Żelowice

Żelowice
— wieś —
Dawny widok pałacu
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	strzeliński
Gmina	Kondratowice
Wysokość	220-254 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	223
Strefa numeracyjna	71
Kod pocztowy	57-100
Tablice rejestracyjne	DST
SIMC	0875945
Położenie na mapie gminy Kondratowice Żelowice
Położenie na mapie Polski Żelowice
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Żelowice
Położenie na mapie powiatu strzelińskiego Żelowice
50°43′33″N 16°54′29″E

Żelowice (niem. Silbitz) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, w gminie Kondratowice, w obrębie Wzgórz Niemczańskich, na północnym krańcu Wzgórz Dobrzenieckich. Wieś posiada układ przestrzenny zbliżony do wielodrożnicy.

Podział administracyjny

W latach 1946–1975 miejscowość administracyjnie należała do tzw. dużego województwa wrocławskiego, a w latach 1975–1998 do tzw. małego województwa wrocławskiego.

Kamieniołomy

Obok wsi nieczynny od kilkunastu lat kamieniołom bazaltu, istniejący już w roku 1840.

Historia

Wieś wzmiankowano po raz pierwszy w roku 1369 jako Selewicz. Od 1726 r. wieś nosiła nazwę Silbitz. W roku 1765 miejscowość zamieszkiwana była przez 12 zagrodników, 2 chałupników, 5 rzemieślników oraz 5 wolnych ludzi. Z końca XVIII w. pochodzi pierwsza informacja o znajdującym się tu folwarku oraz młynie wodnym. W 1. połowie XIX w. we wsi żyło około 250 osób, zamieszkujących ponad 25 domów. Znajdowały się tutaj browar, gorzelnia, wiatrak oraz szkoła ewangelicka. W roku 1871 wieś miała 253 mieszkańców. W roku 1945, po włączeniu do Polski, wieś otrzymała nazwę Ziołowice. Obecna obowiązuje od roku 1947.

Zabytki

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest:

• zespół pałacowy:
  • pałac, z 1604 r., XVIII w., przebudowany w drugiej połowie XIX w. przez hr. dra Rudolfa von Stillfrieda-Rattonitz., następnie w XX w.
  • kaplica grobowa nad krawędzią kamieniołomu bazaltu na Maślanej Górze, obecnie kościół filialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, neogotycki z lat 1860-1865 (lub 1860-1867), zapewne wg projektu arch. Karla Lüdeckego, z wmurowanymi w ściany ponad 20 renesansowymi płytami nagrobnymi z lat 1583-1618 oraz 3 detalami kamieniarskimi z początku XIV wieku (najstarszy z roku 1304). Wewnątrz 20 tablic epitafijnych wyróżniających się kolorową polichromią. Około roku 1880 od południa dobudowano dwukondygnacyjną szkołę kościelną (obecnie pełniącą funkcję plebanii), połączoną ze świątynią parterowym łącznikiem, a w roku 1975 bezstylowy przedsionek. Elewacja frontowa posiada rzeźbę anioła z kartuszami herbowymi i zwieńczona jest trójkątnym szczytem schodkowym.
  • park krajobrazowy o pow. 11 ha, z pierwszej połowy XVIII w., zmieniony drugiej połowie XIX w. (w drzewostanie m. in. takie gatunki, jak lipa drobnolistna, jesion wyniosły (drzewo o obwodzie 3,9 m), buk pospolity)
  • folwark, z drugiej połowy XIX w.:
    • oficyna
    • obora
    • warsztat rzemieślniczy

Szlaki turystyczne

Jordanów Śląski - Glinica - Janówek - Sokolniki - Łagiewniki - Przystronie - Jasinek - Niemcza - Stasin - Starzec - Strachów - Żelowice

droga Szklary-Samborowice - Jagielno - Przeworno - Gromnik - Biały Kościół – Kazanów – Nieszkowice – Czerwieniec – Kowalskie – Żelowice – Błotnica – Piotrkówek – Ostra Góra – Niemcza - Gilów - Piława Dolna - Góra Parkowa - Bielawa - Kalenica - Nowa Ruda - Tłumaczów - Radków - Pasterka - Karłów - Skalne Grzyby - Batorów - Duszniki-Zdrój - Szczytna - Zamek Leśna - Polanica-Zdrój - Bystrzyca Kłodzka - Igliczna - Międzygórze - Przełęcz Puchacza

Bibliografia

• Krzysztof Kołodziejczyk "Galeria przodków w Żelowicach", Sudety nr 1 (154)/2014, lipiec-sierpień 2014.

Linki zewnętrzne

• Galeria zdjęć