PWS-4
 PWS-4 w 1928 r. | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja | |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
wrzesień 1928 |
| Liczba egz. |
1 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Moc | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
7,6 m |
| Długość |
5,57 m |
| Wysokość |
1,8 m |
| Powierzchnia nośna |
11 m² |
| Profil skrzydła |
Bobek B6 (G-655) |
| Masa | |
| Własna |
238 kg |
| Użyteczna |
112 kg |
| Startowa |
350 kg |
| Zapas paliwa |
45 l |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
140 km/h |
| Prędkość przelotowa |
123 km/h |
| Prędkość minimalna |
60 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
1,4 m/s |
| Pułap |
1350 m |
| Zasięg |
400 km |
| Rozbieg |
70-88 m |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji |
7 |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
PWS-4 – polski jednomiejscowy samolot sportowy w układzie grzbietopłatu z lat 20. XX wieku, zaprojektowany przez inż. Augusta Bobka i zbudowany w Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej. Oblatany we wrześniu 1928 roku PWS-4 miał być tanim i lekkim samolotem sportowym, jednak jego konstrukcja jako jednomiejscowa nie wzbudziła zainteresowania aeroklubów, potrzebujących głównie dwumiejscowych samolotów szkolnych (powstał jedynie prototyp).
Historia i użycie[edytuj | edytuj kod]
Samolot PWS-4 został zaprojektowany w Podlaskiej Wytwórni Samolotów przez inż. Augusta Bobka-Zdaniewskiego i zbudowany w 1928 roku[1][2]. Budowę płatowca zrealizowano z funduszy wytwórni oraz Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej[1][3]. W założeniach miał być to tani i prosty samolot sportowy przeznaczony do użytku w aeroklubach[1][4].
Prototyp PWS-4 został oblatany we wrześniu 1928 roku na lotnisku w Białej Podlaskiej przez pilota fabrycznego Franciszka Rutkowskiego[1][4]. W dniach 29 października - 1 listopada 1928 roku samolot pilotowany przez tego pilota wziął udział w II Krajowym Konkursie Awionetek w Warszawie, zajmując w zawodach 6. miejsce na dwanaście sklasyfikowanych załóg (płatowiec nosił numer startowy 11)[1][3]. Mimo zajęcia gorszego miejsca niż rok wcześniej osiągnął PWS-3, konstruktor August Bobek otrzymał za samolot nagrodę LOPP[1][5].
W czerwcu 1929 roku PWS-4 był eksponowany na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu[1][3]. 6 października tego roku samolot wziął udział w I Locie Południowo-Zachodniej Polski, pilotowany przez por. Edwarda Więckowskiego z Aeroklubu Akademickiego w Krakowie[3][6]. PWS-4, startujący w rywalizacji z numerem 16, zajął 4. miejsce spośród 22 zgłoszonych maszyn, a pilot otrzymał nagrodę w wysokości 200 złotych[4][6]. W 1930 roku PWS-4 otrzymał znaki rejestracyjne SP-AEB i był użytkowany w kole LOPP przy PWS przez kilka lat[1][4]. Na samolocie tym major pil. Wacław Makowski wykonywał akrobacje lotnicze[1][7].
Produkcji seryjnej płatowca nie rozpoczęto z kilku powodów: aerokluby nie miały funduszy na zakup nowych maszyn, a bardziej potrzebne były im samoloty dwumiejscowe używane do szkolenia; PWS-4 miał też słabsze osiągi od innych powstałych w tym samym czasie polskich samolotów[1][4].
Płatowiec ten był najmniejszym samolotem powstałym w wytwórni PWS[7].
Opis konstrukcji i dane techniczne[edytuj | edytuj kod]
PWS-4 był jednosilnikowym, jednoosobowym zastrzałowym grzbietopłatem sportowym o konstrukcji całkowicie drewnianej[8]. Kadłub tworzyła wykonana z drewna kratownica, kryta sklejką[8]. Kabina otwarta, z umieszczonym z przodu trójnożnym kozłem przeciwkapotażowym wykonanym z rur stalowych i blachy, będącym jednocześnie obramowaniem szyb wiatrochronu i mieszczącym przyrządy pokładowe[7][8]. W kabinie znajdowała się gaśnica i korba rozruchowa silnika[8].
