Oscar za najlepszy scenariusz oryginalny
Oscar za najlepszy scenariusz oryginalny jest przyznawany przez Amerykańską Akademię Sztuki i Wiedzy Filmowej od 1940 roku.
Przed 1940 roku Akademia przyznawała nagrodę za najlepszą historię oryginalną (Academy Award for Best Story). W 1940 dodano opisywaną w tym artykule nagrodę na najlepszy scenariusz oryginalny, a w 1957 obie kategorie połączono, tworząc jedną dla najlepszego scenariusza.
Laureaci i nominowani[edytuj | edytuj kod]
1940–1949[edytuj | edytuj kod]
1940: Preston Sturges – Wielki McGinty
nominacje:
- Ben Hecht – Anioły z Broadwayu
- Norman Burnside, Heinz Harald, John Huston – Eksperyment doktora Ehrlicha
- Charles Bennett, Joan Harrison – Zagraniczny korespondent
- Charles Chaplin – Dyktator
1941: Herman J. Mankiewicz, Orson Welles – Obywatel Kane
nominacje:
- Norman Krasna – Diabeł i pani Jones
- Harry Chandlee, Abem Finkel, John Huston, Howard Koch – Sierżant York
- Karl Tunberg, Darrell Ware – Tall, Dark and Handsome
- Paul Jarrico – Tom, Dick i Harry
1942: Michael Kanin, Ring Lardner Jr. – Kobieta roku
nominacje:
- Michael Powell, Emeric Pressburger – Jeden z naszych samolotów zaginął
- Frank Butler, Don Hartman – Droga do Maroka
- W.R. Burnett, Frank Butler – Wake Island
- George Oppenheimer – The War Against Mrs. Hadley
1943: Norman Krasna – Księżniczka O’Rourke
nominacje:
- Dudley Nichols – Mściwy jastrząb
- Noël Coward – Nasz okręt
- Lillian Hellman – The North Star
- Allan Scott – Bohaterki Pacyfiku
1944: Lamar Trotti – Wilson
nominacje:
- Preston Sturges – Hail the Conquering Hero
- Preston Sturges – The Miracle of Morgan’s Creek
- Richard Connell, Gladys Lehman – Dwie dziewczyny i żeglarz
- Jerome Cady – Wing and a Prayer
1945: Richard Schweizer – Marie-Louise
nominacje:
- Philip Yordan – Dillinger
- Myles Connolly – Muzyka dla milionów
- Milton Holmes – Dżokejska miłość
- Harry Kurnitz – What Next, Corporal Hargrove?
1946: Muriel Box, Sydney Box – The Seventh Veil
nominacje:
- Raymond Chandler – Błękitna dalia
- Jacques Prévert – Komedianci
- Ben Hecht – Osławiona
- Norman Panama, Melvin Frank – Droga do Utopii
1947: Sidney Sheldon – The Bachelor and the Bobby-Soxer
nominacje:
- Abraham Polonsky – Ostatnia runda
- Ruth Gordon, Garson Kanin – Podwójne życie
- Charles Chaplin – Pan Verdoux
- Sergio Amidei, Adolfo Franci, C.G. Viola, Cesare Zavattini – Dzieci ulicy
1948: nie przyznano (nagrodę za scenariusz oryginalny i adaptowany połączono jako „nagrodę za najlepszy scenariusz”
1949: Robert Pirosh – Pole bitwy
nominacje:
- Sidney Buchman – Jolson Sings Again
- Alfred Hayes, Federico Fellini, Sergio Amidei, Marcello Pagliero, Roberto Rossellini – Paisà
- T.E.B. Clarke – Paszport do Pimlico
- Helen Levitt, Janice Loeb, Sidney Meyers – The Quiet One
1950–1959[edytuj | edytuj kod]
1950: Charles Brackett, D.M. Marshman Jr., Billy Wilder – Bulwar Zachodzącego Słońca
nominacje:
- Ruth Gordon, Garson Kanin – Żebro Adama
- Virginia Kellogg, Bernard C. Schoenfeld – Uwięziona
- Carl Foreman – Pokłosie wojny
- Joseph L. Mankiewicz, Lesser Samuels – Bez wyjścia
1951: Alan Jay Lerner – Amerykanin w Paryżu
nominacje:
- Billy Wilder, Lesser Samuels, Walter Newmann – As w potrzasku
- Philip Dunne – Dawid i Betszeba
- Robert Pirosh – Go for Broke
- Clarence Green, Russell Rouse – The Well
1952: T.E.B. Clarke – Szajka z Lawendowego Wzgórza
nominacje:
- Sidney Boehm – Atomowe miasto
- Terence Rattigan – Bariera dźwięku
- Ruth Gordon, Garson Kanin – Pat i Mike
- John Steinbeck – Viva Zapata!
