Billy Wilder

Billy Wilder
Prawdziwe imię i nazwisko	Samuel Wilder
Data i miejsce urodzenia	22 czerwca 1906 Sucha
Data i miejsce śmierci	27 marca 2002 Los Angeles
Zawód	reżyser, scenarzysta, producent filmowy
Lata aktywności	1929–1981
Nagrody Nagroda Akademii Filmowej 1988:Nagroda im Irvinga Thalberga Najlepszy film 1946: Stracony weekend 1961: Garsoniera Najlepsza reżyseria 1946: Stracony weekend 1961: Garsoniera Najlepszy scenariusz oryginalny 1951: Bulwar Zachodzącego Słońca 1961: Garsoniera Najlepszy scenariusz adaptowany 1946: Stracony weekend Złoty Glob Najlepsza reżyseria 1946: Stracony weekend 1951:Bulwar Zachodzącego Słońca Najlepszy scenariusz 1955: Sabrina Nagroda BAFTA Najlepszy film 1961: Garsoniera Nagroda na MFF w Cannes Złota Palma 1946: Stracony weekend Nagroda na MFF w Berlinie 1993: Honorowy Złoty Niedźwiedź Nagroda na MFF w Wenecji 1972: Honorowy Złoty Lew 1951: Nagroda Międzynarodowa za As w potrzasku
Odznaczenia

Billy Wilder, właśc. Samuel Wilder (ur. 22 czerwca 1906 w Suchej, zm. 27 marca 2002 w Los Angeles) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy, pochodzący z rodziny austriackich Żydów. Twórca klasycznych obrazów hollywoodzkich, reprezentujących różnorodne gatunki filmowe - od kina noir i gorzkich dramatów psychologicznych po komedie romantyczne: Podwójne ubezpieczenie (1944), Stracony weekend (1945), Bulwar Zachodzącego Słońca (1950), Pół żartem, pół serio (1959), Garsoniera (1960). Sześciokrotny laureat Oscara, odznaczony Narodowym Medalem Sztuki.

Życiorys

Tablica pamiątkowa na rynku w Suchej Beskidzkiej

Tablica poświęcona Billy'emu Wilderowi, znajdująca się w Berlinie (w Schöneberg), Victoria-Luise-Platz 11

Grób Billy’ego Wildera w Westwood

Jego rodzice prowadzili restaurację dworcową w Suchej (ówcześnie Austro-Węgry). Wyjechał do Wiednia, skąd pochodziła jego rodzina (jako miejsce urodzenia podawał Wiedeń). Planował zostać prawnikiem, a został reporterem wiedeńskiej gazety. Wykorzystując swe doświadczenie, przeniósł się do Berlina, gdzie pracował dla największej w mieście gazety ilustrowanej.

Od 1929 pisał scenariusze do wielu niemieckich filmów. Używał wówczas nazwiska Billie Wilder. W 1933, po dojściu do władzy Adolfa Hitlera, wyemigrował do Paryża, a potem do Stanów Zjednoczonych. Gdy przybył do Hollywood, znał tylko kilka słów w języku angielskim, ale uczył się bardzo szybko. Dzięki kontaktom z Peterem Lorre, z którym wspólnie mieszkał, szybko wszedł do amerykańskiego świata filmu.

W 1938 rozpoczął współpracę ze scenarzystą Charlesem Brackettem, z którym napisał scenariusze do filmów Ninoczka (1939) Ernsta Lubitscha i Ognista kula (1941) Howarda Hawksa. Później współpracowali już przy reżyserowanych przez samego Wildera obrazach Pięć grobów na drodze do Kairu (1943), Stracony weekend (1945) oraz Bulwar Zachodzącego Słońca (1950). Jego ulubioną gwiazdą filmową był Jack Lemmon.

Przeszedł na emeryturę w 1981. W 1988 otrzymał Nagrodę im. Irvinga G. Thalberga. Zmarł na zapalenie płuc w zachodnim Los Angeles. Został pochowany na cmentarzu Westwood Village Memorial Park Cemetery w Westwood (Los Angeles).

Był dwukrotnie żonaty: w latach 1936–1946 z Judith Coppicus-Iribe, od 1949 z piosenkarką i aktorką Audrey Young. Z pierwszego małżeństwa miał bliźniaki, urodzone w 1939, Victorię i Vincenta (zmarł po narodzinach).

Filmografia

Reżyser

• 1934: Mauvaise Graine (pierwszy film długometrażowy, kręcony we Francji)
• 1943: Pięć grobów na drodze do Kairu
• 1944: Podwójne ubezpieczenie
• 1945: Stracony weekend
• 1950: Bulwar Zachodzącego Słońca
• 1953: Stalag 17
• 1954: Sabrina
• 1955: Słomiany wdowiec
• 1957: Miłość po południu
• 1957: Świadek oskarżenia
• 1959: Pół żartem, pół serio
• 1960: Garsoniera
• 1963: Słodka Irma
• 1964: Pocałuj mnie, głuptasie
• 1966: Szczęście Harry’ego
• 1972: Avanti!
• 1974: Strona tytułowa
• 1978: Fedora
• 1981: Najlepszy kumpel

Linki zewnętrzne

• Billy Wilder w bazie IMDb (ang.)
• Billy Wilder w bazie Filmweb
• Billy Wilder w bazie Notable Names Database (ang.)
• Plakaty do filmów Billy’ego Wildera w galerii plakatu filmowego Filmoteki Narodowej „Gapla”