Brisbane
27°28′S 153°02′E/-27,466667 153,033333
| |||||
| |||||
| Dewiza: Brisvegas | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stan | |||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
15 826 km² | ||||
| Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
0721 | ||||
Położenie na mapie Queenslandu  | |||||
Położenie na mapie Australii  | |||||
| 27°28′S 153°02′E/-27,466667 153,033333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Brisbane (wym. [ˈbrɪzbən]) – miasto w Australii, stolica stanu Queensland, położone nad Oceanem Spokojnym u ujścia rzeki Brisbane. Jest trzecim co do wielkości miastem Australii z liczbą ludności wynoszącą 2,35 mln mieszkańców[1]. Położone w regionie i aglomeracji South East Queensland[2][3][4] zamieszkiwanym przez 3,4 mln osób. Miasto leży w strefie klimatu subtropikalnego, temperatury w dzień wahają się od 21 °C w lipcu do około 30 °C w styczniu.
Jest metropolią o znaczeniu globalnym[5], a także ważnym ośrodkiem handlowym, naukowym (3 uniwersytety) i kulturalnym (muzea, galeria sztuki). Brisbane jest ośrodkiem przemysłu rafineryjnego, gumowego, stoczniowego i maszynowego. Odbywało się tu wiele znaczących wydarzeń kulturalnych i sportowych, m.in. Igrzyska Wspólnoty Narodów (Commonwealth Games) w 1982 r., Wystawa światowa (Expo ’88) oraz Igrzyska Dobrej Woli w 2001 r.
W mieście znajduje się polski konsulat honorowy.
Geografia
Położenie
Brisbane leży na wschodnim wybrzeżu, nad Oceanem Spokojnym, 733 km na północ od Sydney i 66 km od Gold Coast, położonym na obrzeżach aglomeracji[6].
Klimat
Brisbane leży w strefie klimatu subtropikalnego[7][8], z całorocznym okresem z letnimi temperaturami. Średnia temperatura roczna wynosi 26 °C w ciągu dnia i 16 °C w nocy. Najchłodniejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą około 21 °C w dzień i 10 °C w nocy. Najcieplejszymi miesiącami są styczeń i luty ze średnią temperaturą około 30 °C w dzień i 21 °C w nocy. Średnia opadów wynosi 1022 milimetrów w skali roku, najobfitszy w opady jest styczeń z 150 milimetrami[9].
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 30.3 | 30.2 | 29.1 | 27.1 | 24.5 | 21.9 | 21.9 | 23.2 | 25.6 | 27.1 | 28.2 | 29.4 | 26,5 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 25.9 | 25.6 | 24.5 | 22.2 | 19.0 | 16.8 | 16.0 | 17.0 | 19.7 | 21.7 | 23.4 | 24.8 | 21,4 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 21.5 | 21.4 | 20.1 | 17.3 | 13.7 | 11.8 | 10.2 | 10.8 | 13.8 | 16.2 | 18.8 | 20.4 | 16,3 |
| Opady [mm] | 152 | 136 | 110 | 64 | 66 | 68 | 24 | 41 | 32 | 69 | 100 | 131 | 1022 |
| Średnia liczba dni z opadami | 12.2 | 12.8 | 14.2 | 11.5 | 9.5 | 9.7 | 7.3 | 6.0 | 7.8 | 8.7 | 11.3 | 13.3 | 124 |
| Średnie usłonecznienie [h] | 260 | 232 | 236 | 234 | 239 | 198 | 239 | 267 | 270 | 276 | 270 | 260 | 2980 |
| Źródło: Bureau of Meteorology[9], Bureau of Meteorology (nasłonecznienie)[10] | |||||||||||||
