Digital Audio Broadcasting

Digital Audio Broadcasting (DAB) – technika pozwalająca nadawać programy radiowe w formie cyfrowej, używana w 21 krajach, głównie w Europie[1]. W Polsce korzysta z niej głównie Polskie Radio, posługując się nowoczesną wersją standardu (DAB+)[2][3][4].
Standardy DAB i DAB+[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze nadajniki DAB posługiwały się kodekiem MP2 (MPEG Audio Layer II), po pewnym czasie zadecydowano jednak o migracji do kodeka HE-AAC v2, powołując do życia DAB+. Radioodbiorniki DAB nie są kompatybilne z nowszym standardem kompresji dźwięku, natomiast radioodbiorniki DAB+ są kompatybilne z obydwoma kodekami.
Nowością w DAB+ jest również zaimplementowanie kodowania korekcyjnego Reeda–Solomona, dzięki któremu eliminowane są błędy w transmisji. Niektóre radioodbiorniki DAB można przystosować do odbioru DAB+ poprzez aktualizację ich oprogramowania, opisywane są wówczas jako upgradeable[5]. Obecnie (stan na 2020 rok) w niektórych krajach (na przykład Wielkiej Brytanii) wykorzystywane są równocześnie oba standardy.
Cyfryzacja umożliwia emisję większej liczby programów, niższym kosztem, przy użyciu mniejszej liczby nadajników[2][6][7]. Stosowany w DAB+ kodek HE-AAC v2 zapewnia lepszą jakość dźwięku niż inne rozwiązania używane do wydajnej kompresji nadawanego materiału[8]. Korzystając z tego kodeka idealne odwzorowanie oryginału uzyskuje się przy przepływności 300 kbps. Odpowiednikiem analogowych transmisji FM są przepływności rzędu 160–192 kbps[9]. Nawet przy 128 kbps dźwięk jest bliski oryginałowi. Przy niższych przepływnościach straty są już słyszalne, jakkolwiek dzięki funkcjonującym w ramach HE-AAC v2 technikom Spectral Band Replication oraz Parametric Stereo jakość dźwięku nadal może być wysoka[8]. Nadawcy różnicują przepływność w zależności od profilu rozgłośni. Przykładowo w Polsce Program II Polskiego Radia zawierający programy z wrażliwą na jakość przekazu muzyką klasyczną posiada przepływność ustaloną na 128 kbps, a programy słowne takie jak Polskie Radio 24 czy Radio Poland wykorzystuje 64 kbps[10][2]. Odczytując te wartości należy mieć na uwadze, że przepływności deklarowane przez rozgłośnie w materiałach informacyjnych oraz wyświetlane na odbiornikach nie zawsze muszą odnosić się do przepływności samego dźwięku. Przykładowo, jeśli rozgłośnia deklaruje przepływność na poziomie maksymalnym w DAB+ (192 kbps) oznacza to, że przepływność audio wynosi nie więcej niż 175 kbps, a może być jeszcze niższa, jeśli stacja dołącza dane towarzyszące (Programme Associated Data)[11] takie jak slajdy czy dużą ilość informacji tekstowych.
Częstotliwości[edytuj | edytuj kod]
Na mocy Specjalnego Porozumienia Wiesbaden 1995, a także późniejszych ustaleń społeczności międzynarodowej, uchwalono, że dla potrzeb naziemnego radia cyfrowego przeznacza się w Europie częstotliwości z zakresu 174–230 MHz[12]. W kilku krajach (m.in. w Norwegii) radio cyfrowe zajmuje dodatkowo częstotliwości 230–240 MHz[13]. Europejskim nadawcom można również przyznawać prawo do korzystania z części pasma L (1452–1492 MHz), jednakże rzadko się to praktykuje[14].
Historia wdrażania[edytuj | edytuj kod]
Profesjonalne odbiorniki DAB produkowano już w połowie lat 90[15], natomiast modele konsumenckie pojawiły się na rynku latem 1998 roku[16]. Radioodbiorniki domowego użytku w wersji unowocześnionej (DAB+) zaczęto sprzedawać pod koniec roku 2007[17]. W 2016 roku pojawił się pierwszy smartfon obsługujący DAB+: LG Stylus 2[18][19].
