Digital Audio Broadcasting

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Radioodbiornik DAB

Digital Audio Broadcasting (DAB) – technologia pozwalająca nadawać programy radiowe w formie cyfrowej, używana w 21 krajach, głównie w Europie[1]. W Polsce korzysta z niej Polskie Radio, posługując się nowoczesną wersją standardu (DAB+). Do końca 2020 roku naziemne nadajniki cyfrowe Polskiego Radia mają pokryć swoim zasięgiem obszar całego kraju[2] [3] [4].

Digital Audio Broadcasting od analogowego radia FM odróżnia m.in. gwarancja czystego dźwięku bez zakłóceń oraz bardziej wydajne wykorzystywanie dostępnych częstotliwości. Cyfryzacja umożliwia emisję większej liczby programów, niższym kosztem, przy użyciu mniejszej liczby nadajników[2] [5] [6].

Pierwsze nadajniki DAB posługiwały się kodekiem MP2 (MPEG Audio Layer II), wkrótce zadecydowano jednak o migracji do kodeka HE-AAC v2, powołując do życia DAB+. Radioodbiorniki DAB nie są kompatybilne z nowszym standardem kompresji dźwięku, natomiast radioodbiorniki DAB+ są kompatybilne z obydwoma kodekami. Nowością w DAB+ jest również zaimplementowanie kodowania korekcyjnego Reeda–Solomona, dzięki któremu eliminowane są błędy w transmisji. Niektóre radioodbiorniki DAB można przystosować do odbioru DAB+ poprzez aktualizację ich oprogramowania, opisywane są wówczas jako upgradeable[7].

Stosowany w DAB+ kodek HE-AAC v2 zapewnia lepszą jakość dźwięku niż inne rozwiązania używane do wydajnej kompresji nadawanego materiału[8]. Korzystając z tego kodeka idealne odwzorowanie oryginału uzyskuje się przy przepływności 300 kbps. Odpowiednikiem analogowych transmisji FM są przepływności rzędu 160–192 kbps[9]. Nawet przy 128 kbps dźwięk jest bliski oryginałowi. Przy niższych przepływnościach straty są już słyszalne, jakkolwiek dzięki funkcjonującym w ramach HE-AAC v2 technikom Spectral Band Replication oraz Parametric Stereo jakość dźwięku nadal może być wysoka[8]. Nadawcy różnicują przepływność w zależności od profilu rozgłośni. Przykładowo w Polsce Program II Polskiego Radia, który tworzony jest „dla koneserów” posiada przepływność ustaloną na 128 kbps, dla popularnych programów wyznaczono po 112 kbps, a dla informacyjnego Polskiego Radia dla Zagranicy 72 kbps[2]. Odczytując te wartości należy mieć na uwadze, że przepływności deklarowane przez rozgłośnie w materiałach informacyjnych nie zawsze muszą odnosić się do przepływności audio. Przykładowo, jeśli rozgłośnia deklaruje przepływność na poziomie maksymalnym w DAB+ (192 kbps) oznacza to, że przepływność audio wynosi nie więcej niż 175 kbps, a może być jeszcze niższa, jeśli stacja dołącza tzw. dane towarzyszące (Programme Associated Data)[10], np. slajdy.

Na mocy Specjalnego Porozumienia Wiesbaden 1995, a także późniejszych ustaleń społeczności międzynarodowej, uchwalono, że dla potrzeb naziemnego radia cyfrowego przeznacza się w Europie częstotliwości z zakresu 174–230 MHz[11]. W kilku krajach (m.in. w Norwegii) radio cyfrowe zajmuje dodatkowo częstotliwości 230–240 MHz[12]. Europejskim nadawcom można również przyznawać prawo do korzystania z części pasma L (1452–1492 MHz), jednakże rzadko się to praktykuje[13].

Profesjonalne odbiorniki DAB produkowano już w połowie lat 90.[14], natomiast modele konsumenckie pojawiły się na rynku latem 1998 roku[15]. Radioodbiorniki domowego użytku w wersji unowocześnionej (DAB+) zaczęto sprzedawać pod koniec roku 2007[16].