1953: Charles Brackett, Richard Breen, Walter Reisch – Titanic
nominacje:
- Betty Comden, Adolph Green – Wszyscy na scenę
- Richard Murphy – Szczury pustyni
- Sam Rolfe, Harold Jack Bloom – Naga ostroga
- Millard Kaufman – Take the High Ground!
1954: Budd Schulberg – Na nabrzeżach
nominacje:
- Joseph L. Mankiewicz – Bosonoga Contessa
- William Rose – Genevieve
- Valentine Davies, Oscar Brodney – Historia Glenna Millera
- Norman Panama, Melvin Frank – Knock on Wood
1955: Sonya Levien, William Ludwig – Interrupted Melody
nominacje:
- Milton Sperling, Emmet Lavery – The Court-Martial of Billy Mitchell
- Betty Comden, Adolph Green – Zawsze jest piękna pogoda
- Jacques Tati, Henri Marquet – Wakacje pana Hulot
- Melville Shavelson, Jack Rose – The Seven Little Foys
1956: Albert Lamorrise – Czerwony balonik
nominacje:
- Robert Lewin – The Bold and The Brave
- Andrew L. Stone – Julie
- Federico Fellini, Tullio Pinelli – La strada
- William Rose – Jak zabić starszą panią
1957: George Wells – Żona modna
nominacje:
- Leonard Gershe – Zabawna buzia
- Ralph Wheelwright, R. Wright Campbell, Ivan Goff, Ben Roberts – Człowiek o tysiącu twarzy
- Barney Slater, Joel Kane, Dudley Nichols – Gwiazda szeryfa
- Federico Fellini, Ennio Flaiano, Tullio Pinelli – Wałkonie
1958: Nathan E. Douglas i Harold Jacob Smith – Ucieczka w kajdanach
nominacje:
- Paddy Chayefsky – Bogini
- Melville Shavelson i Jack Rose – Dom na łodzi
- James Edward Grant i William Bowers – Jeden przeciw wszystkim
- Fay Kanin i Michael Kanin – Prymus
1959: Clarence Greene, Maurice Richlin, Russell Rouse i Stanley Shapiro – Telefon towarzyski
nominacje:
- François Truffaut i Marcel Moussy – Czterysta batów
- Ernest Lehman – Północ, północny zachód
- Paul King, Joseph Stone, Stanley Shapiro i Maurice Richlin – Operacja „Halka”
- Ingmar Bergman – Tam, gdzie rosną poziomki
1960–1969[edytuj | edytuj kod]
1960: I.A.L. Diamond i Billy Wilder – Garsoniera
nominacje:
- Bryan Forbes, Richard Gregson i Michael Craig – Zmowa milczenia
- Norman Panama i Melvin Frank – Facts of Life
- Marguerite Duras – Hiroszima, moja miłość
- Jules Dassin – Nigdy w niedzielę
1961: William Inge – Wiosenna bujność traw
nominacje:
- Walentin Jeżow i Grigorij Czuchraj – Ballada o żołnierzu
- Federico Fellini, Ennio Flaiano, Tullio Pinelli i Brunello Rondi – Słodkie życie
- Sergio Amidei, Diego Fabbri i Indro Montanelli – Generał della Rovere
- Stanley Shapiro i Paul Henning – Kochanku wróć
1962: Ennio De Concini, Pietro Germi i Alfredo Giannetti – Rozwód po włosku
nominacje:
- Charles Kaufman i Wolfgang Reinhardt – Doktor Freud
- Alain Robbe-Grillet – Zeszłego roku w Marienbadzie
- Stanley Shapiro i Nate Monaster – Powiew luksusu
- Ingmar Bergman – Jak w zwierciadle
1963: James R. Webb – Jak zdobywano Dziki Zachód
nominacje:
- Federico Fellini, Ennio Flaiano, Tullio Pinelli i Brunello Rondi – Osiem i pół
