1 Gwardyjska Armia Pancerna
 Emblemat współczesnej 1 Gwardyjskiej Armii Pancernej | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1944, ponownie w 2014 |
| Rozformowanie |
1998 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
gen. płk Michaił Katukow |
| Obecny |
gen. mjr Siergiej Kisiel |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa Inwazja Rosji na Ukrainę (2022) | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
1 Front Białoruski[1] |
| Odznaczenia | |
| |
1 Gwardyjska Armia Pancerna (ros. 1-я гвардейская танковая армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej i Armii Radzieckiej, a obecnie Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej w ramach Zachodniego Okręgu Wojskowego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
1 Gwardyjska Armia Pancerna powstała w dniu 25 kwietnia 1944 roku z przekształcenia 1 Armii Pancernej. Początkowo wchodziła w skład 1 Frontu Ukraińskiego, w składzie którego wzięła udział w operacji lwowsko-sandomierskiej. Pod koniec 1944 roku weszła w skład 1 Frontu Białoruskiego w składzie którego uczestniczyła w operacjach: warszawsko-poznańskiej, pomorskiej i berlińskiej. W czasie operacji warszawsko-poznańskiej w ciągu 18 dni przeszła w boju około 600 km przełamując niemieckie linie obronne i forsując z marszu trzy rzeki: Pilicę, Wartę, Odrę. Szybkość ofensywy wojsk 1 Gwardyjskiej Armii Pancernej uniemożliwiła Niemcom w Gnieźnie grabież zabytków, które mieli już spakowane do wywozu. Były nimi najcenniejsze elementy wyposażenia katedry, łącznie z romańskimi Drzwiami Gnieźnieńskimi[3]. Po zakończeniu II wojny światowej stacjonowała do początków lat dziewięćdziesiątych na terenie NRD (w składzie Grupy Wojsk Radzieckich w Niemczech), następnie przeniesiona do Smoleńska i rozwiązana w 1998 roku.
W okresie PRL-u w Ozorkowie w ścianę budynku przy ulicy Stefana Wyszyńskiego 7 wmurowano tablicę ku czci żołnierzy 1 Gwardyjskiej Armii Pancernej i Wojska Polskiego, którzy 18 stycznia 1945 roku brali udział w jego zdobyciu, kończącego okupację niemiecką Ozorkowa[4].
W listopadzie 2014 roku na podstawie decyzji prezydenta Federacji Rosyjskiej zdecydowano o odtworzeniu i rozpoczęto ponowne formowanie 1 Gwardyjskiej Armii Pancernej. Organizacyjnie Armia należy do Zachodniego Okręgu Wojskowego. Sztab mieści się w miejscowości Bakowka (część miasta Odincowo) w obwodzie moskiewskim[5].
W 2022 roku wzięła udział w inwazji na Ukrainę, zdaniem generała Waldemara Skrzypczaka ponosząc znaczne straty[6].