Technologia Digital Audio Broadcasting nie wyparła analogowych transmisji FM. Choć jest dostępna na obszarze zamieszkiwanym przez ponad pół miliarda osób[17], to jeszcze kilka lat temu liczbę zakupionych radioodbiorników DAB/DAB+ szacowano na zaledwie 12 milionów[18] (obecnie szacuje się na ponad 30 milionów). Ostatnio jednak w Europie odnotowuje się znaczne postępy w cyfryzacji DAB+, wobec czego w kilku krajach opracowano plany rezygnacji z radia analogowego. Norwegia ma zacząć wyłączenia analogowych nadajników FM w 2017 roku, Szwajcaria może przeprowadzić wyłączenia w latach 2020–2024, Szwecja w 2022 lub 2024 roku[19]. W popularyzacji naziemnej radiofonii cyfrowej mogą pomóc działania producentów samochodów – niektórzy z nich oferują radioodbiorniki DAB/DAB+ jako standardowe wyposażenie auta[20]. W przeciwieństwie do cyfryzacji telewizji, Unia Europejska nie wymogła na krajach członkowskich wyłączenia sygnału analogowego czy uruchomienia radia cyfrowego[21] [22].

Obok DAB+ istnieją inne cyfrowe technologie, którymi interesują się nadawcy, np. transmisje radiowe będące częścią pakietów telewizji cyfrowej (naziemnej DVB-T, satelitarnej DVB-S i kablowej DVB-C), dynamicznie rozwija się radio internetowe. W niektórych państwach zamiast DAB+ stosuje się częściowo z nim zgodny standard DMB (umożliwia dodatkowo emisję materiałów wideo), przybywa też nadawców wykorzystujących transmisję DVB-H, trwają testy transmisji DVB-SH oraz DRM+.

DAB+ w Polsce[edytuj | edytuj kod]

2 czerwca 2009 roku Polskie Radio Wrocław, Instytut Łączności (oddział we Wrocławiu) oraz firma Emitel rozpoczęły pierwsze w Polsce testy DAB+[23]. W ramach testu uruchomiono transmisję trzech programów. Do celów emisji testowej wybrano blok 5B (176,640 MHz). Nadajnik na obiekcie RTON Wrocław/Żórawina nadawał z mocą 3,4 kW, nadajnik wspomagający (tzw. gap-filler) na Instytucie Łączności przy ul. Swojczyckiej z mocą 100 W. Po kilku latach dalszych prób, przeprowadzanych w kilku ośrodkach nadawczych, technologia DAB+ jest już w Polsce wdrażana na dużą skalę, funkcjonuje kilkanaście nadajników, rozmieszczonych w różnych miejscowościach.

Lista nadajników naziemnego radia cyfrowego w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Nadajniki DAB+ na dzień 26.02.2015[24] [4]:

Lokalizacja Kanał Moc nadajnika Częstotliwość Polaryzacja Kierunkowość Skład multipleksu Operator Uwagi

okolice Gdańska
(RTCN Gdańsk / Chwaszczyno)

 10D 10 kW 215,072 MHz pozioma kierunkowa Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Gdańsk[2]		 Emitel emisja stała
od dnia 31.12.2014[25] lub od dnia 01.01.2015[26]

okolice Katowic
(RTCN Kosztowy)

 10A 10 kW[2][27] lub 6 kW[4] [24] 209,936 MHz pozioma dookólna Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Katowice[2]		 Emitel emisja stała
od dnia 01.10.2013[4]

Kielce
(SLR Kielce Targowa)

 11C 1,2 kW 220,352 MHz pionowa kierunkowa Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Kielce[2]		 Emitel emisja stała
od dnia 31.12.2014[25] lub od dnia 01.01.2015[26]

okolice Kielc
(RTCN Święty Krzyż)

 11C 10 kW 220,352 MHz pionowa kierunkowa Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Kielce[2]		 Emitel emisja stała
od dnia 26.02.2015[potrzebne źródło]

okolice Krakowa
(RTCN Kraków / Chorągwica)

 12D 10 kW 229,072 MHz pionowa kierunkowa Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Kraków[2]
OFF Radio Kraków[28]		 Emitel emisja stała
od dnia 31.12.2014[25] lub od dnia 01.01.2015[26]

Łódź
(TON Łódź / komin EC-4)

 5C 10 kW 178,352 MHz pionowa dookólna Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Łódź[2] [29]		 Arkena emisja stała
od 1[4] lub 3[30] października 2014[29]

Opole
(ul. Harcerska 15)

 11C 10 kW 220,352 MHz pionowa dookólna Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Opole[2] [29]		 Arkena emisja stała

okolice Opola
(Góra Świętej Anny)

 11C 2 kW 220,352 MHz pionowa dookólna Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Opole[2] [29]		 Arkena emisja stała
od dnia 01.10.2014[4]

Poznań
(SLR Poznań / Piątkowo)

