Dobre: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: zmiana szablonu {{Wieś infobox}} na {{Polska miejscowość infobox}} |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
Linia 36: | Linia 36: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
[[Plik:Ug Dobre2.jpg|thumb|left|240px|Urząd Gminy Dobre]] |
[[Plik:Ug Dobre2.jpg|thumb|left|240px|Urząd Gminy Dobre]] |
||
W 1530 w kancelarii króla [[Zygmunt I Stary|Zygmunta Starego]] |
W 1530 w kancelarii króla [[Zygmunt I Stary|Zygmunta Starego]] właściciele dóbr [[Ossówno]] otrzymali zezwolenie na [[lokacja (historia)|lokację]] miasta Dobre. Rejestr poborowy z 1563 pozwala stwierdzić, że w początkach drugiej połowy [[XVI wiek|XVI]] w. istniały już prywatne miasteczka o nazwie Dobre Stare i Dobre Nowe. Każde z nich płaciło [[łanowe]] z 20 [[Włóka (miara powierzchni)|włók]] zagospodarowanych przez mieszczan. Rozległością gruntów miejskich Dobre dorównywało więc [[Mińsk Mazowiecki|Mińskowi Mazowieckiemu]]. Z rejestru czytamy również, że miało ono znaczną liczbę rzemieślników i przekupniów. |
||
W 1530 Jan Dobrzyniecki – podstoli [[zakroczym]]ski uzyskał dla wsi Dobre (w dobrach [[Ossówno]] w powiecie liwskim) erekcję parafii i lokacji miasta na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] z zezwoleniem odbywania trzech jarmarków rocznie i jednego targu tygodniowo. Tradycja tygodniowych targów została zachowana do dnia dzisiejszego. |
W 1530 Jan Dobrzyniecki – podstoli [[zakroczym]]ski uzyskał dla wsi Dobre (w dobrach [[Ossówno]] w powiecie liwskim) erekcję parafii i lokacji miasta na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] z zezwoleniem odbywania trzech jarmarków rocznie i jednego targu tygodniowo. Tradycja tygodniowych targów została zachowana do dnia dzisiejszego. |
Wersja z 15:12, 3 gru 2019
Artykuł |
52°19′17″N 21°40′42″E |
---|---|
- błąd |
38 m |
WD |
52°19'N, 21°45'E |
- błąd |
20244 m |
Odległość |
60 m |
wieś | |
Rynek w Dobrem | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2014-12-31) |
1799[1] |
Strefa numeracyjna |
25 |
Kod pocztowy |
05-307[2] |
Tablice rejestracyjne |
WM |
SIMC |
0670278[3] |
Położenie na mapie gminy Dobre | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
Położenie na mapie powiatu mińskiego | |
52°19′17″N 21°40′42″E/52,321389 21,678333 | |
Strona internetowa |
Dobre – wieś w Polsce (1530–1852 miasto), siedziba gminy Dobre położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim[3][4].
Dobre uzyskało lokację miejską w 1530 roku, zdegradowane w 1852 roku[5].
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0670723 | Zdrojówki | część wsi |
Historia
W 1530 w kancelarii króla Zygmunta Starego właściciele dóbr Ossówno otrzymali zezwolenie na lokację miasta Dobre. Rejestr poborowy z 1563 pozwala stwierdzić, że w początkach drugiej połowy XVI w. istniały już prywatne miasteczka o nazwie Dobre Stare i Dobre Nowe. Każde z nich płaciło łanowe z 20 włók zagospodarowanych przez mieszczan. Rozległością gruntów miejskich Dobre dorównywało więc Mińskowi Mazowieckiemu. Z rejestru czytamy również, że miało ono znaczną liczbę rzemieślników i przekupniów.
W 1530 Jan Dobrzyniecki – podstoli zakroczymski uzyskał dla wsi Dobre (w dobrach Ossówno w powiecie liwskim) erekcję parafii i lokacji miasta na prawie chełmińskim z zezwoleniem odbywania trzech jarmarków rocznie i jednego targu tygodniowo. Tradycja tygodniowych targów została zachowana do dnia dzisiejszego.
W 1567 obok Dobrego Starego należącego do Dobrzynieckich występuje w rejestrze poboru Dobre Nowe, będące w posiadaniu drugiej gałęzi tej rodziny, która wzięła nazwisko od dóbr Ossówno Ossowińskich. Sądząc z jednakowego uposażenia w ziemię po 20 łanów – miasteczko podzielone było na połowy. Jak wynika z opłacanego poboru, Dobre stanowiło w tym okresie poważny ośrodek rzemieślniczo-handlowy (40 rzemieślników i 6 przekupniów). Szacunkowo zatrudniali oni około 800 osób. Jednak w 1567 liczba rzemieślników stopniowo zaczęła maleć, a w drugiej połowie XVII w., po zniszczeniach szwedzkich pogłówne płaciło tylko miasto Dobre, w wysokości świadczącej o zatrudnieniu nie przekraczającym 150 mieszkańców.
Z początkiem XVIII w. Dobre przeszło w ręce Masalskich, od których nabył je ok. 1785 S. Szydłowski kasztelan żarnowski. W 1752 August III podniósł liczbę jarmarków do czterech. W 1824 Dobre zamieszkiwało 137 mieszkańców w 38 drewnianych domach. Natomiast w 1845 – 384 mieszkańców i należało wówczas do J. Jażwińskiego. Dochody miasta nie wystarczały na opłacenie administracji miejskiej. W 1852 Dobre zostało pozbawione praw miejskich, których pozostałością jest herb.