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
- Skład 1944–1945
- 8 Gwardyjski Korpus Zmechanizowany
- 19 Gwardyjska Brygada Zmechanizowana
- 20 Gwardyjska Brygada Zmechanizowana
- 21 Gwardyjska Brygada Zmechanizowana
- 1 Gwardyjska Brygada Pancerna
- 11 Gwardyjski Korpus Pancerny
- 40 Gwardyjska Brygada Pancerna
- 44 Gwardyjska Brygada Pancerna
- 45 Gwardyjska Brygada Pancerna
- 27 Gwardyjska Brygada Zmechanizowana
- 64 Gwardyjska Brygada Pancerna
- 197 Brygada Artylerii Lekkiej
- 14 Brygada Artylerii Pancernej
- 17 Zmotoryzowana Brygada Inżynieryjna
- Skład w 1990[7]
- dowództwo i sztab - Drezno
- 9 Bobrujsko-Berlińska Dywizja Pancerna - Riesa;
- 11 Gwardyjska Przykarpacko-Berlińska Dywizja Pancerna - Drezden;
- 20 Gwardyjska Przykarpacko-Berlińska Dywizja Zmechanizowana - Grimma;
Jednostki podporządkowania armijnego:
- 181 Gwardyjska Nowozybkowska Brygada Rakiet Operacyjno-Taktycznych - Kohstadt;
- 432 Brygada Rakiet Operacyjno-Taktycznych - Btirchen;
- 308 Brygada Artylerii Armat - Zeithaim;
- 53 Brygada Rakiet Przeciwlotniczych - Altenburg;
- 443 Brandenburska Brygada Inżynieryjno-Saperska - Drezden;
- 41 Brygada Zabezpieczenia Materiałowego - Drezden;
- 225 pułk śmigłowców - Allstedt;
- 485 pułk śmigłowców - Brandis;
- 204 pułk rakiet przeciwlotniczych - Drezden;
- 68 pułk pontonowo-mostowy - Drezden;
- 3 Gwardyjski Przykarpacki pułk łączności - Drezden;
- 253 pułk radiotechniczny - Malsenburg;
- 1044 batalion desantowo-szturmowy - Konigsburg;
- 234 batalion ochrony - Drezden;
- 6 eskadra śmigłowców - Klotosze;
- 269 eskadra Bezzałogowych Statków Powietrznych - Brandys;
- 489 dywizjon artylerii przeciwpancernej - Mainingen;
- 51 batalion radiotechniczny - Drezden;
- 106 batalion WRE - Wittenberg;
- 829 batalion radioliniowy - Maisen;
- 443 batalion inżynieryjno-saperski - Drezden;
- 595 batalion rozpoznania i obrony przeciwchemicznej - Hemitz;
- Skład w 2016
- 4 Gwardyjska Kantemirowska Dywizja Pancerna;
- 2 Gwardyjska Tamańska Dywizja Zmechanizowana;
- 27 Samodzielna Gwardyjska Sewastopolska Brygada Zmechanizowana;
- 6 Samodzielna Gwardyjska Częstochowska Brygada Pancerna;
- 288 Gwardyjska Warszawsko-Brandenburska Brygada Artylerii;
- 112 Gwardyjska Noworosyjska Brygada Rakietowa[a];
- 49 Brygada Rakietowa Obrony Przeciwlotniczej;
- 96 Samodzielna Brygada Rozpoznawcza;
- 60 Brygada Dowodzenia;
- 6 pułk inżynieryjny;
- 20 pułk chemiczny.
Dowódcy[edytuj | edytuj kod]
- gen. płk Michaił Katukow ros. Михаил Ефимович Катуков (1944 – 1947)
- ...
- gen. mjr Wiktor Roszczin ros. Виктор Михайлович Рощин (1995 – 1998)
- gen. mjr Aleksander Czajko ros. Александр Юрьевич Чайко (2014 – 2017)
- gen. mjr Aleksiej Awdiejew ros. Алексей Юрьевич Авдеев (2017 – 2018)
- gen. mjr/por. Siergiej Kisiel ros. Сергей Александрович Кисель (2018 –)[9]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 144.
- ↑ Depczyński 2015 ↓, s. 351.
- ↑ Mirosław Korolko, Leksykon kultury religijnej w Polsce. Warszawa 1999, s.182.
- ↑ Czubryt-Borkowski 1988 ↓, s. 452.
- ↑ В Западном военном округе возрождена легендарная 1-я гвардейская танковая армия [dostęp 2017-02-01].
- ↑ rozmowa z Igorem Janke na You Tube: "Q&A z Generałem Waldemarem Skrzypczakiem w Układzie Otwartym - Pytania i odpowiedzi - Live"
- ↑ Depczyński 2015 ↓, s. 351–153.
- ↑ Zarychta 2016 ↓, s. 409.
- ↑ [1]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Czesław Czubryt-Borkowski: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945. Wyd. 4. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1988. ISBN 83-217-2709-3.
- Marek Depczyński: Rosyjskie siły zbrojne: od Milutina do Putina. Warszawa: Bellona SA, 2015. ISBN 978-83-11-13505-5.
- Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Strona armii
- samsv.narod.ru