 12A 1 kW 223,936 MHz pionowa kierunkowa Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Merkury[2]		 Emitel emisja stała
od dnia 31.12.2014[25] lub od dnia 01.01.2015[26]

okolice Poznania
(RTCN Poznań / Śrem)

 12A 7,5 kW 223,936 MHz pozioma dookólna Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Merkury[2]		 Emitel emisja stała
od dnia 31.12.2014[25] lub od dnia 01.01.2015[26]

okolice Szczecina
(RTCN Kołowo)

 11A 10 kW 216,928 MHz pozioma kierunkowa Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Szczecin[2] [29]		 Emitel emisja stała
od dnia 01.08.2014[4]

Toruń
(SLR Toruń Moniuszki)

 10A 3 kW 209,936 MHz pionowa kierunkowa Jedynka[potrzebne źródło]
Dwójka[potrzebne źródło]
Trójka[potrzebne źródło]
Czwórka[potrzebne źródło]
Radio Poland[potrzebne źródło]
PR24[potrzebne źródło]
Polskie Radio Rytm[potrzebne źródło]
Polskie Radio PiK[potrzebne źródło]		 Emitel emisja testowa

Warszawa
(RTCN Warszawa / PKiN)

 6B 6 kW 183,648 MHz pozioma dookólna Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Polskie Radio RDC[2]		 Emitel emisja stała
od dnia 01.10.2013[4]

okolice Wrocławia
(RTON Żórawina)

 12B 5 kW 225,648 MHz pionowa kierunkowa Jedynka[2]
Dwójka[2]
Trójka[2]
Czwórka[2]
Radio Poland[2]
PR24[2]
Polskie Radio Rytm[2]
Radio Wrocław[2] [29]
Radio Wrocław Kultura[potrzebne źródło]		 Emitel emisja stała
od dnia 01.08.2014[4]

