PWS-42

PWS-42
	Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	Podlaska Wytwórnia Samolotów
Konstruktor	Zygmunt Jabłoński; Kazimierz Nowicki
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	dolnopłat o konstrukcji drewnianej/mieszanej
Załoga	1
	Historia
Liczba egz.	makieta w budowie (1939)
	Dane techniczne
Napęd	1 silnik gwiazdowy Gnome-Rhône 14M7 Mars
Moc	537 kW (730 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	ok. 9 m
Długość	ok. 7,1 m
Wysokość	ok. 2,4 m
Powierzchnia nośna	ok. 16 m²
	Masa
Własna	ok. 1450 kg
Użyteczna	ok. 450 kg
Startowa	ok. 1900 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	520 km/h
Prędkość przelotowa	380 km/h
Prędkość minimalna	100 km/h
Prędkość wznoszenia	ok. 9 m/s
Pułap	ok. 8000 m
Zasięg	750 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	4 PWU wz. 36 kal. 7,92 mm

PWS-42 – projekt polskiego jednomiejscowego samolotu myśliwskiego w układzie dolnopłatu z końca lat 30. XX wieku konstrukcji inż. Zygmunta Jabłońskiego oraz inż. Kazimierza Nowickiego. W 1939 roku w Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej trwała budowa makiety samolotu, którą przerwał wybuch II wojny światowej. Prototyp myśliwca miał być gotowy do lotu latem 1940 roku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wiosną 1939 roku Dowództwo Lotnictwa zamówiło w trzech krajowych wytwórniach projekty tzw. „lekkich samolotów myśliwskich”^[1]^[2]. Kierując się doświadczeniem zakładów i stopniem opanowania technologii produkcji Państwowym Zakładom Lotniczym w Warszawie zlecono budowę samolotu konstrukcji metalowej (PZL.45 Sokół), Doświadczalne Warsztaty Lotnicze otrzymały zadanie stworzenia myśliwca konstrukcji mieszanej (RWD-25), zaś w Podlaskiej Wytwórni Samolotów miała powstać pościgowa maszyna konstrukcji drewnianej^[2]^[3]. Wszystkie samoloty miały być napędzane francuskim silnikiem gwiazdowym Gnome-Rhône 14M Mars^[2]^[4]. Po oblataniu prototypów tych trzech myśliwców i przeprowadzeniu prób w Instytucie Technicznym Lotnictwa Dowództwo Lotnictwa miało wybrać najlepszą konstrukcję, która miała trafić na wyposażenie eskadr myśliwskich^[2]^[5].

W kwietniu 1939 roku inżynierowie Zygmunt Jabłoński i Kazimierz Nowicki rozpoczęli prace nad myśliwcem, dla którego zarezerwowano oznaczenie PWS-42^[6]^[7]^[a]. Samolot miał być całkowicie drewnianym wolnonośnym dolnopłatem z zakrytą kabiną i chowanym podwoziem^[4]^[6]. Specjalną, laminowaną sklejkę na pokrycie kadłuba planowano pozyskać z wytwórni sklejek braci Konopackich w Mostach^[6]^[8]. Konstruktorzy opracowywali równolegle wariant konstrukcji mieszanej, z kratownicowym kadłubem spawanym z rur stalowych, a także – na wypadek problemów z pozyskaniem niezawodnego mechanizmu chowania kół – rozważali zastosowanie stałego podwozia^[4]^[6].

Do wybuchu wojny projekt konstrukcyjny PWS-42 był w trakcie opracowywania (m.in. gotowe były rysunki skrzydeł i łoża silnika), a w budowie znajdowała się makieta^[8]. Prototyp płatowca miał zostać ukończony do lata 1940 roku^[6]^[9]. W archiwach rosyjskich w Moskwie znajdują się zdobyte w 1939 roku obliczenia dla samolotu myśliwskiego o nazwie PWS-46 – być może jest to późniejsze oznaczenie tego samego projektu lub kolejny, ulepszony model myśliwca^[6]^[8].

Opis konstrukcji i dane techniczne[edytuj | edytuj kod]

PWS-42 miał być jednosilnikowym, jednoosobowym dolnopłatem myśliwskim o konstrukcji drewnianej lub mieszanej^[6]^[8]. Kadłub o konstrukcji półskorupowej miał mieć pokrycie ze sklejki o dwóch krzywiznach, laminowanej folią aluminiową^[6]^[8]. Kabina pilota całkowicie zakryta^[6].

