Calidrini
| Calidrini | |||||
| Reichenbach, 1849 | |||||
 Przedstawiciel plemienia – biegus rdzawy (C. canutus) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Parvordo | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię |
Calidrini | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Tringa calidris J.F. Gmelin, 1788 (= Tringa canutus Linnaeus, 1758) | |||||
| |||||
| Rodzaje i gatunki | |||||
|
| |||||
Calidrini – monotypowe plemię ptaków z podrodziny biegusów (Arenariinae) w obrębie rodziny bekasowatych (Scolopacidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Plemię obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej i Eurazji[38].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 12–32 cm, rozpiętość skrzydeł 26–66 cm; masa ciała 15–254 g[38].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Cinclus: gr. κιγκλος kinklos „mały, przybrzeżny ptak machający ogonem”, wspomniany przez Arystotelesa, Arystofanesa, Aelianusa i innych autorów, być może pliszka lub biegus, ale nigdy nie został właściwie zidentyfikowany. Późniejsi autorzy identyfikowali tego ptaka jako pliszkę, biegusa, pluszcza lub drozda. W ornitologii cinclus kojarzy się z dużą różnorodnością niepowiązanych ptaków podobnych do drozda, ale rzadko z prawdziwymi drozdami[39]. Gatunek typowy: Tringa alpina Linnaeus, 1758.
- Calidris: epitet gatunkowy Tringa calidris J.F. Gmelin, 1789[b]; gr. καλιδρις kalidris lub σκαλιδρις skalidris „nakrapiany, w szarym kolorze brzegowy ptak” wspomniany przez Arystotelesa, wciąż niezidentyfikowany, ale przypuszcza się, że jest to biegus lub pliszka[39].
- Arenaria: łac. arenarius „związany z piaskiem”, od arena (poprawnie harena) „piasek”[39]. Gatunek typowy: Arenaria vulgaris Bechstein, 1803 (= Tringa alba Pallas, 1764).
- Philomachus: gr. φιλομαχος philomakhos „zadziorny, wojowniczy”, od φιλος philos „miłośnik”, od φιλεω phileō „kochać”; μαχη makhē „walka, bitwa”, od μαχομαι makhomai „walczyć”. Samce batalionów zbierają się wspólnie na taniec godowy i walczą między sobą[39]. Gatunek typowy: Tringa pugnax Linnaeus, 1758.
- Ereunetes: gr. ερευνητης ereunētēs „poszukiwacz, gmeracz”, od ερευναω ereunaō „szukać”[39]. Gatunek typowy: Ereunetes petrificotus Illiger, 1811 (= Tringa pusilla Linnaeus, 1766).
- Erolia: fr. nazwa Erolie nadana biegusowi krzywodziobemu przez Vieillota w 1816 roku[39]. Gatunek typowy: Erolia variegata Vieillot, 1816 (= Scolopax testacea Pallas, 1764 (= Tringa ferrugineus Pontoppidan, 1763)).
- Falcinellus: nowołac. falcinellus „mały sierp” (ptak), od zdrobnienia falx, falcis „sierp”[39]. Gatunek typowy: Platalea pygmea Linnaeus, 1758.
- Machetes: gr. μαχητης makhētēs „wojownik”, od μαχη makhē „bitwa”, od μαχομαι makhomai „walczyć”[39]. Gatunek typowy: Tringa pugnax Linnaeus, 1758.
- Pelidna: gr. πελιδνος pelidnos „siny”, od πελιος pelios „potłuczony, czarny i niebieski”[39]. Gatunek typowy: Tringa cinclus Linnaeus, 1766 (= Tringa alpina Linnaeus, 1758).
- Limicola: łac. limicola „mieszkaniec błota”, od limus, limi „błoto”; -cola „mieszkaniec”, od colere „mieszkać”[39]. Gatunek typowy: Numenius pygmaeus Bechstein, 1802 (nie Latham, 1787) (= Scolopax falcinellus Pontoppidan, 1763).
- Pavoncella: włoska nazwa Pavoncella dla czajek Vanellus[39]. Gatunek typowy: Tringa pugnax Linnaeus, 1758.
- Symphemia: gr. συμφημι sumphēmi „zatwierdzać”[39]. Gatunek typowy: Symphemia atlantica Rafinesque, 1819 (= Tringa pusilla Linnaeus, 1766).
- Eurynorhynchus: gr. ευρυνω eurunō „rozszerzać”; ῥυγχος rhunkhos „dziób”. Łyżeczkowata końcówka dzioba krytycznie zagrożonego biegusa łyżkodziobego jest widoczna nawet u piskląt[39]. Gatunek typowy: Eurynorhynchus griseus Nilsson, 1817 (= Platalea pygmea Linnaeus, 1758).
- Hemipalama: gr. ἡμι- hēmi- „mały”, od ἡμισυς hēmisus „połowa”; παλαμη palamē „dłoń” (tj. płetwa)[39]. Gatunek typowy: Tringa pusilla Linnaeus, 1758.
- Crocethia: gr. κροκη krokē „otoczak”, od κροκαλη krokalē „plaża”; θειω theiō „biegać”. Piaskowiec lęgi odbywa w regionach arktycznych, ale poza sezonem lęgowym i zimą grupy tych ptaków widywane są biegające wzdłuż plaż na całym świecie[39]. Nowa nazwa dla Calidris Merrem, 1804.
- Pisobia: gr. πισος pisos „łąki, mokradła”; βιος bios „tryb życia, siedziba”, od βιοω bioō „żyć”[39]. Gatunek typowy: Tringa minuta Leisler, 1812.
- Platyrhamphus: gr. πλατυς platus „szeroki”; ῥαμφος rhamphos „dziób”[39]. Gatunek typowy: Scolopax falcinellus Brünnich, 1764 (= Platalea pygmea Linnaeus, 1758).
- Ancylocheilus: gr. αγκυλοχειλης ankulokheilēs „z haczykowatym dziobem”, od αγκυλος ankulos „krzywy”, od αγκος ankos „łuk, zakręt”; χειλος kheilos „dziób”[39]. Gatunek typowy: Tringa subarquata Guldenstadt (= Tringa ferruginea Pontoppidan, 1763).
- Actodromas (Actodroma): gr. ακτη aktē, ακτης aktēs „brzeg morza”; δρομας dromas „bieganie, wędrowanie”, od τρεχω trekhō „biegać”[39]. Gatunek typowy: Tringa minuta Leisler, 1812.
- Leimonites: gr. λειμων leimōn, λειμωνος leimōnos „łąka”; -ιτης -itēs „połączony z” (por. λειμωνοειδης leimōnoeidēs „podobny do łąki, kwiecisty”)[39]. Gatunek typowy: Tringa temminckii Leisler, 1812.
- Canutus: Epitet gatunkowy: Tringa canutus Linnaeus, 1758; według legendy król Anglii, Danii i Norwegii, Knut (ang. Canute) (995–1035; panował w latach 1016–1035), traktował biegusa rdzawego, odpowiednio tuczonego białym chlebem i mlekiem, jako przysmak[39]. Gatunek typowy: Tringa islandica Linnaeus, 1758.
- Heteropoda: gr. ἑτεροπους heteropous, ἑτεροποδος heteropodos „z nierównymi nogami”, od ἑτερος heteros „inny, różny”; πους pous, ποδος podos „stopa”[39]. Gatunek typowy: Tringa semipalmata A. Wilson, 1813 (= Tringa pusilla Linnaeus, 1758).
- Aphriza: gr. αφρος aphros „piana morska”; ζαω zaō, ζωω zōō lub ζω zō „żyć”[39]. Gatunek typowy: Aphriza townsendi Audubon, 1839 (= Tringa virgata J.F. Gmelin, 1789).
- Schoeniclus: gr. σχοινικλος skhoiniklos „nieznany ptak przybrzeżny”, być może pliszka[39]. Gatunek typowy: Schœniclus cinclus G.R. Gray (= Tringa alpina Linnaeus, 1758).
- Schoeniculus: zdrobnienie nazwy rodzaju Schoeniclus G.R. Gray, 1841[39]. Gatunek typowy: Tringa minuta Leisler, 1812.
- Machophilus: anagram nazwy rodzaju Philomachus Merrem, 1804[39]. Gatunek typowy: Tringa pugnax Linnaeus, 1758.
- Pavia: łac. pavo, pavonis „paw”[39]. Gatunek typowy: Tringa pugnax Linnaeus, 1758.
- Tryngites: gr. τρυγγας trungas „biało-zady, wielkości drozda ptak brodzący, machający ogonem”, wspomniany przez Arystotelesa, wciąż niezidentyfikowany, ale później wiązany z różnymi nadbrzeżnymi ptakami[39]. Gatunek typowy: Tringa rufescens Vieillot, 1819 (= Tringa subruficollis Vieillot, 1819).
- Micropalama: gr. μικρος mikros „mały”; παλαμη palamē „dłoń”[39]. Gatunek typowy: Tringa himantopus Bonaparte, 1826.
- Arquatella: epitet gatunkowy Trynga arquatella Pallas, 1811[c]; zdrobnienie łac. arquatus „łuko-kształtny, zakrzywiony”, od arquus lub arcus „łuk, tęcza”[39]. Gatunek typowy: Tringa maritima Brünnich, 1764.
- Heteropygia: gr. ἑτερος heteros „inny, różny”; πυγη pugē „kuper”[39]. Gatunek typowy: Tringa minutilla Vieillot, 1819.
- Limnocinclus: gr. λιμνη limnē „bagno”; κιγκλος kinklos „mały przybrzeżny ptak”[39]. Totanus acuminatus Horsfield, 1821.
- Actia: gr. ακτιος aktios „nad brzegiem morza”, od ακτη aktē, ακτης aktēs „brzeg morza”[39]. Nowa nazwa dla Arquatella Baird, 1858.
- Anteliotringa: gr. αντηλιος antēlios „wschód słońca, wschodni”, od αντι anti „naprzeciwko”; ἡλιος hēlios „słońce”; rodzaj Tringa Linnaeus, 1758 (brodziec)[39]. Gatunek typowy: Totanus tenuirostris Horsfield, 1821.
- Neopisobia: gr. νεος neos „nowy”; rodzaj Pisobia Billberg, 1827[39]. Gatunek typowy: Totanus damacensis Horsfield, 1821 (= Tringa subminuta von Middendorff, 1853).
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do plemienia należy jeden rodzaj Calidris z następującymi gatunkami[40]:
- Calidris canutus (Linnaeus, 1758) – biegus rdzawy
- Calidris tenuirostris (Horsfield, 1821) – biegus wielki
- Calidris virgata (J.F. Gmelin, 1789) – brzegowiec
- Calidris pugnax (Linnaeus, 1758) – batalion
- Calidris falcinellus (Pontoppidan, 1763) – biegus płaskodzioby
- Calidris acuminata (Horsfield, 1821) – biegus ostrosterny
- Calidris himantopus (Bonaparte, 1826) – biegus brodźcowaty
- Calidris ferruginea (Pontoppidan, 1763) – biegus krzywodzioby
- Calidris temminckii (Leisler, 1812) – biegus mały
- Calidris subminuta (von Middendorff, 1853) – biegus smukłonogi
- Calidris pygmea (Linnaeus, 1758) – biegus łyżkodzioby
- Calidris ruficollis (Pallas, 1776) – biegus rdzawoszyi
- Calidris subruficollis (Vieillot, 1819) – biegus płowy
- Calidris alba (Pallas, 1764) – piaskowiec
- Calidris alpina (Linnaeus, 1758) – biegus zmienny
- Calidris ptilocnemis (Coues, 1873) – biegus skalny
- Calidris maritima (Brünnich, 1764) – biegus morski
- Calidris bairdii (Coues, 1861) – biegus długoskrzydły
- Calidris minuta (Leisler, 1812) – biegus malutki
- Calidris minutilla (Vieillot, 1819) – biegus karłowaty
- Calidris fuscicollis (Vieillot, 1819) – biegus białorzytny
- Calidris melanotos (Vieillot, 1819) – biegus arktyczny
- Calidris pusilla (Linnaeus, 1766) – biegus tundrowy
- Calidris mauri (Cabanis, 1857) – biegus alaskański
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ P.H.G. Moehring: Geslachten der vogelen. Amsteldam: Pieter Meijer, 1758, s. 7, 67. (niderl.).
- ↑ J.M. Bechstein: Ornithologisches Taschenbuch von und für Deutschland, oder, Kurze Beschreibung aller Vögel Deutschlands für Liebhaber dieses Theils der Naturgeschichte. Leipzig: Carl Friedrich Enoch Richter, 1803, s. 462a. (niem.).
- ↑ a b B. Merrem. Ornithologisches Taschenbuch von und für Deutschland. „Allgemeine Literatur-Zeitung”. 2 (168), s. kol. 542, 1804. (niem.).
- ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium, additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 262. (łac.).
- ↑ L.J.P. Vieillot: Analyse d'une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1817, s. 55. (fr.).
- ↑ Cuvier 1817 ↓, s. 486.
- ↑ a b Cuvier 1817 ↓, s. 490.
- ↑ C.L. Koch: System der baierische Zoologie. Nürnberg: in Rommissiou bei dei Stainischeu Buchhandlung, 1816, s. 316. (niem.).
- ↑ W.E. Leach: A Systematic Catalogue of the Specimens of the Indigenous Mammals and Birds in the British Museum. London: Printed by Richard and Arthur Taylor, 1816, s. 29. (ang.).
- ↑ C.S. Rafinesque. De 70 nouveaux Genres d’Animaux decouverts dans l’interieur des Etats-Unisd'Amerique, durant l’annee 1818. „Journal de Physique, de Chimie, d’Histoire Naturelle et des Arts”. 88, s. 418, 1819. (fr.).
- ↑ S. Nilsson: Ornithologia Svecica. Cz. 2. Havniae: Apud J.H. Schubothium, 1821, s. 29. (łac.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte: Specchio comparativo delle Ornitologie di Roma e di Filadelfia. Pisa: 1827, s. 61. (wł.).
- ↑ Billberg 1828 ↓, s. 132.
- ↑ Billberg 1828 ↓, s. 136.
- ↑ Billberg 1828 ↓, s. 172.
- ↑ Kaup 1829 ↓, s. 37.
- ↑ Kaup 1829 ↓, s. 50.
- ↑ Kaup 1829 ↓, s. 55.
- ↑ Kaup 1829 ↓, s. 194.
- ↑ Kaup 1829 ↓, s. 37.
- ↑ Ch.L. Brehm: Handbuch der Naturgeschichte aller Vögel Deutschlands. Ilmenau: B.F. Voigt, 1831, s. 653. (niem.).
- ↑ T. Nuttall: A manual of the ornithology of the United States and of Canada. Cz. 2: The Water Birds. 1834, s. 135. (ang.).
- ↑ J.J. Audubon: Ornithological biography, or an account of the habits of the birds of the United States of America; accompanied by descriptions of the objects represented in the work entitled The Birds of America, and interspersed with delineations of American scenery and manners. Cz. 5. Edinburgh: Adam Black, 1839, s. 249. (ang.).
- ↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds, with their synonyma and an indication of the typical species of each genus. Wyd. 2nd ed., rev., augm., and accompanied with an index. London: Printed and sold by R. and J.E. Taylor, 1841, s. 89. (ang.).
- ↑ E. Rüppell: Systematische Uebersicht der Vögel Nord-ost-Afrika's, nebst Abbildung und Beschreibung von fünfzig Theils unbekannten, Theils noch nicht bildlich dargestellten Arten. Frankfurt A.M.: In Commission der S. Schmerber'schen Buchhandlung (nachfolger H. Keller), 1845, s. 126. (niem.).
- ↑ F.A.L. Thienemann. Verzeichniß der europaischen Vögel vom Herausgeber. „Rhea”. 1, s. 117, 1846. (niem.).
- ↑ G.R. Gray: Catalogue of the specimens and drawings of mammalia and birds of Nepal and Thibet. London: The Trustees, 1846, s. 140. (ang.).
- ↑ J. Cabanis. Beiträge zur Orntihologie Cuba’s. „Journal für Ornithologie”. 4 (24), s. 418, 1857. (niem.).
- ↑ Baird 1858 ↓, s. 726.
- ↑ Baird 1858 ↓, s. 717.
- ↑ a b E. Coues. A Monograph of the Tringeae of North America. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 1861, s. 190, 1861. (ang.).
- ↑ J. Gould: Handbook of the birds of Australia. Cz. 2. London: by the author, 1865, s. 254. (ang.).
- ↑ G.R. Gray: Hand-list of genera and species of birds, distinguishing those contained in the British Museum. Cz. 3. London: printed by order of the Trustees, 1871, s. 48. (ang.).
- ↑ F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici; Verzeichniss der Vogel-Sammlung des Kgl. Oberamtmanns Ferdinand Heine. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1890, s. 329. (niem.).
- ↑ R.B. Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 24: Limicolæ. London: 1896, s. 535. (ang.).
- ↑ Mathews 1913–1914 ↓, s. 274.
- ↑ Mathews 1913–1914 ↓, s. 245.
- ↑ a b T. Piersma, J. van Gils & P. Wiersma: Family Scolopacidae (Sandpipers, Snipes and Phalaropes). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 3: Hoatzin to Auks. Barcelona: Lynx Edicions, 1996, s. 516, 519–526, 529–530. ISBN 84-87334-20-2. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Laboratory of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Calidrini Reichenbach, 1849 (wersja: 2020-11-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-27].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’'histoire naturelle des animaux et d’'introduction a l’anatomie comparée. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1817, s. 1–540. (fr.).
- G.J. Billberg: Synopsis faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 2: Aves. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1828, s. 1–208. (łac.).
- J.J. Kaup: Skizzirte Entwicklungs-Geschichte und naturliches system der europaischen Thierwelt. Darmstatd: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 1–203. (niem.).
- S.F. Baird: Order Grallatores. W: S.F. Baird, J. Cassin, G.N. Lawrence: Reports of explorations and surveys, to ascertain the most practicable and economical route for a railroad from the Mississippi River to the Pacific Ocean. Made under the direction of the secretary of war, in 1853-6, according to acts op congress of March 8, 1853, May 31, 1854, and August 5, 1854. Cz. 9: Birds. Waszyngton: A.O.P. Nicholson, Printer [etc.], 1858, s. 650–754. (ang.).
- G.M. Mathews: The Birds of Australia. Cz. 3. London: H.F. & G. Whiterby, 1913–1814, s. 1–512. (ang.).