Technologia Digital Audio Broadcasting nie wyparła w większości krajów analogowych transmisji FM. Choć jest dostępna na obszarze zamieszkiwanym przez ponad pół miliarda osób[20], to liczbę zakupionych radioodbiorników DAB/DAB+ oszacowano na ponad 30 milionów (dane z 2014 roku). W Europie odnotowuje się jednak znaczne postępy w budowie infrastruktury DAB+, wobec czego w kilku krajach opracowano plany rezygnacji z radia analogowego, a Norwegia wyłączyła analogowe nadajniki FM w 2017 roku[21]. Szwajcaria może przeprowadzić wyłączenia w latach 2020–2024, Szwecja w 2022 lub 2024 roku[22]. W popularyzacji naziemnej radiofonii cyfrowej mogą pomóc działania producentów samochodów – niektórzy z nich oferują radioodbiorniki DAB/DAB+ jako standardowe wyposażenie auta[23]. W przeciwieństwie do cyfryzacji telewizji, Unia Europejska nie wymogła na krajach członkowskich wyłączenia sygnału analogowego czy uruchomienia radia cyfrowego[24], niewykluczone jednak, że w przyszłości zostanie podjęta unijna decyzja dotycząca cyfryzacji radia – w 2015 roku o wsparcie dla tego procesu zabiegała w Komisji Europejskiej organizacja WorldDMB, promująca wdrażanie DAB/DAB+[25]. Wciąż, w niektórych krajach Unii (na przykład Portugalii) w ogóle nie prowadzi się testów tego systemu.
Sprzęt i oprogramowanie DAB/DAB+[edytuj | edytuj kod]

Sprzęt nadawczy produkuje wiele różnych firm, m.in. Rohde & Schwarz, Plisch, Harris, Electrolink, NEC Corporation[26]. Oprócz profesjonalnych komercyjnych nadajników i radioodbiorników DAB/DAB+ funkcjonują również udokumentowane sprzętowe i programowe rozwiązania open source, pozwalające niezależnym informatykom samodzielnie konstruować urządzenia DAB/DAB+ dla rozgłośni i użytkowników domowych. O ich rozwój dba m.in. szwajcarska organizacja non-profit Opendigitalradio[27][28].
W 2013 roku wygasły europejskie prawa patentowe do technologii DAB, nadal chronione są patenty stosowane w DAB+. Osoba lub firma konstruująca sprzęt lub oprogramowanie musi pamiętać m.in. o wniesieniu opłaty licencyjnej za kodek[29].
Krytyka systemu[edytuj | edytuj kod]
Choć stosowany w DAB+ kodek HE-AAC v2 zapewnia lepszą jakość dźwięku niż inne rozwiązania używane do wydajnej kompresji nadawanego materiału[8], to wielu nadawców emituje swoje programy w niższym od zalecanego bitrate. Przykładowo, niemieckie Radio Horeb nadaje z przepływnością 48kbps[30], a niektóre programy muzyczne (między innymi BBC Asian Network) nadawane są w Wielkiej Brytanii w jakości 64kbps mp2[31], co odpowiada około 50kbps w standardzie mp3[32]. Liczba ta oznacza siedem razy mniejszą przepływność dźwięku, niż najlepszy jakościowo przekaz dostępny na stronie internetowej nadawcy, mający jakość 360kbps[33][34][35]. Poza tym, w odróżnieniu od stacji FM, które mogą być odbierane z szumami, zakłócenia w odbiorze sygnału lub oddalenie się od nadajnika radia cyfrowego spowodują całkowite przerwanie odbioru[36]. Mocniej niż w FM zauważalne są także zakłócenia związane z przemieszczaniem się[37]. Dodatkowo, do odbioru sygnału DAB+ wymagany jest kompatybilny odbiornik, co powoduje dodatkowy koszt dla odbiorcy przekazu.
DAB+ w Polsce[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze testy systemu DAB w Polsce sięgają roku 1996, kiedy to 26 kwietnia rozpoczęto próbne nadawanie z PKiN na częstotliwości 105,360 MHz z mocą 250 W. Na przełomie 1996/1997 roku powstał sieci pracującej na częstotliwości 104 - 108 MHz, natomiast w 1998 roku powstał projekt sieci pracującej w trybie SFN na częstotliwościach 180,064 MHz, 202,928 MHz i 204,640 MHz, jednak nie doczekały się realizacji. W 1999 roku Polskie Radio zainwestowało w kompletny zestaw nadajnika o mocy 400W ERP pracujący w kanale 10B (211,648 MHz), lecz trudności związane z uzyskaniem pozwolenia spowodowały, że emisja nastąpiła dopiero 18 października 2001 roku. Nadawano tylko przez jeden dzień, bowiem sygnał DAB powodował zakłócenia w odbiorze sąsiedniego kanału telewizyjnego[38].
