Madame X (album)

Madame X
	Wykonawca albumu studyjnego
	Madonna
Wydany	14 czerwca 2019
Nagrywany	luty, kwiecień-sierpień 2018, luty 2019; Lizbona · Londyn · Los Angeles · Nowy Jork
Gatunek	pop
Długość	56:01
Wydawnictwo	Interscope, Maverick, Live Nation
Producent	Madonna, Mirwais Ahmadzaï, Jeff Bhasker, Billboard, Mike Dean, Diplo, Jason Evigan
	Oceny
	Przejdź do sekcji „Odbiór”
	Album po albumie
	Albumy studyjne
	Single z albumu Madame X
	„Medellín”; Wydany: 17 kwietnia 2019; „Crave”; Wydany: 10 maja 2019; „I Rise”; Wydany: 4 października 2019;

Madame X – czternasty album studyjny amerykańskiej piosenkarki Madonny, wydany 14 czerwca 2019 roku nakładem Interscope Records.

W 2024 album uzyskał status złotej płyty w Polsce^[4].

Geneza[edytuj | edytuj kod]

Poprzedni album studyjny Madonny, Rebel Heart, został wydany w marcu 2015 roku^[5]. W wakacje 2017 roku piosenkarka przeprowadziła się z dziećmi ze Stanów Zjednoczonych do Lizbony^[6]. Pochodzący z Republiki Zielonego Przylądka piosenkarz Dino D’Santiago zapoznał ją z kulturą dzielnicy Alfama, między innymi z Tejo Barem, gdzie – jak przyznała artystka – odnalazła pierwsze inspiracje na następny album. W Lizbonie Madonna poznała między innymi brazylijskiego pianistę João Venturę, Kimi Djabatego z Gwinei Bissau, portugalską wokalistkę Vânię Duarte oraz brazylijską piosenkarkę Blayę, znaną w Portugalii z przeboju „Faz Gostoso”^[7]. Brała udział w domowych sesjach, podczas których grano fado^[8]. Ponadto, po piętnastu latach od ostatniej współpracy muzycznej nawiązała kontakt z francuskim producentem Mirwaisem Ahmadzaï^[8]^[9].

W styczniu 2018 roku Madonna potwierdziła za pośrednictwem serwisu Instagram, że rozpoczęła pracę nad swoim kolejnym albumem^[10]. W maju wystąpiła podczas Met Gali w nowojorskim Metropolitan Museum of Art, gdzie zaprezentowała fragment premierowej piosenki, „Dark Ballet” (zatytułowanej wówczas „Beautiful Game”)^[11]^[12]. Na scenie towarzyszył jej grający na pianinie Ventura^[7]. 14 kwietnia 2019 roku Madonna zaprezentowała zwiastun albumu z informacją o jego tytule, Madame X^[13], a trzy dni później potwierdziła datę premiery^[14].

Nagrywanie i styl muzyczny[edytuj | edytuj kod]

Madame X był nagrywany przez ponad 18 miesięcy w Lizbonie, Londynie, Los Angeles i Nowym Jorku. Album jest inspirowany muzyką latynoską^[14] i portugalskim fado^[15]. Piosenki na album zostały nagrane w językach: angielskim, hiszpańskim i portugalskim^[14].

Wydanie[edytuj | edytuj kod]

Madame X został wydany 14 czerwca 2019 roku w dwóch wersjach: standardowej (z trzynastoma utworami) i specjalnej (z dwoma dodatkowymi piosenkami). 17 kwietnia rozpoczęła się ich przedsprzedaż^[14]. Album ukazał się także w formie box setu z edycją specjalną na CD, dodatkowym CD z trzema utworami, edycją standardową na kasecie magnetofonowej, siedmiocalową płytą z grafiką, zawierającą utwór „I Rise”, książką, dwustronnym plakatem i arkuszem do tatuaży^[16]^[17].

Promocja[edytuj | edytuj kod]

Single[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy singel promujący Madame X, „Medellín” (nagrany w duecie z Malumą), został wydany 17 kwietnia 2019 roku^[18]. 24 kwietnia odbyła się premiera nagranego do niego teledysku, wyreżyserowanego przez Dianę Kunst i Mau Morgó^[8].

Drugi singel, „Crave” (nagrany w duecie ze Swae Lee), został wydany 10 maja 2019 roku^[19]. 10 dni później piosenka została wydana w formacie adult contemporary w Stanach Zjednoczonych^[20]. 22 maja odbyła się premiera teledysku wyreżyserowanego przez Nuno Xico^[21]. 25 października zostały wydane remiksy utworu^[22], a w połowie listopada utwór uplasował się na pierwszym miejscu amerykańskiej listy Dance Club Songs^[23].

