. W 1293 r. wymieniony jest Nicolao Bezeta villico de Blotnitz (Mikołaj Bezeta chłop z Błotnicy)[12]. W tym samym okresie, prawdopodobnie w 1295 r. na obrzeżach osady powstało grodzisko, prawdopodobnie na polecenie Bolka I Jaworskiego[12]. W średniowieczu wieś była znana z rozległych stawów i hodowli ryb[11]. W 1507 roku Kamieniecki zakon cystersów kupił Błotnicę od grafa von Pfeil z Ellgut (za 430 guldenów). Z czasem wieś podzieliła się na Błotnicą Górną i Dolną[13]. Oba położone są wśród bagien, otoczone bujnym starodrzewem lasów iglastych i liściastych. Błotnicę Górną zakon kupił w 1725 roku, kiedy opatem był Gerhard Woyewoda. Po sekularyzacji zakonu cystersów w 1810 roku, jego majątki stały się własnością króla Prus[9][14].

Na terenie wsi zachowały się groble po stawów rybnych. Były one zalewane wypływającym ze Złotego Stoku potokiem Trująca, który przepływając przez Błotnicę łączył się ze Strumykiem Wrzosowym (teraz Pusta) i spływał wówczas naturalnym korytem do Nysy Kłodzkiej. U zbiegu tych strumieni w Błotnicy stał młyn wodny.

Manufaktura porcelany[edytuj | edytuj kod]

W 1828 roku Daniel Seger ze Złotego Stoku buduje w Błotnicy[15] jedną z najstarszych manufaktur porcelany na Dolny Śląsku. Wytwarza się w niej wyroby z porcelany i kamionki do użytku gospodarczego. W 1835 roku manufakturę kupuje Joseph Hasak również ze Złotego Stoku. Rozszerza on asortyment produkcji o galanterię porcelanową. Produkuje się tu, w dziesiątkach tysięcy, cybuchy porcelanowe do modnych wówczas długich fajek, zdobione kolorowymi ornamentami i scenkami rodzajowymi. Od 1855 roku właścicielem manufaktury zostaje Max Blanke, który dalej ją rozwija, zwiększając zatrudnienie do 125 pracowników. Przyjmuje ona w tym okresie nazwę "Jacht & Co". Adres fabryki podawano jako Błotnica leżąca między Paczkowem a Złotym Stokiem. W rzeczywistości leżała ona na granicy gruntów Błotnicy i Złotego Stoku. Była to, jak na owe czasy, duża fabryka z kompleksem hal, w których znajdowały się: młyny, mieszalniki, prasy formierskie i piece do wypalania porcelany. Z końcem wieku przyjmuje nazwę: "Złotostocka Manufaktura Porcelany" w Błotnicy-Złotym Stoku. (Reichensteiner Porcelan Manufaktur in Plottnitz-Reichenstein in Schl.). Fabrykę zwiedziła, przebywająca w owym czasie w Złotym Stoku, Marianna Orańska. Zwróciła ona uwagę na ucznia którego przyjął do pracy malarz porcelany Jokel. Był to wyróżniający się talentem i osobowością Józef Schwarzer. Królewna, miłośniczka i kolekcjonerka sztuki, na własny koszt wysłała go do Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Po ukończeniu której, już jako znany malarz osiadł w Rzymie.

Pod koniec stulecia manufaktura popada w tarapaty finansowe. Uruchomienie fabryk papierosów kończy epokę fajek porcelanowych. Wiosną 1893 roku w prasie ukazuje się ogłoszenie: Znana i renomowana fabryka Porcelany w Błotnicy – Złotym Stoku 8 czerwca o 9. zostanie przymusowo zlicytowana. Błotnica k. Złotego Stoku położona jest w pięknych stronach Górnego (?) Śląska w pobliżu uzdrowiska Lądek Zdrój, w najbliższym czasie otrzyma połączenie z Kamieńcem. Stacja kolei wąskotorowej ma być w pobliżu zakładów. Budynki, maszyny i formy znajdują się w dobrym stanie. Pracownicy okoliczni nadzwyczaj odpowiedzialni a zarobki są niskie. Surowce i materiały do produkcji oraz węgiel znajdują się blisko. Kontynuowana dotychczas produkcja pozwoli utrzymać klientów do momentu sprzedaży zakładu. Manufakturę kupił w 1897 roku właściciel kopalni i huty arsenu, Hermann Güttler. Zmienił on jej profil, uruchamiając wpierw produkcję materiałów szamotowych i retort ceramicznych, a później farb opartych na czerwieni żelazowej (otrzymywanej z mielonych wypałków arsenowych) oraz farb wapiennych i ceramicznych. W roku 1923 fabryka wyprodukowała 3000 ton tych farb. Produkcja ich była kontynuowana przez Niemców aż do 1945 roku. W pierwszych latach po wojnie kontynuowano, w tym obiekcie produkcję farb suchych, a w następnych uruchomiono produkcję pigmentów nieorganicznych. Hale Manufaktury Porcelany służyły, jako Oddział Pigmentów Zakładów Tworzyw i Farb w Złotym Stoku, prawie w nie zmienionym kształcie, do 2003 roku, kiedy to przeznaczono je do rozebrania. O złotostocko-błotnickiej manufakturze wspomina się zawsze w opracowaniach na temat historii śląskiej porcelany. Niestety niewiele eksponatów zachowało się do naszych czasów nawet w muzeach[9].

