Radków

Radków

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Rynek w Radkowie
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Radków
Data założenia	przed 1290 r.
Prawa miejskie	około 1320 r.
Burmistrz	Jan Karol Bednarczyk
Powierzchnia	15,07 km²
Wysokość	250-370 m n.p.m.
Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość	2282 151,4 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 74
Kod pocztowy	57-420
Tablice rejestracyjne	DKL
Położenie na mapie gminy Radków Radków
Położenie na mapie Polski Radków
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Radków
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Radków
50°30′14″N 16°24′12″E
TERC (TERYT)	0208124
SIMC	0984539
Urząd miejski Rynek 1 57-420 Radków
Strona internetowa

Radków (do maja 1946 r. Hradek, niem. Wünschelburg) – miasto w Polsce, położone w województwie dolnośląskim. w powiecie kłodzkim, w gminie Radków, u podnóża Szczelińców, na ziemi kłodzkiej. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Radków. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. wałbrzyskiego.

Dane ogólne

• Powierzchnia: 15,07 km² (406. miejsce w kraju)
• Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto liczyło 2282 mieszkańców (808. miejsce w kraju).

Ośrodek turystyczny; kamieniołom i zakłady kamieniarskie, drobny przemysł. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 387, na odcinku Radków – Kudowa zwana Szosą Stu Zakrętów. W latach 1903–1999 dochodziła tu linia kolejowa ze Ścinawki Średniej, obecnie tory rozebrane są na całym tym odcinku.

W odległości około 2 km na zachód od miasta, tuż przy granicy z Czechami, u podnóża grzbietu Guzowata, na Potoku Czerwonogórskim (czes. Červenohorský Potok) wybudowano zaporę, tworząc w ten sposób sztuczny zalew (długości niespełna 1 km i około 300 m szerokości), nad którym wybudowane są domki kempingowe i restauracja. Potok Czerwonogórski zaraz po opuszczeniu przepustów zalewu wpada do przepływającego przez Radków potoku Posna, a ten jest dopływem rzeki Ścinawki.

Historia

Pierwsze ślady pobytu człowieka na tym terenie pochodzą z okresu neolitu.
Osada rozwinęła się z podgrodzia warownego zamku (istniejącego w XIII w.) przy starym trakcie z Kłodzka do Broumova. Radków wzmiankowany był już w 1290 jako Wünschelburg, a prawa miejskie uzyskał około 1320. Zamek, potwierdzony w 1337, stał się z czasem rezydencją myśliwską księcia Bolka ziębickiego. Miasto było ośrodkiem produkcji rzemieślniczej, świadczą o tym występujące tutaj w XIV wieku ławy chlebowe, mięsne i obuwnicze. W Radkowie zajmowano się także młynarstwem, piwowarstwem i na większą skalę sukiennictwem. Sukno z tutejszych warsztatów było eksportowane do wielu krajów, między innymi do Włoch. Na przełomie XIV i XV wieku ustalił się ostatecznie kształt Radkowa, który niewiele się zmienił do dzisiaj. W 1418 król czeski Wacław IV nadał miastu liczne przywileje, dzięki którym stało się ono jednym z czterech miast królewskich na Ziemi Kłodzkiej (obok Kłodzka, Lądka i Bystrzycy), w tym czasie wybudowano mury obronne wokół miasta. W 1425 podczas walk z husytami miasto zostało spalone, a zamek zniszczony. W 1469 odbudowane miasto spaliły wojska króla węgierskiego Macieja Korwina. Do 1527 miasto zostało odbudowane, uzyskało nowe przywileje, rozwinął się handel i rzemiosło. W 1545 w mieście wybuchł groźny pożar, który strawił większą część Radkowa. Zabudowę odbudowano, w latach 1571–1580 wybudowano kościół św. Doroty. Od 1563 organizowano wielkie coroczne jarmarki, miasto słynęło z handlu suknem. Wojny w XVII i XVIII wieku spowodowały upadek znaczenia miasta.
Kolejny wielki pożar w 1738 strawił całą zabudowę m.in. renesansowy ratusz. Ożywienie gospodarcze miasta nastąpiło dopiero pod koniec XIX wieku, kiedy uruchomiono warsztaty tkactwa lnianego i włókiennictwa. W 1895 roku rozpoczęto eksploatację złóż piaskowca, którego wydobycie zwielokrotniono już w 1903 po wybudowaniu linii kolejowej. W roku 1925 zaczęła działalność poczta, oraz niewielkie fabryczki przemysłu drzewnego, spożywczego, włókienniczego i metalowego.
W 1945 miasto zostało włączone do Polski, rok później przyjęło obecną nazwę. Dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. W 1949 roku na ul. Waryńskiego ustawiono pomnik upamiętniający forsowanie Odry i Nysy w 1945 roku.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Radkowa w 2014 roku.

