Wilhelm Lawicz-Liszka
generał brygady | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby | |
Siły zbrojne |
cesarska i królewska Armia |
Jednostki | |
Stanowiska |
dowódca piechoty dywizyjnej |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Wilhelm Andrzej Lawicz vel Liszka (ur. 9 listopada 1893 w Krakowie, zm. 16 lutego 1968 w Londynie) – oficer piechoty Legionów Polskich i Armii Polskiej we Francji, oficer dyplomowany piechoty Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, uczestnik walk o niepodległość Polski w I i II wojnie światowej oraz wojnie z bolszewikami, w 1966 roku mianowany generałem brygady przez prezydenta RP na uchodźstwie.
Życiorys
W latach 1905–1912 był uczniem Gimnazjum Świętej Anny w Krakowie. Uczęszczał do jednej klasy z Antonim Staichem[1]. Po złożeniu matury rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W trakcie studiów działał w Polskich Drużynach Strzeleckich.
W czasie I wojny światowej, od sierpnia 1914 do lutego 1918, pełnił służbę w Legionach Polskich i Polskim Korpusie Posiłkowym. Był oficerem 2 pułku piechoty, w którym dowodził plutonem (do 17 kwietnia 1915) i kompanią oraz komendantem pułkowej szkoły podoficerskiej. Do maja 1918 dowodził batalionem w II Korpusie Polskim w Rosji, a następnie do sierpnia tego roku, w konspiracji, prowadził akcję agitacyjno-werbunkową na Ukrainie. Później do grudnia 1918 dowodził kompanią i szkołą oficerską w 4 Dywizji Strzelców Polskich na Kubaniu. W grudniu 1918 przybył do Polski w składzie misji wojskowej gen. Żeligowskiego do Naczelnika Państwa.
W lutym 1919 objął dowództwo batalionu w 2 pułku strzelców pieszych, który 1 września 1919, po zjednoczeniu Armii Polskiej we Francji z Wojskiem Polskim przemianowany został na 44 pułk Strzelców Kresowych. W grudniu 1920 został dowódcą tego oddziału. Pełnił także obowiązki dowódcy XXV Brygady Piechoty.
W latach 1921–1922 był słuchaczem Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. W październiku 1922, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Dowództwa 16 Dywizji Piechoty w Grudziądzu na stanowisko szefa sztabu. W okresie od stycznia do września 1924 był zastępcą szefa Sztabu Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie i Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. We wrześniu 1924 przeniesiony został do Oddziału IV Sztabu Generalnego w Warszawie. W marcu 1927 objął dowództwo 52 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Złoczowie. W listopadzie 1929 wyznaczony został na stanowisko szefa Wydziału Wojskowego w Ministerstwie Komunikacji. W grudniu 1930 został dowódcą piechoty dywizyjnej 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu. Po czterech latach, w listopadzie 1934 przeniesiony został na stanowisko pomocnika dowódcy Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu. W maju 1936 został wybrany wiceprezesem zarządu Okręgowego Towarzystwa Przyjaciół Związku Strzeleckiego w Przemyślu[2]. 2 kwietnia 1938 został mianowany dowódcą 20 Dywizji Piechoty w Baranowiczach. W trzeciej dekadzie marca 1939 dowodzona przez niego dywizja została zmobilizowana i przetransportowana do rejonu operacyjnego Armii „Modlin”. Dywizją dowodził w kampanii wrześniowej 1939 między innymi w dniach 1–4 września w bitwie pod Mławą, a następnie w obronie Warszawy. 29 września 1939 gen. dyw. Juliusz Rómmel "w uznaniu zasług, za męstwo wykazane nadał" mu Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari, a w rozkazie pożegnalnym dla 20 DP stwierdził między innymi „czyny tej kresowej dywizji przejdą do historii jako wzór spełnienia swego obowiązku”.
