Erupcja Eyjafjallajökull w 2010 roku
63°37′58″N 19°36′00″W/63,632778 -19,600000 Pyły wulkaniczne wydobywające się z Eyjafjallajökull 17 kwietnia 2010 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejsce |
wulkan Eyjafjallajökull |
| Rodzaj zdarzenia |
wybuch wulkanu |
| Data |
20 marca 2010 – 23 czerwca 2010 |
Położenie na mapie Islandii  | |
| 63°37′58″N 19°36′00″W/63,632778 -19,600000
| |
Erupcja wulkanu Eyjafjallajökull (wym. ⓘ[ˈei.jaˌfjatl.aˌjœ.kʏtl]) – seria wybuchów wulkanu zlokalizowanego w okolicy i pod niewielkim lodowcem Eyjafjallajökull w południowej Islandii, która miała miejsce w 2010 roku. Po kwietniowej erupcji, powstała chmura pyłów nad Europą, co spowodowało zamknięcie przestrzeni powietrznej w większości krajów kontynentu.
Poprzednie erupcje Eyjafjallajökull w ciągu ostatnich 1100 lat miały miejsce w latach 920, 1612 i 1821–1823.
Pierwszy wybuch[edytuj | edytuj kod]
Aktywność sejsmiczna pod lodowcem Eyjafjallajökull (Eyjafjallajoekull) rozpoczęła się pod koniec grudnia 2009 i przejawiła się jako tysiące drobnych trzęsień ziemi o natężeniu 1–2 stopni. 26 lutego 2010 Islandzki Instytut Meteorologiczny za pomocą przyrządów GPS zlokalizowanych w okolicach Þorvaldseyri około 15 kilometrów na południowy wschód od miejsca wybuchu określił, że doszło do przemieszczenia się skorupy ziemskiej o 3 cm w kierunku południowym, z czego 1 cm przemieszczenia miał miejsce w przeciągu ostatnich czterech dni. Ta aktywność sejsmiczna została wywołana przez ciśnienie powstające przy przesuwaniu się magmy spod skorupy ziemskiej do komory wulkanu. Nasilenie się aktywności sejsmicznej nastąpiło pomiędzy 3 i 5 marca. W okresie tym zarejestrowano około 3 tysięcy drobnych, odczuwalnych w okolicznych miastach trzęsień ziemi o nasileniu około 2 stopni.
Ostatecznie erupcja wulkanu Eyjafjallajökull nastąpiła 20 marca 2010. Szczelina wulkaniczna miała około 500 m długości, przebieg z północnego wschodu na południowy zachód. Od 10 do 12 zlokalizowanych na jej linii kominów wulkanicznych wyrzucało lawę oliwinowo-bazaltową o temperaturze około 1000°C na wysokość do 150 m. Druga szczelina powstała 31 marca około 200 m na północny zachód od pierwszej[1]. Ma ona około 300 m długości, a wydobywająca się lawa płynęła do kanionu Hvannárgil. Nie zarejestrowano przy jej powstaniu żadnej aktywności sejsmicznej ani też przesunięcia skorupy. Obie szczeliny miały ten sam komin wulkaniczny.
Drugi wybuch[edytuj | edytuj kod]
We wczesnych godzinach porannych 14 kwietnia władze Islandii zarządziły ewakuację wsi i farm w pobliżu wulkanu Eyjafjallajökull z powodu nagłego wezbrania okolicznych strumieni i rzek. Wzrost poziomu i temperatury wody spowodowany erupcją wulkaniczną pod lodowcem doprowadził do powodzi zwanych jökulhlaup. Po zetknięciu się lawy o temperaturze 1200°C z dnem lodowca o grubości 200 m, ten zaczął szybko parować, wytwarzając chmurę, składającą się głównie z pary wodnej i mikroskopijnej wielkości cząsteczek szkła, które zagrażają bezpieczeństwu samolotów odrzutowych[2].
Konsekwencje[edytuj | edytuj kod]
Wybuch doprowadził do emisji do atmosfery chmury pyłów wulkanicznych, która spowodowała zakłócenia lotów na terenie całej północnej Europy[3]. Loty z głównych lotnisk zostały zawieszone 15 kwietnia 2010 w Belgii, Czechach, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Islandii, Hiszpanii, Holandii, na Litwie, na Łotwie, w Niemczech, Norwegii, Irlandii, Rosji, Szwecji i Wielkiej Brytanii[4][5][6].
