Prostki
53°41′58″N 22°25′49″E/53,699444 22,430278
| wieś | |
_-_former_border.JPG) Była restauracja Gasthaus „Karl Krüger” przy dawnej granicy niemiecko-polskiej[2]. Zwraca uwagę oryginalny bruk na drodze | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
3029[3] |
| Strefa numeracyjna |
87 |
| Kod pocztowy |
19-335[4] |
| Tablice rejestracyjne |
NEL |
| SIMC |
0765688 |
Położenie na mapie gminy Prostki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ełckiego  | |
| 53°41′58″N 22°25′49″E/53,699444 22,430278[1]
| |
| Strona internetowa | |
Prostki (niem. Prostken[5]) – wieś mazurska w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Prostki nad rzeką Ełk. Miejscowość jest siedzibą gminy Prostki.
Na terenie miejscowości znajdują się między innymi: Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II, Parafia rzymskokatolicka i kościół parafialny pod wezwaniem św. Antoniego z Padwy, Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Kultury, Ochotnicza Straż Pożarna w Prostkach[6], oczyszczalnia ścieków, dworzec kolejowy, słup graniczny w Boguszach.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość została założona na obszarze Prus Książęcych w 1432, gdy osiedlili się tu trzej bracia Prostkowie: Jan, Kacper i Mikołaj.
8 października 1656, podczas potopu szwedzkiego, rozegrała się tu bitwa pomiędzy sprzymierzonymi wojskami Rzeczypospolitej i Tatarów, a wojskami brandenbursko-szwedzkimi.
Od 1657 Prusy Książęce znajdowały się w unii z Brandenburgią, tworząc od 1701 Królestwo Prus, zaś od 1871 zjednoczone Niemcy.
Od założenia miejscowości do 1941 Prostki były niemal bez przerwy pruską miejscowością graniczną. Pozostałością tego faktu jest zachowany częściowo słup graniczny, ufundowany przez Albrechta Hohenzollerna w 1545 w miejscu, gdzie stykały się granice Prus, Korony i Litwy. Od 1807 przebiegała tu z kolei granica Prus z Księstwem Warszawskim, Rosją (od 1815), Rzeczpospolitą Polską (od 1918) i ZSRR (od 1939).
W 1866 otwarta została linia kolejowa Białystok – Grajewo – Ełk (linia kolejowa nr 38), do 1870 przedłużona do Królewca. Wiązał się z tym okres szybkiego rozwoju miejscowości, zahamowany podczas I wojny światowej, a ponowiony i zintensyfikowany w okresie międzywojennym z inicjatywy niemieckich władz (elektrownia, teatr, 3 kina, kolejowe i drogowe przejście graniczne oraz inne obiekty).
Dzień przed rozpoczęciem niemieckiej inwazji na Związek Radziecki (22 czerwca 1941) miejscowość stała się jednym z pierwszych ognisk przygotowawczych do wojny. Dworzec został zamknięty dla cywili, a na nim zgrupowano liczne oddziały Rzeszy oraz Pociąg Pancerny PZ 3.
Po zakończeniu działań wojennych na mocy ustaleń konferencji w Jałcie i Poczdamie o podziale wschodnich terytoriów Niemiec pomiędzy Polskę i ZSRR miejscowość znalazła się w granicach Polski. Wskutek zmiany granic miejscowość utraciła na swoim ekonomicznym znaczeniu. Rozebrano jeden tor z dwutorowej linii kolejowej Ełk – Prostki – Grajewo i liczne tory odstawcze w Prostkach. Obecnie na stacji w Prostkach istnieje tylko jeden peron z dwiema liniami torów.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
W lutym 2023 podczas działań mających na celu odszukanie pozostałości bitwy z 1656 odkryto tu toporek bojowy z brązu datowany na lata 1300–900 p.n.e., łączony z kręgiem kultury wschodniobałtyjskiej[7].
Transport[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość położona jest przy drodze krajowej nr 65 (Gołdap – Bobrowniki) i przy linii kolejowej Białystok – Głomno.
Sport[edytuj | edytuj kod]
W Prostkach działa klub piłkarski KS Pojezierze Prostki, założony w 1960. Od sezonu 2014/15 występuje w klasie okręgowej, grupie warmińsko-mazurskiej I. Mecze rozgrywa na Stadionie Leśnym w Prostkach, mogącym pomieścić 1000 osób.
Urodzeni w Prostkach[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Jabłoński – bokser, olimpijczyk z Seulu 1988
- Ernst Meyer – jeden ze współzałożycieli Komunistycznej Partii Niemiec
- Marcin Miller – lider zespołu disco polo Boys
- Robert Sasinowski – lider zespołu disco polo Skaner
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 110246
- ↑ Archiwalna pocztówka.
- ↑ Wieś Prostki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-01-31], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1050 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
- ↑ Ochotnicza Straż Pożarna w Prostkach
- ↑ Prostki. Szukali pozostałości po jednej z bitew z czasów potopu szwedzkiego. Znaleźli siekierkę sprzed naszej ery. tvn24.pl, 2023-02-26. [dostęp 2023-02-26]. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia Prostek w fotografii. prostki.meximas.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-06)].
- Prostki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 62.
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
- Siedziba gminy: Prostki