- Elia Kazan – Ameryka, Ameryka
- Pasquale Festa Campanile, Massimo Franciosa, Nanni Loy, Vasco Pratolini i Carlo Bernari – Cztery dni Neapolu
- Arnold Schulman – Romans z nieznajomym
1964: Peter Stone i Frank Tarloff – Ojciec Wirgiliusz
nominacje:
- Alun Owen – Noc po ciężkim dniu
- Raphael Hayes i Orville H. Hampton – Czarne i białe
- Agenore Incrocci, Furio Scarpelli i Mario Monicelli – Towarzysze
- Jean-Paul Rappeneau, Ariane Mnouchkine, Daniel Boulanger i Philippe de Broca – Człowiek z Rio
1965: Frederic Raphael – Darling
nominacje:
- Agenore Incrocci, Furio Scarpelli, Mario Monicelli, Tonino Guerra, Giorgio Salvioni i Suso Cecchi D’Amico – Casanova ’70
- Jack Davies i Ken Annakin – Ci wspaniali mężczyźni w swych latających maszynach
- Franklin Coen i Frank Davis – Pociąg
- Jacques Demy – Parasolki z Cherbourga
1966: Claude Lelouch i Pierre Uytterhoeven – Kobieta i mężczyzna
nominacje:
- Michelangelo Antonioni, Tonino Guerra i Edward Bond – Powiększenie
- Billy Wilder i I.A.L. Diamond – Szczęście Harry’ego
- Robert Ardrey – Chartum
- Clint Johnston i Don Peters – The Naked Prey
1967: William Rose – Zgadnij, kto przyjdzie na obiad
nominacje:
- David Newman i Robert Benton – Bonnie i Clyde
- Robert Kaufman i Norman Lear – Rozwód po amerykańsku
- Jorge Semprún – Wojna się skończyła
- Frederic Raphael – Dwoje na drodze
1968: Mel Brooks – Producenci'
nominacje:
- Stanley Kubrick i Arthur C. Clarke – 2001: Odyseja kosmiczna
- Franco Solinas i Gillo Pontecorvo – Bitwa o Algier
- John Cassavetes – Twarze
- Ira Wallach i Peter Ustinov – Gorące miliony
1969: William Goldman – Butch Cassidy i Sundance Kid
nominacje:
- Paul Mazursky i Larry Tucker – Bob i Carol i Ted i Alice
- Nicola Badalucco, Enrico Medioli i Luchino Visconti – Zmierzch bogów
- Peter Fonda, Dennis Hopper i Terry Southern – Swobodny jeździec
- Walon Green, Roy N. Sickner i Sam Peckinpah – Dzika banda
1970–1979[edytuj | edytuj kod]
1970: Francis Ford Coppola i Edmund H. North – Patton
nominacje:
- Adrien Joyce i Bob Rafelson – Pięć łatwych utworów
- Norman Wexler – Joe
- Erich Segal – Love Story
- Éric Rohmer – Moja noc u Maud
1971: Paddy Chayefsky – Szpital
nominacje:
- Elio Petri, Ugo Pirro – Śledztwo w sprawie obywatela poza wszelkim podejrzeniem
- Andy Lewis, David Lewis – Klute
- Herman Raucher – Lato roku 1942
- Penelope Gilliat – Ta przeklęta niedziela
1972: Jeremy Larner – Kandydat
nominacje:
- Luis Buñuel, Jean-Claude Carrière – Dyskretny urok burżuazji
- Terrence McCloy, Chris Clark, Suzanne de Passe – Lady śpiewa bluesa
- Louis Malle – Szmery w sercu
- Carl Foreman – Młody Winston
1973: David S. Ward – Żądło
nominacje:
- George Lucas, Gloria Katz, Willard Huyck – Amerykańskie graffiti
- Ingmar Bergman – Szepty i krzyki
- Steve Shagan – Ocalić tygrysa
- Melvin Frank, Jack Rose – Miłość w godzinach nadliczbowych
1974: Robert Towne – Chinatown
nominacje:
