Jerzy Kawalerowicz

Jerzy Kawalerowicz

Data i miejsce urodzenia	19 stycznia 1922 Gwoździec
Data i miejsce śmierci	27 grudnia 2007 Warszawa
Zawód	reżyser, scenarzysta
Współmałżonek	Maria Guntner, Lucyna Winnicka, Małgorzata Dipont
Odznaczenia

{{Filmowiec infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | imię i nazwisko org = | alt grafiki = | imię i nazwisko urodzenia = Nieznane pola: "nagrody".

Gwiazda w łódzkiej Alei Gwiazd

Grób Jerzego Kawalerowicza na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, sierpień 2011

Jerzy Kawalerowicz (ur. 19 stycznia 1922 w Gwoźdźcu koło Kołomyi, zm. 27 grudnia 2007 w Warszawie) – polski reżyser i scenarzysta ormiańskiego pochodzenia, poseł na Sejm PRL (1985–1989).

Życiorys

Młodość

Urodził się i wychował na południowych kresach Rzeczypospolitej (obecnie tereny Ukrainy). Był synem Edwarda, kierownika urzędu pocztowego, który pracował też jako zarządca majątku ziemskiego. Według tradycji rodzinnej ojciec jego był z pochodzenia Ormianinem i kilka pokoleń wcześniej nazwisko rodziny brzmiało Kavalarian.

Po wojnie w latach 1946–1949 Jerzy Kawalerowicz studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Instytucie Filmowym.

Karierę filmową zaczynał jako asystent reżysera przy filmie Wandy Jakubowskiej Ostatni etap (1948).

Przedstawiciel polskiej szkoły filmowej

Stworzył filmy, które wywołały rozgłos na świecie. Współtworzył zjawisko określane jako polska szkoła filmowa. Otrzymał najważniejsze nagrody filmowe – m.in. Nagrodę Specjalną na Festiwalu Filmowym w Cannes za Matkę Joannę od Aniołów w 1961, Srebrnego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie za Śmierć prezydenta w 1978 i nominację do Oscara za Faraona w 1966.

Kierownik artystyczny „Kadru”

Od 1955 kierował Zespołem Filmowym „Kadr” (obecnie Studio Filmowe Kadr). Jako kierownik artystyczny tego zespołu realizatorów filmowych, wyprodukował około stu filmów najwybitniejszych polskich reżyserów:

• Andrzeja Munka,
• Andrzeja Wajdy (m.in. Popiół i diament),
• Jerzego Antczaka (m.in. Noce i dnie),
• Kazimierza Kutza (m.in. Nikt nie woła),
• Janusza Morgensterna (m.in. Do widzenia do jutra),
• Tadeusza Konwickiego (m.in. Ostatni dzień lata, reż. razem z Janem Laskowskim),
• Juliusza Machulskiego (m.in. Vabank).

Pierwszy prezes SFP i wykładowca akademicki

Był współzałożycielem i pierwszym prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Funkcję tę sprawował przez wiele kadencji, w trudnych dla kinematografii latach konfliktów z komunistyczną administracją Polski. Od 1980 był wykładowcą PWSFTViT.

Został uhonorowany doktoratami honoris causa: Uniwersytetu Sorbona II w Paryżu w 1998 i PWSFTViT w Łodzi w 2001.

Działalność polityczna

W latach 1954–1990 był członkiem PZPR, w latach 1985–1989 sprawował mandat posła na Sejm PRL IX kadencji, w latach 1981–1983 był członkiem Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. W 1983 został członkiem Rady Krajowej PRON.

Ostatnie tygodnie życia, śmierć i pogrzeb

Cztery tygodnie przed śmiercią doznał wylewu, zapadł w śpiączkę. Zmarł, nie odzyskując przytomności, w wieku 85 lat.

7 stycznia 2008 w Alei Zasłużonych Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie została złożona urna z prochami Jerzego Kawalerowicza. W ostatniej drodze artyście towarzyszyła rodzina, przyjaciele, współpracownicy oraz liczni wielbiciele talentu reżysera.

Od 21 maja 2010 imię reżysera zyskała jedna z par pociągów Interregio kursujących między Warszawą i Łodzią.

Życie prywatne

Był trzykrotnie żonaty. Pierwszą jego żoną była malarka Maria Guntner, drugą Lucyna Winnicka (z którą miał dwoje dzieci, córkę Agatę i syna Piotra), zaś trzecią Małgorzata Dipont (krytyk filmowy).

Filmografia

Reżyser filmów

• Gromada (1951) – scenariusz i reżyseria
• Celuloza (1953–1954) – scenariusz i reżyseria
• Pod gwiazdą frygijską (1954) – scenariusz i reżyseria
• Cień (1956) – reżyseria
• Prawdziwy koniec wielkiej wojny (1957) – scenariusz i reżyseria
• Pociąg (1959) – scenariusz i reżyseria
• Matka Joanna od Aniołów (1960) – scenariusz i reżyseria
• Faraon (1966) – scenariusz i reżyseria
• Gra (1968) – scenariusz i reżyseria
• Magdalena (tytuł oryginalny: Maddalena, 1971) – scenariusz i reżyseria
• Śmierć prezydenta (1977) – scenariusz i reżyseria
• Spotkanie na Atlantyku (1980) – scenariusz i reżyseria
• Austeria (1983) – scenariusz i reżyseria
• Jeniec Europy (1989) – scenariusz i reżyseria
• Dzieci Bronsteina (tytuł oryginalny: Bronsteins Kinder, 1990) – scenariusz i reżyseria
• Za co? (1995) – scenariusz i reżyseria
• Quo vadis (2001) – scenariusz i reżyseria

Reżyser seriali

• Quo vadis (2002) – scenariusz i reżyseria

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z 15 stycznia 1997)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)
• doktorat honoris causa PWSFTviT w Łodzi (2000)
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005)

Bibliografia

• Dipont M., Zawiśliński S., Faraon kina, Warszawa 1997, ISBN 83-86466-12-X
• Kawalerowicz J., Więcej niż kino, oprac. Kuśmierczyk S., Zawiśliński S., Warszawa 2001, ISBN 83-86466-36-7
• Księga Kadru: o zespole filmowym Jerzego Kawalerowicza, red. Zawiśliński S., Kuśmierczyk S., Warszawa 2002, ISBN 83-86466-37-5

Linki zewnętrzne

• Jerzy Kawalerowicz w bazie filmpolski.pl
• Jerzy Kawalerowicz w bazie IMDb (ang.)
• Jerzy Kawalerowicz w bazie Filmweb
• Jerzy Kawalerowicz na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Plakaty do filmów Jerzego Kawalerowicza w galerii plakatu filmowego Filmoteki Narodowej „Gapla”
• Jerzy Kawalerowicz w bazie Akademii Polskiego Filmu