Przed II wojną światową w Dobrem mieszkało wielu Żydów. Według danych spisu powszechnego z 1921 w Dobrem mieszkało 373 Żydów, co stanowiło 34% ludności wsi. 15 września 1942 Żydzi z Dobrego zostali deportowani do obozu zagłady w Treblince, a znajdująca się w miejscowości synagoga została zniszczona. Losy Żydów z Dobrego przedstawia w swojej twórczości prozatorskiej Henryk Grynberg.
Do 1954 siedziba wiejskiej gminy Rudzienko.
31 grudnia 2012 do miejscowości przyłączono pobliską wieś Zdrojówki.
Kalendarium
- 1530 – nadanie praw miejskich,
- 1831 – bitwa pod Dobrem,
- 1852 – Dobre zostaje pozbawione praw miejskich,
- 1873–1878 – budowa kościoła,
- 1878 – poświęcenie kościoła,
- 1880 – biskup Wincenty Teofil Popiel-Chościak dokonuje aktu konsekracji świątyni,
- 1915 – powstaje OSP Dobre,
- 1929 – wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę szkoły,
- 1935 – ukończenie budowy szkoły,
- 1942 – deportacja dobrzańskich Żydów do obozu zagłady w Treblince
- 1943 – powstaje w Dobrem Gminna Spółdzielnia,
- 1973 – Dobre staje się siedzibą gminy
- 1977 – oddanie do użytku nowej remizo-świetlicy,
- 1982 – zawiązuje się Spółdzielnia Mieszkaniowa „ZGODA”,
- 1997 – oddanie do użytku drugiego skrzydła szkoły,
- 1999 – ukończenie budowy cegielni, jednej z najnowocześniejszych w Europie,
- 1999 – oddanie do użytku hali sportowej,
- 2004 – oddanie do użytku budynku gimnazjum,
- 2005 – oddanie do użytku nowoczesnej oczyszczalni ścieków oraz hydroforni
Bitwa pod Dobrem
- Osobny artykuł:
17 lutego 1831 we wsi Makówiec Duży rozegrała się bitwa wojsk polskich pod dowództwem generała Jana Skrzyneckiego z korpusem rosyjskim dowodzonym przez gen. Rosena. Maria Konopnicka opisała tę bitwę w pięknym wierszu pt. „Bitwa pod Dobrem”, rozpoczynającym się od słów: „Jak Dwernicki pod Stoczkiem, tak Skrzynecki pod Dobrem…”.
Zabytki
Należy zaznaczyć, iż żaden z niżej wymienionych obiektów nie znajduje się w rejestrze zabytków.
- neogotycki kościół parafialny św. Mikołaja. Wybudowany w latach 1873–1878 według projektu Bolesława Podczaszyńskiego na wzór kościoła św. Anny w Wilnie. Kościół ten ufundowali przedstawiciele rodu Jaźwińskich właściciele pałacu w Rudzienku, pochowani na pobliskim cmentarzu.
- brama kościelna z XIX w.
- dzwonnica z XIX w.
- plebania z XIX w.
- szkoła z pierwszej połowy XX w.
- drewniane budynki mieszkalne z XIX i XX w.
- kamienice wokół rynku z XIX i XX w.
- cmentarz parafialny z XIX w.
- budynek Gminnej Biblioteki Publicznej, dawniej Urząd Gminy z XX w.
- płyta poświęcona Tadeuszowi Kościuszce z początku XX w.
Pomniki
- Pomnik poległych w walkach o niepodległość w latach 1914–1920 oraz 1939–1945,
- Pomnik w hołdzie Żołnierzy BCh i AK poległych w walkach o wolność ojczyzny i pomordowanych w łagrach sowieckich w latach 1939–1945,
- Pomnik Nieznanego Żołnierza i ofiar terroru, upamiętniający walki z wojskami niemieckimi 11 września 1939 r.,
- Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego,
- Pomnik Konstantego Laszczki przed budynkiem Szkoły Podstawowej w Dobrem,
- zegar słoneczny, upamiętniający 475. rocznicę nadania Dobremu praw miejskich
- Pomnik Jana Pawła II wystawiony w pierwszą rocznicę beatyfikacji, na terenie kościoła parafialnego
- Pomnik wystawiony w 10 rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę z 1928 r.
Muzea
- W Gminnym Ośrodku Kultury w Dobrem znajduje się społeczne muzeum artysty-rzeźbiarza Konstantego Laszczki. Ekspozycja prezentuje m.in. podobizny Laszczki przedstawione w formie popiersi, masek, medalionów i na medalach, wykonane w gipsie, terakocie, odlane w brązie. Zebrane są też fotografie dzieł artysty, dyplomy honorowe i odznaczenia.
Przypisy
- ↑ BIP gminy. Wykaz miejscowości wraz z aktualną liczbą ludności
- ↑ Poczta Polska. Wyszukiwarka kodów pocztowych
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 28–29.
Bibliografia
- Maria Dauksza, Dobre – dawne miasteczko w ziemi liwskiej, „Rocznik Mińsko-Mazowiecki”, z. 3, 1995-1996, s. 211–221.
Linki zewnętrzne
- Dobre, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 68 .
- Historia Żydów w Dobrem na portalu Wirtualny Sztetl