Został osadnikiem wojskowym w kolonii Szubków (osada Hallerowo, gmina Tuczyn)[3].
Od października 1939 do kwietnia 1945 przebywał w niemieckiej niewoli. Był jeńcem Oflagu VII A Murnau. Po uwolnieniu z niewoli przyjęty został do II Korpusu Polskiego we Włoszech i przydzielony do 7 Dywizji Piechoty. Po przeniesieniu korpusu do Anglii i demobilizacji zamieszkał w Londynie.
Prezydent RP August Zaleski mianował go generałem brygady ze starszeństwem z 11 listopada 1966 roku w korpusie generałów[4].
Zmarł 16 lutego 1968 w Londynie. Po śmierci zwłoki spopielono. Prochy w czerwcu 1968 zostały przewiezione do Polski i pochowane na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Awanse
- chorąży piechoty – 24 grudnia 1914
- podporucznik – 26 maja 1915
- porucznik piechoty – 1 kwietnia 1916
- kapitan piechoty – wrzesień 1917
- major – 1 lipca 1918
- podpułkownik – zweryfikowany 3 maja 1922 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty
- pułkownik – 1 stycznia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 1. lokatą w korpusie oficerów piechoty
- generał brygady – ze starszeństwem z dniem 11 listopada 1966
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1921)[5][6]
- Krzyż Niepodległości[5][7]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 10 listopada 1933 roku „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”[8]
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie (po raz 1 i 2 w 1921)[5][9]
- Złoty Krzyż Zasługi[5]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[5]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[5]
- Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja)[5]
- Medal Zwycięstwa (międzysojuszniczy)[5]
Przypisy
- ↑ Marian Koral, Kronika ... s. 361. Sprawozdania Dyrektora C. K. Gimnazyum Nowodworskiego czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkolny ... 1905-1912.
- ↑ Nowy zarząd Tow. Przyjaciół Strzelców w Przemyślu. „Wschód”. Nr 13, s. 9, 30 maja 1936.
- ↑ Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 106. [dostęp 5 kwietnia 2015].
- ↑ Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 121.
- ↑ a b c d e f g h Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 404.
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2862 z 13 kwietnia 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 16, poz. 560)
- ↑ 12 maja 1931 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości” M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1987 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 39, poz. 1831)
Bibliografia
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Strzałkowski Waldemar, Wilhelm Andrzej Lawicz-Liszka, w Jurga Tadeusz, Obrona Polski 1939, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1990, wyd. I, ISBN 83-211-1096-7, s. 792,
- H. P kosk Generalicja polska t. 1 wyd.: Oficyna Wydawnicza "Ajaks" Pruszków 1998
- Marian Koral, Kronika. Przegląd wydarzeń 1.1.-31.3.1968 r., Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (46), Warszawa 1968.
- Członkowie Polskich Drużyn Strzeleckich
- Generałowie brygady mianowani przez władze RP na uchodźstwie po 1947
- Jeńcy Oflagu VII A Murnau
- Ludzie związani ze Złoczowem
- Odznaczeni Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)
- Oficerowie dyplomowani II Rzeczypospolitej
- Oficerowie piechoty Legionów Polskich 1914–1918
- Oficerowie piechoty Polskiego Korpusu Posiłkowego
- Oficerowie II Korpusu Polskiego w Rosji
- Pułkownicy piechoty II Rzeczypospolitej
- Pułkownicy piechoty Polskich Sił Zbrojnych
- Osadnicy wojskowi II Rzeczypospolitej
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Polacy odznaczeni Medalem Pamiątkowym Wielkiej Wojny
- Polacy odznaczeni Medalem Zwycięstwa
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Urodzeni w 1893
- Zmarli w 1968
- Wojskowi związani z Przemyślem
- Żołnierze Armii Polskiej we Francji 1917–1919
- Żołnierze II Brygady Legionów Polskich
- Żołnierze Wojska Polskiego na emigracji w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej