Billy Wilder

Billy Wilder

Billy Wilder z Glorią Swanson (ok. 1950)
Prawdziwe imię i nazwisko	Samuel Wilder
Data i miejsce urodzenia	22 czerwca 1906 Sucha
Data i miejsce śmierci	27 marca 2002 Los Angeles
Zawód	reżyser, scenarzysta, producent filmowy
Lata aktywności	1929–1981

{{Filmowiec infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | imię i nazwisko org = | alt grafiki = | imię i nazwisko urodzenia = Nieznane pola: "nagrody".

Billy Wilder, właśc. Samuel Wilder (ur. 22 czerwca 1906 w Suchej, zm. 27 marca 2002 w Los Angeles) – amerykański scenarzysta, reżyser, producent urodzony w rodzinie austriackich Żydów, twórca m.in. Pół żartem, pół serio i Bulwaru Zachodzącego Słońca. Odznaczony Narodowym Medalem Sztuki.

Życiorys

Tablica pamiątkowa na rynku w Suchej Beskidzkiej

Tablica poświęcona Billy'emu Wilderowi, znajdująca się w Berlinie (w Schöneberg), Victoria-Luise-Platz 11

Grób Billy’ego Wildera w Westwood

Jego rodzice prowadzili restaurację dworcową w Suchej (ówcześnie Austro-Węgry). Wyjechał do Wiednia, skąd pochodziła jego rodzina (jako miejsce urodzenia podawał Wiedeń). Planował zostać prawnikiem, a został reporterem wiedeńskiej gazety. Wykorzystując swe doświadczenie, przeniósł się do Berlina, gdzie pracował dla największej w mieście gazety ilustrowanej.

Od 1929 pisał scenariusze do wielu niemieckich filmów. Używał wówczas nazwiska Billie Wilder. W 1933, po dojściu do władzy Adolfa Hitlera, wyemigrował do Paryża, a potem do Stanów Zjednoczonych. Gdy przybył do Hollywood, znał tylko kilka słów w języku angielskim, ale uczył się bardzo szybko. Dzięki kontaktom z Peterem Lorre'em, z którym wspólnie mieszkał, szybko wszedł do amerykańskiego świata filmu. W 1938 rozpoczął współpracę z Charlesem Brackettem, z którym stworzył filmy: Ninoczka (1939), Ball of Fire (1941), Five Graves to Cairo (1943), Stracony weekend (1945), Bulwar Zachodzącego Słońca (1950). Jego ulubioną gwiazdą filmową był Jack Lemmon. Przeszedł na emeryturę w 1981. Zmarł na zapalenie płuc w zachodnim Los Angeles. Został pochowany na cmentarzu Westwood Village Memorial Park Cemetery w Westwood (Los Angeles).

W 1988 otrzymał Nagrodę im. Irvinga G. Thalberga.

Był dwukrotnie żonaty: w latach 1936–1946 z Judith Coppicus-Iribe, od 1949 z piosenkarką i aktorką Audrey Young. Z pierwszego małżeństwa miał bliźniaki, urodzone w 1939, Victorię i Vincenta (zmarł po narodzinach).

Filmografia

• 1934: Mauvaise Graine (pierwszy film długometrażowy, kręcony we Francji)
• 1943: Pięć grobów na drodze do Kairu
• 1944: Podwójne ubezpieczenie
• 1945: Stracony weekend
• 1950: Bulwar Zachodzącego Słońca
• 1953: Stalag 17
• 1954: Sabrina
• 1955: Słomiany wdowiec
• 1957: Miłość po południu
• 1957: Świadek oskarżenia
• 1959: Pół żartem, pół serio
• 1960: Garsoniera
• 1963: Słodka Irma
• 1964: Pocałuj mnie, głuptasie
• 1966: Szczęście Harry’ego
• 1972: Avanti!
• 1974: Strona tytułowa
• 1978: Fedora
• 1981: Najlepszy kumpel

Linki zewnętrzne

• Billy Wilder w bazie IMDb (ang.)
• Billy Wilder w bazie Filmweb
• Billy Wilder w bazie Notable Names Database (ang.)
• Plakaty do filmów Billy’ego Wildera w galerii plakatu filmowego Filmoteki Narodowej „Gapla”