- Robert Getchell – Alicja już tu nie mieszka
- Francis Ford Coppola – Rozmowa
- François Truffaut, Jean-Louis Richard, Suzanne Schiffman – Noc amerykańska
- Paul Mazursky, Josh Greenfeld – Harry i Tonto
1975: Frank Pierson – Pieskie popołudnie
nominacje:
- Federico Fellini i Tonino Guerra – Amarcord
- Claude Lelouch i Pierre Uytterhoeven – Całe nasze życie
- Ted Allan – Kłamstwa mojego taty
- Robert Towne i Warren Beatty – Szampon
1976: Paddy Chayefsky – Sieć
nominacje:
- Jean-Charles Tacchella i Daniele Thompson – Kuzyn, kuzynka
- Walter Bernstein – Figurant
- Sylvester Stallone – Rocky
- Lina Wertmüller – Siedem piękności Pasqualino
1977: Woody Allen, Marshall Brickman – Annie Hall
nominacje:
- Neil Simon – Dziewczyna na pożegnanie
- Robert Benton – Ostatni seans
- George Lucas – Gwiezdne wojny
- Arthur Laurents – Punkt zwrotny
1978: Robert C. Jones, Waldo Salt, Nancy Dowd – Powrót do domu
nominacje:
- Ingmar Bergman – Jesienna sonata
- Deric Washburn, Michael Cimino, Louis Garfinkle, Quinn K. Redeker – Łowca jeleni
- Woody Allen – Wnętrza
- Paul Mazursky – Niezamężna kobieta
1979: Steve Tesich – Uciekać
nominacje:
- Robert Alan Aurthur, Bob Fosse – Cały ten zgiełk
- Valerie Curtin, Barry Levinson – ...i sprawiedliwość dla wszystkich
- Mike Gray, T.S. Cook, James Bridges – Chiński syndrom
- Woody Allen, Marshall Brickman – Manhattan
1980–1989[edytuj | edytuj kod]
1980: Bo Goldman – Melvin i Howard
nominacje:
- W.D. Richter, Arthur Ross – Więzień Brubaker
- Christopher Gore – Sława
- Jean Gruault, Henri Laborit – Wujaszek z Ameryki
- Nancy Meyers, Charles Shyer, Harvey Miller – Szeregowiec Benjamin
1981: Colin Welland – Rydwany ognia
nominacje:
- Kurt Luedtke – Bez złych intencji
- Steve Gordon – Artur
- John Guare – Atlantic City
- Warren Beatty, Trevor Griffiths – Czerwoni
1982: John Briley – Gandhi
nominacje:
- Barry Levinson – Diner
- Melissa Mathison – E.T.
- Douglas Day Stewart – Oficer i dżentelmen
- Larry Gelbart, Murray Schisgal, Don McGuire – Tootsie
1983: Horton Foote – Pod czułą kontrolą
nominacje:
- Lawrence Kasdan, Barbara Benedek – Wielki chłód
- Ingmar Bergman – Fanny i Aleksander
- Nora Ephron, Alice Arlen – Silkwood
- Lawrence Lasker, Walter F. Parkes – Gry wojenne
1984: Robert Benton – Miejsca w sercu
nominacje:
- Daniel Petrie Jr., Danilo Bach – Gliniarz z Beverly Hills
- Woody Allen – Danny Rose z Broadwayu
- Gregory Nava, Anna Thomas – El Norte
- Lowell Ganz, Babaloo Mandel, Bruce Jay Friedman, Brian Grazer – Plusk
1985: William Kelley, Earl Wallace, Pamela Wallace – Świadek
nominacje:
- Robert Zemeckis, Bob Gale – Powrót do przyszłości
- Terry Gilliam, Tom Stoppard, Charles McKeown – Brazil
- Luis Puenzo, Aida Bortnik – Wersja oficjalna
- Woody Allen – Purpurowa róża z Kairu
1986: Woody Allen – Hannah i jej siostry
nominacje:
- Paul Hogan, Ken Shadie, John Cornell – Krokodyl Dundee
- Hanif Kureishi – Moja piękna pralnia
- Oliver Stone – Pluton
- Oliver Stone, Richard Boyle – Salwador
1987: John Patrick Shanley – Wpływ księżyca
nominacje:
- Louis Malle – Do zobaczenia, chłopcy
- James L. Brooks – Telepasja
- John Boorman – Nadzieja i chwała
- Woody Allen – Złote czasy radia
1988: Ronald Bass, Barry Morrow – Rain Man
nominacje:
- Gary Ross, Anne Spielberg – Duży
- Ron Shelton – Byki z Durham
- John Cleese, Charles Crichton – Rybka zwana Wandą
- Naomi Foner – Stracone lata
1989: Tom Schulman – Stowarzyszenie Umarłych Poetów
nominacje:
- Woody Allen – Zbrodnie i wykroczenia
- Spike Lee – Rób, co należy
- Steven Soderbergh – Seks, kłamstwa i kasety wideo
- Nora Ephron – Kiedy Harry poznał Sally
1990–1999[edytuj | edytuj kod]
1990: Bruce Joel Rubin – Uwierz w ducha
nominacje:
- Woody Allen – Alicja
- Barry Levinson – Avalon
- Peter Weir – Zielona karta
- Whit Stillman – Metropolitan
1991: Callie Khouri – Thelma i Louise
nominacje:
- John Singleton – Chłopaki z sąsiedztwa
- James Toback – Bugsy
- Richard LaGravenese – Fisher King
- Lawrence Kasdan, Meg Kasdan – Wielki Kanion
1992: Neil Jordan – Gra pozorów
nominacje:
- Woody Allen – Mężowie i żony
- George Miller, Nick Enright – Olej Lorenza
- John Sayles – Wygrać z losem
- David Peoples – Bez przebaczenia
1993: Jane Campion – Fortepian
nominacje:
- Gary Ross – Dave
- Jeff Maguire – Na linii ognia
- Ron Nyswaner – Filadelfia
- Nora Ephron, David S. Ward, Jeff Arch – Bezsenność w Seattle
1994: Quentin Tarantino, Roger Avary – Pulp Fiction
nominacje:
- Woody Allen, Douglas McGrath – Strzały na Broadwayu
- Richard Curtis – Cztery wesela i pogrzeb
- Fran Walsh, Peter Jackson – Niebiańskie stworzenia
- Krzysztof Kieślowski, Krzysztof Piesiewicz – Trzy kolory. Czerwony
1995: Christopher McQuarrie – Podejrzani
nominacje:
- Randall Wallace – Braveheart. Waleczne serce
- Woody Allen – Jej wysokość Afrodyta
- Stephen J. Rivele, Christopher Wilkinson, Oliver Stone – Nixon
- Joss Whedon, Andrew Stanton, Joel Cohen, Alec Sokolow, John Lasseter, Pete Docter, Joe Ranft – Toy Story
1996: Joel i Ethan Coen – Fargo
nominacje:
- Cameron Crowe – Jerry Maguire
- John Sayles – Na granicy
- Mike Leigh – Sekrety i kłamstwa
- Jan Sardi, Scott Hicks – Blask
1997: Ben Affleck, Matt Damon – Buntownik z wyboru
nominacje:
- Mark Andrus, James L. Brooks – Lepiej być nie może
- Paul Thomas Anderson – Boogie Nights
- Woody Allen – Przejrzeć Harry’ego
- Simon Beaufoy – Goło i wesoło
1998: Marc Norman, Tom Stoppard – Zakochany Szekspir
nominacje:
- Warren Beatty, Jeremy Pikser – Senator Bulworth
- Vincenzo Cerami, Roberto Benigni – Życie jest piękne
- Robert Rodat – Szeregowiec Ryan
- Andrew Niccol – Truman Show
1999: Alan Ball – American Beauty
nominacje:
- Charlie Kaufman – Być jak John Malkovich
- Paul Thomas Anderson – Magnolia
- M. Night Shyamalan – Szósty zmysł
- Mike Leigh – Topsy-Turvy