Tutkarz śliwowiec
| Involvulus cupreus | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Involvulus s.str. | ||
| Gatunek |
tutkarz śliwowiec | ||
| Synonimy | |||
| |||
Tutkarz śliwowiec[1] (Involvulus cupreus) – gatunek chrząszcza z rodziny tutkarzowatych. Zamieszkuje krainę palearktyczną od Półwyspu Iberyjskiego po Wyspy Japońskie. Żeruje na drzewach i krzewach z rodziny różowatych.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1758 roku przez Karola Linneusza w dziesiątym wydaniu Systema Naturae pod nazwą Curculio cupreus. Jako miejsce typowe wskazano Europę[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o ciele długości od 3,7 do 4,5 mm, od spodu czarnym, a z wierzchu o metalicznie połyskującym oskórku barwy ciemnordzawej, brązowej lub purpurowej[3][1]. Owłosienie ciała ma gęste, na pokrywach stosunkowo krótkie i półwzniesione[3].
Ryjek ma po grzbietowej stronie szerokie i błyszczące żeberko środkowe, a po jego bokach gładkie bruzdy czułkowe z szeregiem dużych punktów. U samca ryjek jest krótszy niż głowa i przedplecze razem wzięte, u samicy zaś trochę dłuższy niż głowa i przedplecze razem wzięte. Głowa ma równomiernie wypukłe czoło o punktowaniu drobniejszym niż na przedpleczu[3].
Tułów ma przedplecze w części przedniej lekko przewężone, a dalej mające niemal równoległe boki. Środkiem grzbietu przedplecza biegnie delikatnie zaznaczone żeberko podłużne. Pokrywy są dłuższe niż szerokie, w barkach 1,8 raza szersze od przedplecza. Rzędy mają wyraźnie zaznaczone, na całej długości zaopatrzone w głębokie i szerokie punkty; dziewiąty z rzędów łączy się z dziesiątym na wysokości środka pokrywy. Międzyrzędy są węższe od rzędów, lekko wysklepione, każdy z szeregiem punktów. Odnóża u obu płci mają po jednym kolcu na wierzchołkach goleni[3].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad ten zasiedla zarośla, pobrzeża lasów, polany, sady, ogrody, parki, stanowiska ruderalne, przytorza i przydroża[1]. Owady dorosłe aktywne są od kwietnia do września[4][1]. Są foliofagami żerującymi na liściach i pąkach drzew i krzewów z rodziny różowatych[1]. Od maja do lipca[3] samice składają jaja do niedojrzałych owoców[4]. Do roślin pokarmowych larw należą czeremchy, głogi, jabłonie, jarzęby, śliwy i wiśnie[4][3]. Żerowanie larwy trwa kilka tygodni[4], po czym schodzi ona do gleby i tam się przepoczwarcza. Zimowanie odbywa się w stadium postaci dorosłej w powierzchniowej warstwie gleby[4][3].
Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Macedonii Północnej oraz europejskiej części Rosji[5][6]. W Afryce Północnej stwierdzono go w Algierii. W Azji znany jest z azjatyckiej części Turcji[5], Kazachstanu, Syberii, Rosyjskiego Dalekiego Wschodu[4], Iranu, Mongolii, Chin, Korei Północnej, Korei Południowej i Japonii[5]. W Polsce jest owadem pospolitym[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Involvulus cupreus – Tutkarz śliwowiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-09-08].
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 379. (łac.).
- ↑ a b c d e f g Zdzisław Cmoluch: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 96-97 Rhinomaceridae, Attelabidae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1979.
- ↑ a b c d e f B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 18. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowcowate prócz ryjkowców – Curculionioidea prócz Curculionidae.. Warszawa: 1992.
- ↑ a b c Hassan Ghahari, Enzo Colonnelli. An Annotated Catalogue of the Iranian Attelabidae (Coleoptera: Curculionoidea). „Journal of the Entomological Research Society”. 21 (2), s. 225-241, 2019. ISSN 2651-3579.
- ↑ Involvulus (Involvulus) cupreus (Linnaeus, 1758). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-09-08].