Płat trapezowy, dwudźwigarowy, trójdzielny, konstrukcji drewnianej, także pokryty sklejką laminowaną folią aluminiową, wyposażony w klapy; rozpiętość miała wynosić około 9 metrów^[6]^[8]. Powierzchnia nośna miała mieć około 16 m², a obciążenie powierzchni miało wynosić 120 kg/m²^[6]^[8].

Długość samolotu miała wynieść około 7,1 metra, a wysokość 2,4 metra^[6]^[8]. Masa własna płatowca miała wynieść około 1450 kg, masa użyteczna 450 kg, zaś masa całkowita (startowa) 1900 kg^[6]^[8]. Usterzenie klasyczne, drewniane^[6]. Podwozie dwukołowe, jednogoleniowe, chowane w locie, z amortyzacją olejowo-powietrzną firmy Avia^[6]^[8].

Napęd stanowić miał chłodzony powietrzem 14-cylindrowy silnik w układzie podwójnej gwiazdy Gnome-Rhône 14M7 Mars o mocy maksymalnej 537 kW (730 KM) przy 3135 obr./min na wysokości 3500 metrów, mocy nominalnej 485 kW (660 KM) na wysokości 3650 metrów, mocy startowej 471 kW (640 KM) i masie 450 kg, wyposażony w reduktor i sprężarkę^[6]. Obciążenie mocy wynosiło 2,9 kg/KM^[6]. Silnik miał mieć osłonę typu NACA z regulowanymi klapkami^[6]^[8]. Prędkość maksymalna miała wynieść 520 km/h, prędkość przelotowa 380 km/h, zaś prędkość minimalna 100 km/h^[6]^[8]^[b]. Maszyna miała osiągać pułap około 8000 metrów z prędkością wznoszenia wynoszącą około 9 m/s^[6]^[8]. Zasięg miał wynosić 750 km^[6].

Samolot miał być uzbrojony w cztery karabiny maszynowe PWU wz. 36 kal. 7,92 mm: dwa synchronizowane w kadłubie i dwa w skrzydłach^[6]^[8].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Cynk 1971 ↓, s. 475 podaje, że samolot miał mieć nazwę PWS-42 Sokół.
↑ Cynk 1971 ↓, s. 476 podaje, że prędkość maksymalna miała wynosić 520–550 km/h.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Chwałczyk i Glass 1990 ↓, s. 47.
↑ ^a ^b ^c ^d Morgała 1972 ↓, s. 455.
↑ Chwałczyk i Glass 1990 ↓, s. 47–48.
↑ ^a ^b ^c Chwałczyk i Glass 1990 ↓, s. 48.
↑ Cynk 1971 ↓, s. 476.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v Glass 2007 ↓, s. 163.
↑ Chwałczyk 1985 ↓, s. 36.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Morgała 2003 ↓, s. 349.
↑ Morgała 1972 ↓, s. 456.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Tadeusz Chwałczyk: Podlaskie skrzydła. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985. ISBN 83-03-00900-1.
Tadeusz Chwałczyk, Andrzej Glass: Samoloty PWS. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. ISBN 83-206-0899-6.
Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company Limited, 1971. ISBN 0-370-00085-4.
Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze do 1939 r. T. 2. Sandomierz: Stratus, 2007. ISBN 978-83-89450-68-5.
Andrzej Morgała: Polskie samoloty wojskowe 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1972.
Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939. Warszawa: Bellona, 2003. ISBN 83-11-09319-9.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Sylwetka samolotu PWS-42 w serwisie samolotypolskie.pl. samolotypolskie.pl. [dostęp 2023-06-26]. (pol.).

[8] Cynk 1971 ↓, s. 475 podaje, że samolot miał mieć nazwę PWS-42 Sokół.

[11] Cynk 1971 ↓, s. 476 podaje, że prędkość maksymalna miała wynosić 520–550 km/h.

[CITEREFChwałczykGlass199047-1] Chwałczyk i Glass 1990 ↓, s. 47.

[CITEREFMorgała1972455-2] Morgała 1972 ↓, s. 455.

[CITEREFChwałczykGlass199047–48-3] Chwałczyk i Glass 1990 ↓, s. 47–48.

[CITEREFChwałczykGlass199048-4] Chwałczyk i Glass 1990 ↓, s. 48.

[CITEREFCynk1971476-5] Cynk 1971 ↓, s. 476.

[CITEREFGlass2007163-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v Glass 2007 ↓, s. 163.

[CITEREFChwałczyk198536-7] Chwałczyk 1985 ↓, s. 36.

[CITEREFMorgała2003349-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Morgała 2003 ↓, s. 349.

[CITEREFMorgała1972456-10] Morgała 1972 ↓, s. 456.

[:1-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]

[9]

[b]

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43