Przypisy

  1. ↑ WorldDMB: Country Information (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-26)].
  2. ↑ 2,000 2,001 2,002 2,003 2,004 2,005 2,006 2,007 2,008 2,009 2,010 2,011 2,012 2,013 2,014 2,015 2,016 2,017 2,018 2,019 2,020 2,021 2,022 2,023 2,024 2,025 2,026 2,027 2,028 2,029 2,030 2,031 2,032 2,033 2,034 2,035 2,036 2,037 2,038 2,039 2,040 2,041 2,042 2,043 2,044 2,045 2,046 2,047 2,048 2,049 2,050 2,051 2,052 2,053 2,054 2,055 2,056 2,057 2,058 2,059 2,060 2,061 2,062 2,063 2,064 2,065 2,066 2,067 2,068 2,069 2,070 2,071 2,072 2,073 2,074 2,075 2,076 2,077 2,078 2,079 2,080 2,081 2,082 2,083 2,084 2,085 2,086 2,087 2,088 2,089 2,090 2,091 2,092 2,093 2,094 2,095 2,096 2,097 2,098 2,099 2,100 2,101 2,102 2,103 2,104 2,105 2,106 2,107 Polskie Radio: Radio Cyfrowe DAB+ -- wszystko o cyfryzacji radia. strona internetowa Polskiego Radia, 2015. [dostęp 2015-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-08)].
  3. ↑ IAR: Polskie Radio rozpoczęło nadawanie w systemie cyfrowym. strona internetowa Polskiego Radia, 2013-10-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-02)].
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 EmiTel: Radiofonia cyfrowa T-DAB+ (pol.). strona internetowa spółki EmiTel. [dostęp 2014-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-27)].
  5. ↑ Joan Warner. DAB+ makes business sense for broadcasters. „Eureka! Online”, 2013-09-05. London: WorldDMB (ang.). [dostęp 2014-02-01]. 
  6. ↑ WorldDMB: Spectrum & Regulation (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2013. [dostęp 2014-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-26)].
  7. ↑ WorldDMB: Glossary (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2014. [dostęp 2014-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-26)].
  8. ↑ 8,0 8,1 Stefan Meltzer, Gerald Moser. MPEG-4 HE-AAC v2 — audio coding for today’s digital media world. „EBU Technical Review”, s. 2, 7, 12, styczeń 2006. Genewa: European Broadcasting Union (ang.). [dostęp 2014-01-23]. 
  9. ↑ Leif Nyberg: Digital radio requires high data rate (ang.). Luleå University of Technology, 2013-11-18. [dostęp 2015-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-05)].
  10. ↑ ETSI: Digital Audio Broadcasting (DAB); Transport of Advanced Audio Coding (AAC) audio (ang.). oficjalna strona internetowa Europejskiego Instytutu Norm Telekomunikacyjnych, 2010, ETSI TS 102 563 V1.2.1 (2010-05) [dostęp 2015-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-01)]. s. 7.
  11. ↑ Urząd Komunikacji Elektronicznej: Konsultacje – cyfrowa RTV w paśmie VHF (pol.). strona internetowa UKE, 2010. [dostęp 2014-01-07]. s. 2.
  12. ↑ Eoghan O'Sullivan: The use of band III in Europe (ang.). strona internetowa Europejskiej Unii Nadawców, 2014-09-01. [dostęp 2015-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-03)]. s. 1.
  13. ↑ redakcja „EBU Technical Review”: CEPT paves the way for Mobile Services in L-Band (ang.). strona internetowa czasopisma „EBU Technical Review”, 2012-10-11. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-21)].
  14. ↑ Frank van de Laar, Norbert Philips, Jos Huisken. Towards the next generation of DAB receivers. „EBU Technical Review”. Summer, s. 46, 1997. Genewa: European Broadcasting Union (ang.). [dostęp 2014-01-09]. 
  15. ↑ Franc Kozamernik, Nigel Laflin, Terry O’Leary. Satellite DSB systems — and their potential impact on the planning of terrestrial DAB services in Europe. „EBU Technical Review”, s. 10, styczeń 2002. Genewa: European Broadcasting Union (ang.). [dostęp 2014-01-09]. 
  16. ↑ David Baxter: Worlds First Plug-and-Play DAB+ Radio Launched (ang.). strona internetowa firmy Revo Technologies Ltd, jednego z producentów radioodbiorników DAB+, 2007-12-08. [dostęp 2015-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-04)]. s. 1.
  17. ↑ WorldDMB: Technology & Rollout (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2014. [dostęp 2014-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-26)].
  18. ↑ WorldDMB: DAB - Digital Radio (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2009. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-09)].
  19. ↑ WorldDMB: Further boost for DAB+ digital radio as Sweden and Switzerland announce roadmaps for digital radio switchover (ang.). materiały prasowe organizacji WorldDMB, 2014-12-02. [dostęp 2014-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-10)].
  20. ↑ WorldDMB: Digital radio in-car (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2014. [dostęp 2014-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-20)].
  21. ↑ wp.pl: Polskie stacje radiowe do cyfryzacji! Jesteś przygotowany? (pol.). portal Wirtualna Polska, 2013-07-29. [dostęp 2014-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-10)].
  22. ↑ CMFE Digital Radio Workgroup 2013: Digital Radio and FM Radio – Questions and Answers (ang.). strona internetowa Community Media Forum Europe, 2013. [dostęp 2014-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-10)].
  23. ↑ Dariusz Więcek,Bartłomiej Gołębiowski, Daniel Niewiadomski: Weryfikacja zasięgów eksperymentalnej emisji DAB+ (pol.). Krajowa Konferencja Radiokomunikacji, Radiofonii i Telewizji, KKRRiT2010, Kraków. [dostęp 2010-06-16].
  24. ↑ 24,0 24,1 UKE: Pozwolenia DAB 05_01_2015 (pol.). strona internetowa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, 2015-01-05. [dostęp 2015-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-05)].
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 Anita Kaźmierska: Gdańsk, Kraków, Kielce i Poznań z DAB+ (pol.). strona internetowa czasopisma „Sat Kurier”, 2015-01-01. [dostęp 2015-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-06)].
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 Polskie Radio z cyfrowym zasięgiem w Gdańsku, Kielcach, Krakowie i Poznaniu (pol.). [dostęp 2015-01-01].
  27. ↑ Radiodyfuzja - Obiekty nadawcze (pol.). Emitel - Obiekty nadawcze.
  28. ↑ Paweł Gaik: OFF Radio Kraków już gra (pol.). potral Onet.pl, 2015-02-03. [dostęp 2015-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-05)].
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 29,4 29,5 Magdalena Lemańska: Polskie Radio poszerza cyfrowy zasięg (pol.). internetowe wydanie dziennika „Rzeczpospolita”, 2014-10-06. [dostęp 2014-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-17)].
  30. ↑ Krzysztof Sagan: Łódź: DAB+ popłynął z opóźnieniem (pol.). strona internetowa RadioPolska, 2010-10-03. [dostęp 2015-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-31)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Digital_Audio_Broadcasting&oldid=42004186”