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 29.0 | 29.1 | 28.0 | 26.0 | 23.6 | 21.3 | 20.9 | 21.9 | 24.2 | 25.5 | 26.7 | 28.1 | 25,4 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 25.2 | 25.2 | 23.9 | 21.2 | 18.3 | 16.1 | 15.0 | 15.9 | 18.5 | 20.6 | 23.5 | 24.1 | 20,6 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 21.3 | 21.2 | 19.7 | 16.4 | 13.0 | 10.8 | 9.1 | 9.8 | 12.8 | 15.6 | 18.3 | 20.1 | 15,7 |
| Opady [mm] | 136 | 118 | 108 | 76 | 104 | 71 | 29 | 39 | 35 | 69 | 98 | 126 | 1049 |
| Średnia liczba dni z opadami | 12.6 | 12.5 | 13.1 | 10.5 | 9.7 | 9.2 | 6.9 | 5.5 | 6.3 | 8.1 | 10.7 | 11.8 | 127 |
| Średnie usłonecznienie [h] | 260 | 232 | 236 | 234 | 239 | 198 | 239 | 267 | 270 | 276 | 270 | 260 | 2980 |
| Źródło: Bureau of Meteorology[10] | |||||||||||||
| Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rok |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 26,3 | 27,2 | 26,5 | 25,5 | 24,1 | 22,6 | 21,6 | 21,4 | 22,0 | 22,9 | 24,5 | 25,7 | 24 |
Historia
Przed przybyciem Europejczyków tereny dzisiejszego Brisbane były zamieszkiwane przez aborygeńskie plemiona Turrbal i Jagera. Nazywali oni ten obszar Mian-jin, tzn. „miejsce o kształcie kolca”. W 1823 r. porucznik brytyjskiej marynarki John Oxley zbadał dolinę bezimiennej wówczas rzeki, uchodzącej do Zatoki Moreton. Nowo odkrytym miejscem zainteresował się ówczesny gubernator Nowej Południowej Walii, sir Thomas Brisbane. W następnym roku założono tu kolonię karną dla zesłańców (Redcliffe Point nad Zatoką Moreton). Inspektorzy odwiedzający kolonię protestowali wielokrotnie przeciwko wykorzystaniu miejsca o tak dobrym klimacie, doskonałym położeniu i bogatym zapleczu gospodarczym (lasy, pastwiska, dostatek słodkiej wody) w charakterze miejsca zesłań. Ostatecznie w 1839 roku zlikwidowano kolonię dla zesłańców. W 1843 r. rozpoczęła się sprzedaż działek dla osadników, którzy założyli tu osadę nazwaną na cześć gubernatora T. Brisbane’a. Po trzech latach liczyła ona już 900 mieszkańców i posiadała własną gazetę „Moreton Bay Courier”[12].
W latach 40. w całej wschodniej Australii wystąpiły masowe epidemie bydła. Powstała pierwsza linia okrętowa do transportu wyrobów garbarskich do Sydney. Zaczęli przybywać kolejni emigranci z Anglii. Szczególnie istotne było przypłynięcie statku „Fortitude”, który przywiózł kilkaset osób, głównie rzemieślników. Założyli oni własne osiedle Fortitude Valley – obecnie dzielnica Haymarket w Brisbane[12]. We wrześniu 1859 r. licząca już 5 tys. mieszkańców miejscowość otrzymała prawa miejskie. Trzy miesiące później, po oddzieleniu Queensland od Nowej Południowej Walii, zostało ono stolicą nowego stanu. Pod koniec XIX w. Brisbane liczyło ponad 100 tys. mieszkańców, po zakończeniu I wojny światowej – już przeszło 200 tys.
Brisbane odgrywało ważną rolę w czasie II wojny światowej, kiedy podczas walk z Japonią na południowo-zachodnim Pacyfiku było siedzibą sztabu generalnego generała D. MacArthura. Nastąpił wówczas znaczny rozwój portu i strefy przemysłowej, pracującej na rzecz armii. W 1960 r. Brisbane obejmowało teren 971 km² i liczyło 543 tys. mieszkańców[12].