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa, nr rej.: A/2573/514 z 1.12.1958 na listę zabytków wpisane są obiekty:

• kościół rzym.-kat. par. pw. św. Doroty, d. ewangelicki, z l. 1570-88, przebudowany w 1740 r.
• kościół rzym.-kat. pomocniczy pw. św. Andrzeja Boboli, d. ewangelicki, z l. 1905-6
• mury obronne, z XV w.
• renesansowy ratusz, Rynek, z 1543 r., przebudowany w XVI-XIX w.
• dom, ul. Grunwaldzka 1, z 1600, przebudowany w XIX w.
• dom, ul. Kościelna 3, z XVIII w., przebudowany w XIX w.
• dom, ul. Krótka 3, z poł. XVI w., przebudowany w XIX w.
• domy, Rynek 2-6, 8-12, 14-15, 17-18, 20-22, 25-26 z XVI–XVII–XVIII–XIX w., niektóre przebudowane w XIX i XX w.
  • Dom przy Rynku 3 w Radkowie
  • Dom przy Rynku 12 w Radkowie
• hotel, Rynek 18, z XVII w.

Galeria

• 
  Centrum Radkowa
• 
  Centrum Radkowa
• 
  Rynek
• 
  Renesansowy ratusz
• 
  Browar
• 
  Kościół św. Doroty
• 
  Mury obronne

• 
  Kościół św. A. Boboli
• 
  Kolumna maryjna
• 
  Obelisk przed ratuszem
• 
  Kamienica Rynek 3
• 
  Rynek 12
• 
  Rynek 14

Komunikacja

W 2022 uruchomiono bezpłatną sieć autobusów gminnych. Uruchomiono linie:

• 1 Radków Zalew – Radków Kamieniołom – Radków OSiR – Radków Rynek – Gajów – Tłumaczów Granica (1 kurs dziennie, z wyjątkiem niedziel)
• 2 Radków Parking – Radków Kamieniołom – Radków Zielony Las (Pafawag) – Karłów – Karłów (Fort Karola) (2 kursy, codziennie)
• 3 Radków Zalew – Radków Kamieniołom – Radków OSiR – Radków Rynek – Ratno Górne – Ratno Górne (świetlica) – Ratno Dolne – Ratno Dolne Wambierzyce – Wambierzyce plac NMP – Wambierzyce Skansen – Ratno Dolne Zamek – Ścinawka Średnia Piłsudskiego – Ścinawka Średnia Mickiewicza – Ścinawka Średnia PKP – Orzeszkowej – Ścinawka Średnia Sikorskiego – Ścinawka Dolna – Raszków – Suszyna Wieża – Suszyna - Ścinawka Dolna Kościół – Ścinawka Dolna (5 kursów dziennie, z wyjątkiem niedziel).

Szlaki turystyczne

Przez Radków przechodzą dwa szlaki turystyczne:

• droga Szklary-Samborowice – Jagielno – Przeworno – Gromnik – Biały Kościół – Żelowice – Ostra Góra – Niemcza – Gilów – Piława Dolna – Góra Parkowa – Bielawa – Kalenica – Nowa Ruda – Przełęcz pod Krępcem – Sarny – Tłumaczów – Gajów – Radków – Skalne Wrota – Pasterka – Przełęcz między Szczelińcami – Karłów – Lisia Przełęcz – Białe Skały – Skalne Grzyby – Batorówek – Batorów – Skała Józefa – Duszniki-Zdrój – Schronisko PTTK „Pod Muflonem” – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Łomnicka Równia – Huta – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza
• Polanica-Zdrój – Bukowa – Borowina – Niżkowa – Batorówek – Skalne Grzyby – Wambierzyce – Radków – Stroczy Zakręt

Zobacz też

• Parafia św. Doroty w Radkowie
• Skibin (Radków)
• TSR Radków Góra Guzowata
• Radków (stacja kolejowa)
• Byłe przejście graniczne Radków – Božanov
• Piaskowiec Radków

Bibliografia

• WaldemarW. Brygier WaldemarW., TomaszT. Dudziak TomaszT., IwonaI. Chomiak IwonaI., Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 . Brak numerów stron w książce
• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ISBN 83-7005-301-7.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta Radkowa
• Historyczne i współczesne obrazy miejscowości na stronie Dolny Śląsk na fotografii (Wratislaviae Amici)
• Aglomeracja Wałbrzyska. aglomeracja-walbrzyska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-09)].
• Hradek, niem. Wuenschelburg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 172 .