Płat prostokątny, dwudźwigarowy, dwudzielny, konstrukcji drewnianej, kryty sklejką do pierwszego dźwigara, dalej płótnem; podparty dwiema parami wykonanych z rur stalowych zastrzałów[8]. Profil płata Bobek B6 (G-655) o grubości 14,2%[8][9]. Rozpiętość skrzydeł wynosiła 7,6 metra, zaś powierzchnia nośna 11 m²[1][4].
Długość samolotu wynosiła 5,57 metra, a wysokość 1,8 metra[1][4]. Masa własna płatowca wynosiła 238 kg, masa użyteczna 112 kg, zaś masa całkowita (startowa) 350 kg[1][4][a]. Obciążenie powierzchni wynosiło 31,8 kg/m², zaś współczynnik obciążenia niszczącego miał wartość 7[1][10]. Usterzenie klasyczne, drewniane, kryte płótnem, z wyjątkiem noska statecznika poziomego krytego sklejką[8]. Statecznik pionowy usztywniony był drutem, zaś poziomy podparty zastrzałami[8]. Stery i lotki poruszane były linkami[8]. Podwozie klasyczne, dwukołowe, z rur stalowych, z osią amortyzowaną sznurem gumowym; z tyłu płoza ogonowa, także amortyzowana[8].
Napęd stanowił chłodzony powietrzem 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Salmson 9AD o mocy 29 kW (40 KM) przy 2000 obr./min i masie 70 kg, napędzający stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące o średnicy 1,84 metra (później 1,92 metra)[4][8]. Obciążenie mocy wynosiło 8,8 kg/KM[1]. Zbiornik paliwa o pojemności 45 litrów znajdował się u nasady płata[8]. Prędkość maksymalna wynosiła 140 km/h, prędkość przelotowa 123 km/h, zaś prędkość minimalna 60 km/h[4][10]. Przelotowe zużycie paliwa wynosiło 11-13 litrów/h[4][8]. Maszyna osiągała pułap 1350 metrów z prędkością wznoszenia wynoszącą 1,4 m/s[4][8][b]. Samolot charakteryzował się rozbiegiem wynoszącym 70-88 metrów i zasięgiem 400 km[1][4].
Malowanie[edytuj | edytuj kod]
PWS-4 malowany był na kolor srebrny, z wyjątkiem przodu kadłuba malowanego na czerwono[4][8]. Na bokach kadłuba dużymi literami namalowano napis „P.W.S.4”, zaś na stateczniku pionowym widniał stylizowany znak wytwórni[8].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W wyniku przeprowadzonych remontów samolotu jego masa własna wzrosła do 251 kg, masa użyteczna do 149 kg, zaś masa całkowita osiągnęła 400 kg.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 392 podaje, że pułap wynosił 3500 metrów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Glass 2004 ↓, s. 262.
- ↑ Majewski 2008 ↓, s. 68.
- ↑ a b c d Cynk 1971 ↓, s. 391.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Chwałczyk i Glass 1990 ↓, s. 140.
- ↑ Chwałczyk 1985 ↓, s. 96.
- ↑ a b Osiński 1929 ↓, s. 3.
- ↑ a b c Chwałczyk 1985 ↓, s. 69.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Glass 2004 ↓, s. 263.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 391-392.
- ↑ a b Cynk 1971 ↓, s. 392.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Chwałczyk: Podlaskie skrzydła. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985. ISBN 83-03-00900-1.
- Tadeusz Chwałczyk, Andrzej Glass: Samoloty PWS. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. ISBN 83-206-0899-6.
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company Limited, 1971. ISBN 0-370-00085-4.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze do 1939 r. T. 1. Sandomierz: Stratus, 2004. ISBN 83-916327-8-4.
- Mariusz Wojciech Majewski: Samoloty i zakłady lotnicze II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo ZP, 2008. ISBN 978-83-922944-5-0.
- Jerzy Osiński. Lot Południowo-Zachodniej Polski. „Lot Polski”. nr 11 (listopad), 1929. Warszawa: Wydawnictwa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Sylwetka samolotu PWS-4 w serwisie samolotypolskie.pl. samolotypolskie.pl. [dostęp 2023-06-26]. (pol.).
- Sylwetka samolotu PWS-4 w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2023-06-26]. (ros.).