15 kwietnia od godziny 20:00 CEST Polska zamknęła strefę powietrzną nad północną częścią kraju. 16 kwietnia od 8:00 zamknięto przestrzeń powietrzną nad Polską centralną i południowo-zachodnią, a o 12:00 lotnisko w Krakowie[7]. Wieczorem po wyłączeniu lotniska w Rzeszowie, zamknięta została cała przestrzeń powietrzna nad Polską[8]. Wykonywane mogły być tylko loty na małej wysokości, poniżej podstawy chmury pyłu wulkanicznego (ok. 6 km).
16 kwietnia zamknięto część lub całość przestrzeni powietrznej w kolejnych krajach europejskich: Austrii, Mołdawii, na Słowacji, w Szwajcarii, na Węgrzech i we Włoszech.
17 kwietnia zamknięto przestrzeń powietrzną nad Bośnią i Hercegowiną, Chorwacją, Czarnogórą, Rumunią i Serbią.
Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych oszacowało, że światowe linie lotnicze poniosły w związku z erupcją i odwołaniem lotów straty rzędu 200 mln USD dziennie[9]. 16 kwietnia w europejskiej przestrzeni powietrznej odbyło się 11 659 lotów z planowanych 28 597, 17 kwietnia było to 4886 z 22 653, 18 kwietnia 4000 z 24 965[10].
Ograniczenia w ruchu lotniczym miały szczególnie istotne znaczenie dla Polski, gdyż były oficjalnym powodem odwołania wielu wizyt delegacji zagranicznych udających się na odbywające się w dniach 17–18 kwietnia uroczystości pogrzebowe pary prezydenckiej Lecha i Marii Kaczyńskich.
Dalsze wybuchy[edytuj | edytuj kod]
Na początku maja 2010 aktywność wulkanu stopniowo się zmniejszyła z 400 do 50 ton pyłu na sekundę[11]. Naukowcy jednak spodziewali się erupcji jego znacznie większego sąsiada – wulkanu Katla. Wcześniej następowała ona po wszystkich trzech udokumentowanych erupcjach Eyjafjallajökull[12]. Ostatni wybuch Katli miał miejsce w 1918 roku. Od 21 maja 2010, wulkan emitował jedynie parę wodną i gazy. Nie odnotowano emisji świeżego pyłu. Po 10 dniach wulkan uznano za drzemiący. Aktywność sejsmiczna także się zmniejszyła[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tom Robbins: Iceland’s erupting volcano. The Guardian. [dostęp 2010-04-21]. (ang.).
- ↑ Eruption of Eyjafjallajökull Volcano, Iceland. NASA, 2010-04-15. [dostęp 2010-04-17]. (ang.).
- ↑ Islandzki wulkan paraliżuje ruch lotniczy w Europie [dostęp 21:00 15.04.2010].
- ↑ Cancellations due to volcanic ash in the air. Norwegian Air Shuttle, 15 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-15].
- ↑ Iceland Volcano Spewing Ash Chokes Europe Air Travel. [w:] San Francisco Chronicle [on-line]. 15 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 sierpnia 2010)].
- ↑ Live: Volcanic cloud over Europe. BBC News. [dostęp 2010-04-15].
- ↑ Polska Agencja Żeglugi Powietrznej podjęła decyzję o zamknięciu dużego fragmentu polskiej przestrzeni powietrznej.. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej, 2010-04-16. [dostęp 2010-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-19)]. (pol.).
- ↑ Zamknięta przestrzeń powietrzna nad Polską. IMiGW: jutro chmura poza Polską. gazeta.pl, 2010-04-16. [dostęp 2010-04-16]. (pol.).
- ↑ Graeme Wearden: Ash cloud costing airlines £130m a day. The Guardian, 16 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-17]. (ang.).
- ↑ Update on European air traffic situation – 12.30 CET. Eurocontrol.int, 18 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-18]. (ang.).
- ↑ Islandia: Znacznie mniej pyłów z wulkanu Eyjafjoell. Interia.pl, 10.05.2010.
- ↑ Iceland’s Eyjafjallajökull volcano is nothing to 'Angry Sister' Katla. 18.04.2010.
- ↑ Raport University of Iceland.