W 1974 oraz 2011 miasto zostało zalane przez powódź[13].
Transport
W mieście znajduje się międzynarodowy port lotniczy, który obsłużył w 2016 roku 22,3 mln pasażerów[14]. Znajduje się tu również Port Brisbane (Port of Brisbane), port morski[15].
Nauka
- Australian Catholic University[16]
- Brisbane College of Theology[17]
- Central Queensland University[18]
- Griffith University[19]
- Queensland University of Technology[20]
- University of Canberra[21]
- Uniwersytet Nowej Południowej Walii[22]
- University of Southern Queensland[23]
- University of Queensland[24]
Sport
Najpopularniejszymi dyscyplinami sportu w Brisbane są: rugby 13-osobowe, rugby 15-osobowe, krykiet, futbol australijski i piłka nożna.
Popularne kluby sportowe:
- Brisbane Broncos – drużyna występująca w ogólnokrajowej lidze NRL (rugby 13-osobowe).
- Reds – drużyna występująca w międzynarodowej lidze Super 14 (rugby 15-osobowe).
- Brisbane Lions – drużyna futbolu australijskiego występująca w lidze AFL.
- Queensland Bulls – krykietowa reprezentacja stanu.
- Brisbane Roar – drużyna piłki nożnej występująca w najwyższej klasie rozgrywkowej Australii oraz AFC Champions League.
Główne stadiony w mieście to:
- Suncorp Stadium – przeznaczony głównie do rugby i piłki nożnej (52 500 miejsc[25]
- Brisbane Cricket Ground – przeznaczony do futbolu australijskiego i krykieta (42 000 miejsc[26]).
- Ballymore Stadium (18 000 miejsc)
W Brisbane, w kompleksie Queensland Tennis Centre rozgrywany jest turniej tenisowy Brisbane International, który co roku rozpoczyna nowy sezon tenisowy.
W Brisbane urodził się także zawodowy kolarz Robbie McEwen.
Urodzeni w Brisbane
- Robbie McEwen – kolarz
- Samantha Stosur – australijska tenisistka
- Claire Holt – australijska aktorka
Miasta partnerskie
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b 3218.0 – Regional Population Growth, Australia, 2015-16: ESTIMATED RESIDENT POPULATION, States and Territories – Greater Capital City Statistical Areas (GCCSAs). Australian Bureau of Statistics.
- ↑ World Today, Concepts and Regions in Geography (Brisbane topic) – CTI Reviews
- ↑ World Regional Geography (10th Edition, Study Guide) – CTI Reviews
- ↑ Local government areas of Queensland – revolvy.com
- ↑ The World According to GaWC 2016. Globalization and World Cities Study Group and Network, Loughborough University.
- ↑ Geoscience Australia: Great Circle Distance between GOLD COAST and BRISBANE.
- ↑ Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg
- ↑ Köppen-Geiger Climate Subdivisions
- ↑ a b Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Brisbane.
- ↑ a b Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Brisbane Aero.
- ↑ Deception Bay near Brisbane average sea temperature – seatemperature.org.
- ↑ a b c M.K.: Brisbane. Trzecie miasto Australii, w: „Poznaj świat” R. VIII, nr 1 (86), styczeń 1960, s. 15–16.
- ↑ Małgorzata Larecka „Wielkie sprzątanie antypodów”, Angora nr 14, 3-04-2011.
- ↑ Bureau of Infrastructure, Transport and Regional Economics: Airport Traffic Data – January 2017. 2017.
- ↑ port morski.
- ↑ Australian Catholic University.
- ↑ Brisbane College of Theology.
- ↑ Central Queensland University.
- ↑ Griffith University.
- ↑ Queensland University of Technology.
- ↑ University of Canberra.
- ↑ University of New South Wales.
- ↑ University of Southern Queensland.
- ↑ University of Queensland.
- ↑ Suncorp Stadium: The Stadium.
- ↑ Brisbane Cricket Ground – World of Stadiums