Królewna Marianna Orańska[edytuj | edytuj kod]

Królewna Marianna Orańska (1810-1883) pochodziła z królewskiego rodu Oranje-Nassau, który do dziś panuje w Holandii. Poślubiła królewicza Albrechta von Hohenzollerna, syna króla Prus Fryderyka Wilhelma III. Po śmierci matki Wilhelminy w 1838 r. odziedziczyła dobra kamienieckie w tym m.in. leśnictwa Chwalisławia, Lasek, Mąkolna i Błotnicy[16].

Turystyka i rekreacja[edytuj | edytuj kod]

Przez Błotnicę przebiega Główny Szlak Sudecki, międzynarodowa trasa rowerowa EuroVelo nr 9[17][18], oraz lokalna trasa rowerowa tzw. "Pętla Błotnicka"[19].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 7032
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 71 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 7039
  5. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 7041
  6. ↑ Strona miasta Złoty Stok, "Nasze wsie - Błotnica" [online].
  7. ↑ Eugeniusz Salwach, Julia Ziemińska, Fabryka porcelany w Złotym Stoku [online].
  8. ↑ Piotr Romanowski, Złoty Stok : podróż przez historię pięknego miasta w górach, Złoty Stok: Usługi Turystyczne "Aurum" Elżbieta Szumska, 2014, ISBN 978-83-940141-1-7, OCLC 894985595 [dostęp 2023-04-27].
  9. ↑ a b c Eugeniusz Salwach, Julia Ziemińska, Fabryka porcelany w Złotym Stoku [online].
  10. ↑ Heinrich (1812-1897) Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit. - Zweite vermehrte und verbesserte Auflage, „410 II”, 1888 [dostęp 2023-11-04].
  11. ↑ a b Plan odnowy wsi Błotnica 2016-2022 s. 6
  12. ↑ a b Tadeusz Mikoś i inni, Złoty Stok Najstarszy ośrodek górniczo-hutniczy w Polsce, Kraków: Wyd. AGH, 2009, s. 49–50, ISBN 978-83-7464-191-3 (pol.).
  13. ↑ Na mapie z końca XIX w. obecna Błotnica jest podpisana Ndr. Plottnitz, obecna Kolonia Błotnica i zabudowania na południe od niej są podpisane Ober Plottnitz
  14. ↑ Historia wsi Kamieniec [online].
  15. ↑ Obecnie jest to teren fabryki farb w Złotym Stoku
  16. ↑ Krzysztof R. Mazurski, Miłość i dylematy królewny Marianny.
  17. ↑ European Cyclist Federation, EuroVelo 9: Amber Route [online] [dostęp 2010-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2010-04-17].
  18. ↑ Szlak Bursztynowy EuroVelo 9 Wrocław-Ołomuniec, przewodnik część polska [online].
  19. ↑ Strona miasta Złoty Stok, ścieżki rowerowe [online].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Franz Toenniges Plottnitz abseits zwischen Reichenstein und Patschkau [w:] Frankenstein-Miinsterberger Heimatblat (niem.)
Gmina Złoty Stok

Siedziba gminy: Złoty Stok

Miasto
Wsie
Nieoficjalne części miasta
Nieoficjalne części wsi

Herb gminy Złoty Stok

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Błotnica_(powiat_ząbkowicki)&oldid=72856980”