„I Rise” został oryginalnie wydany jako pierwszy singel promocyjny albumu 3 maja 2019 roku^[24]. 4 października utwór został wypuszczony we włoskich rozgłośniach radiowych jako trzeci singel albumu^[25]. Za pośrednictwem strony magazynu Time, teledysk „I Rise” w reżyserii Petera Matkiwskyego został wydany 19 czerwca^[26]. 19 lipca oraz 16 sierpnia zostały wydane remiksy piosenki^[27]^[28]. Remiks Tracy Young został nominowany do nagrody Grammy w kategorii Najlepsze zremiksowane nagranie^[29].

Promocyjne single i teledyski[edytuj | edytuj kod]

17 maja został wydany utwór „Future” stworzony we współpracy z Quavo, a 7 czerwca piosenka „Dark Ballet” została wydana^[30]. Teledysk utworu „Dark Ballet” był wyreżyserowany przez Emmanuela Adjei^[31] i gra w nim Mikky Blanco^[32]. Remiks Honeya Dijona „I Don't Search I Find” został wydany 6 grudnia^[33] i 2 miesiące później stał się pięćdziesiątym numerem 1. Madonny na liście Dance Club Songs^[34].

Teledysk do utworu „God Control” został opublikowany 26 czerwca^[35]. Klip został wyreżyserowany przez wieloletniego współpracownika Madonny Jonasa Åkerlunda i przedstawia strzelaninę w klubie nocnym, która przypomina strzelaninę w klubie nocnym w Orlando w 2016^[36].

19 lipca został opublikowany teledysk do utworu „Batuka”, który był wyreżyserowany przez Emmanuela Adjei i przedstawia m.in. Madonnę oraz zespół Orquestra Batukadeiras grające oraz tańczące do batuque^[37].

Występy na żywo[edytuj | edytuj kod]

1 maja 2019 roku Madonna i Maluma po raz pierwszy wykonali na żywo „Medellín” podczas gali Billboard Music Awards 2019 w Las Vegas^[38]. 18 maja artystka wystąpiła gościnnie w trakcie Konkursu Piosenki Eurowizji 2019 w Tel Awiwie, gdzie zaprezentowała „Like a Prayer” i zaśpiewany z Quavo „Future”^[39]. 30 czerwca zaśpiewała „God Control” i „I Rise” podczas koncertu Stonewall 50 – WorldPride NYC 2019 w Nowym Jorku^[40].

6 maja piosenkarka ogłosiła trasę koncertową Madame X Tour, która rozpoczęła się we wrześniu 2019 roku i obejmie teatry w Stanach Zjednoczonych oraz Europie^[41].

Odbiór[edytuj | edytuj kod]

Krytyczny[edytuj | edytuj kod]

Oceny łączne
Publikacja	Ocena
AnyDecentMusic?^[42]	6.9/10
Metacritic^[43]	70/100
Recenzje
Publikacja	Ocena
AllMusic^[44]
CGM^[45]
The Daily Telegraph^[46]
Entertainment Weekly^[47]	B–
The Guardian^[48]
The Independent^[49]
The Irish Times^[50]
musicOMH^[51]
NME^[52]
Pitchfork^[53]	4,8/10
Polityka^[54]
Q^[55]
Rolling Stone^[56]
Slant Magazine^[57]
The Times^[58]

Madame X otrzymał w serwisie Metacritic średnią 70/100 na podstawie 21 profesjonalnych recenzji krytyków muzycznych^[43].

Ben Beaumont-Thomas z gazety „The Guardian” ocenił: „Latynoskie wpływy, nie tylko poprzez adaptację współczesnego popu z elementami reggaeton, ale także poprzez przeprowadzkę do Lizbony, sprawiają, że sześćdziesięcioletnia Madonna brzmi najbardziej naturalnie, progresywnie i oryginalnie od czasu Confessions [on a Dance Floor]. Równocześnie jest to jeden z jej najbardziej dziwacznych i rozwalonych albumów, na którym znalazły się jedne z jej najgorszych piosenek”^[48]. El Hunt z serwisu NME napisała: „Madame X jest śmiały, dziwaczny i niepodobny do niczego, co dotychczas robiła Madonna (…). Po raz pierwszy od czasu Confessions on a Dance Floor jest w jej oczach błysk”^[52]. Rob Sheffield z „Rolling Stone’a” ocenił: „Madame X jest dziwaczny w uroczy sposób, a jedyne, co pozostaje słuchaczowi, to stanie w tyle i patrzenie”^[56]. Sal Cinquemani z portalu Slant Magazine nazwał album „dziełem artysty przebudzonego, który ma coś do powiedzenia”, dodając: „Nawet gdy Madonna wypada słabiej, przynajmniej wiemy, że mamy do czynienia z prawdziwą artystką, a nie gwiazdą popu stworzoną w laboratorium pisania piosenek”^[57]. Will Hodgkinsonn z gazety „The Times” nazwał Madame X „najodważniejszym albumem” Madonny.

Craig Jenkins z portalu Vulture napisał: „Być może dawne albumy [Madonny] były gładsze i okupione mniejszym wysiłkiem, ale i tak wciąż wracamy po więcej, bo to, jak jej umysł i muzyka działają, jest fascynujące. Madonna w wieku sześćdziesięciu lat wciąż ma dużo do powiedzenia”^[59]. Jeremy Helligar z „Variety” ocenił: „Tym, co sprawia, że Madame X jest najlepszym albumem Madonny od czasu Confessions on a Dance Floor, jest fakt, że choć znów się zwierza, to tym razem nie kieruje się ku masowej konsumpcji”^[60]. Alexandra Pollard z „The Independent” nazwała Madame X „intrygującym, często wspaniałym, a okazjonalnie okropnym albumem”^[49]. Mark Beech z „Forbesa” ocenił: „Na Madame X Madonna nie wykazuje się zachowawczością po czteroletniej przerwie (…). Sześćdziesięcioletnia Madonna na pewno nie popadła w rutynę i mimo wad wciąż jest interesująca”^[61]. Louise Bruton z „The Irish Times” napisała: „Jej głos jest mocno zamaskowany, co jeszcze bardziej popycha maniakalną koncepcję tego albumu. Jest to duża i zwariowana produkcja, przeciwstawiająca się spaczeniom technologicznym, społecznym i politycznym, niekiedy tak dziwaczna, że nie można nie być pod wrażeniem”^[50]. Bartosz Sąder z portalu Onet.pl ocenił: „Madame X to muzyczny rollercoaster (…), udaje jej się zaskoczyć i właśnie za to ją kochamy (…). Madame X to nowe alter ego Madonny, które ma wiele wcieleń. I właśnie taki jest ten krążek. Zmienny po każdym utworze. Eksperymentalny, niejasny, dziwny, artystycznie świetny. Nic tu się nie zgadza”^[62].

Negatywną recenzję wystawił Rich Juzwiak z portalu Pitchfork, który napisał: „Olbrzymia ambicja w niefortunny sposób podkreśla porażki. Dużo piosenek z Madame X znajduje się w stanie, nazwijmy to tak, delirycznej wylewności – zmierzają gdzieś wokół siebie samych, zmieniając kierunek i co kilka sekund oferując coś nowego w celu przyciągnięcia uwagi. Przez te dziwaczne pomysły kończą, upadając nisko (…). Pop [Madonny] zawsze istniał po to, by w ezoteryczny sposób przemycać masowemu odbiorcy obce kultury. Z tym że na Madame X [Madonna] nie konsumuje tych kultur, ale pobieżnie korzysta z drive-thru”^[53]. Neil McCormick z „The Daily Telegraph” ocenił: „Nawet auto-tune nie ratuje żenujących tekstów, w których wzniosłe inspiracje są sprowadzane na ziemię przez zgrzytliwe rymy i pseudofilozoficzne hasła (…). Madonna twierdzi, że walczy z ageizmem, ale walka odbywa się na zbyt wielu frontach. Jej największą słabością w popowej grze o tron pozostaje chęć rządzenia wszystkim”^[46]. Artur Szklarczyk z CGM napisał: „Wydany właśnie następca Rebel Heart sprzed 4 lat to zlepek (za) dużej liczby różnorodnych brzmień, wokali podrasowanych auto-tune’em oraz pretensjonalnych tekstów. W efekcie daje to ciężkostrawną całość (…). Madame X przytłacza mnogością stylistyk i denerwuje brakiem jakiegokolwiek spójnego pomysłu na zgrabną, muzyczną opowieść, dopasowaną do realiów panujących we współczesnej muzyce rozrywkowej”^[45]. Bartek Chaciński z „Polityki” ocenił: „Piszę o tej wojnie bez wojny, bo jeśli nawet czasem brakowało Madonnie repertuaru, nadrabiała energią, wyrazistością, a Madame X jest pod tym względem albumem, który brzmi, jak gdyby nagrywany był w Polsce w dzisiejszych warunkach pogodowych. Wyblakłym i mało dynamicznym. Z daleka – jak nie u Madonny – nawet nie bardzo słychać, że coś się dzieje. Ale z bliska widać i słychać, że sytuacja jest gorsza niż można było przypuszczać”^[54].

Komercyjny[edytuj | edytuj kod]

Dzięki 95 tysiącom ekwiwalentów egzemplarzy Madame X zadebiutował na pierwszym miejscu amerykańskiej listy przebojów Billboard 200. 90 tysięcy z nich to sprzedaż właściwa, tysiąc – ekwiwalenty dzięki pobraniom pojedynczych utworów, zaś 4 tysięcy – ekwiwalenty dzięki odtworzeniom w serwisach streamingowych. Madame X jest dziewiątym albumem Madonny, który dotarł do szczytu listy, a zarazem pierwszym od czasu MDNA z 2012 roku. Równocześnie jest to jej dwudziesty drugi album, który dotarł do pierwszej dziesiątki notowania^[63].

Lista utworów[edytuj | edytuj kod]

Edycja standardowa^[64]

Nr

Tytuł utworu

Autorstwo

Produkcja

Długość

1.

„Medellín” (z Malumą)

Madonna · Mirwais Ahmadzaï · Maluma · Édgar Barrera

Madonna · Mirwais Ahmadzaï