2 czerwca 2009 roku Polskie Radio Wrocław, Instytut Łączności (oddział we Wrocławiu) oraz firma Emitel rozpoczęły pierwsze w Polsce testy DAB+[39]. W ramach testu uruchomiono transmisję trzech programów. Do celów emisji testowej wybrano blok 5B (176,640 MHz). Nadajnik na obiekcie RTON Wrocław/Żórawina nadawał z mocą 3,4 kW, nadajnik wspomagający (tzw. gap-filler) na Instytucie Łączności przy ul. Swojczyckiej z mocą 100 W. Po kilku latach dalszych prób, przeprowadzanych w kilku ośrodkach nadawczych, technologia DAB+ była już w Polsce wdrażana na dużą skalę[potrzebny przypis], na początku 2016 roku zasięg emisji cyfrowej wynosił 53,8% populacji i 31% powierzchni kraju i rozpoczęły się testy realizowane przez innych nadawców[40].
Między 2016 a 2019 rokiem nowe kierownictwo Polskiego Radia wstrzymało rozwój technologii DAB+[41], utrzymując w wywiadach prasowych, iż projekt "jest wątpliwy", a ilość odbiorców cyfrowych stacji jest "bliska zeru" - wciąż jednak działały uruchomione dotąd stacje oraz emisje sygnału[42]. W 2019 roku uruchomiono jednak przetargi na kolejne lokalizacje[43], a w październiku 2020 roku uruchomiono dziesięć nowych nadajników[44]. Wdrażanie technologii DAB+ w Polsce wspiera Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji[45].Obecnie emisje można podzielić na realizowane przez Polskie Radio w ramach MUX-R3 oraz inicjatywy prywatne.
Multipleks Polskiego Radia (MUX-R3)[edytuj | edytuj kod]
Ogólnopolska część multipleksu, będąca podstawowym składnikiem regionalnych przekazów zawiera dziewięć stacji, zarówno tych znanych z przekazów radiofonii konwencjonalnych, jak i tych emitowanych głównie w DAB+. Obecnie emitowane w systemie rozgłośnie znajdują się w tabeli.
Rozgłośnia[46] | Identyfikator (SId)[47] |
Przepływność (bit rate) |
Algorytm kompresji |
Stereofonia | Emisja UKF FM | Emisja LW AM |
---|---|---|---|---|---|---|
Polskie Radio Program I | 3211 | 112kbps | AAC | tak | tak | tak |
Polskie Radio Program II | 3222 | 128kbps | AAC | tak | tak | nie |
Polskie Radio Program III | 3233 | 112kbps | AAC | tak | tak | nie |
Polskie Radio 24 | 32A6 | 64kbps | AAC+ | nie | tak | nie |
Polskie Radio Czwórka | 3223 | 128kbps | AAC | tak | nie | nie |
Polskie Radio Chopin | 32A3 | 128kbps | AAC | tak | nie | nie |
Polskie Radio Dzieciom | 32A4 | 72kbps | AAC+ | tak | nie | nie |
Polskie Radio Kierowców | 32A1 | 96kbps | AAC | tak | nie | nie |
Radio Poland[a] | 332A | 64kbps | AAC | nie | nie | nie |
Według zapewnień Polskiego Radia z początku procesu cyfryzacji, planowane było uruchomienie adresowanego do osób starszych Radia Retro i popularnonaukowego Radia Eureka[48]. Następnie Polskie Radio proponowało uruchomienie kanału sportowego, ostatecznie jednak podało, iż na razie nie ma planu uruchamiania nowych stacji[49].
W listopadzie 2017 roku, po dwuletniej przerwie nastąpiła zmiana polegająca na wycofaniu Radia Rytm na rzecz Radia Chopin[50]. W maju 2020 roku Polskie Radio podało informację na temat planowanego na 1 września uruchomienia nowej stacji Polskie Radio Kierowców, dostępnej także poprzez DAB+[51]. Rozgłośnia ostatecznie ruszyła 16 października.
Poza wyżej określonymi rozgłośniami zdarzają się też emisje programów okolicznościowych:
- Radia Chopin (nadawane od 23 września do 23 października 2015 roku z okazji Konkursu Chopinowskiego[52]
- Radia Gwiazdka (emitujące kolędy i muzykę świąteczną, nadawane od 8 grudnia 2015 roku do 6 stycznia 2016 roku[53]).
- Radia Literatura (nadawane od 22 czerwca do 9 lipca 2018 roku z okazji festiwalu Dwa Teatry w Sopocie)[potrzebny przypis].
Do ogólnopolskiej części multipleksu w zależności od decyzji rozgłośni regionalnej Polskiego Radia, mogą zostać dołożone po dwie dodatkowe stacje na region. Jedną z nich jest dostępna również na UKF antena regionalna, drugą zaś wybrany przez stację program specjalistyczny, na który wydano koncesję (głównie wykorzystywane są koncesje kablowe, na przykład taką posiada Radio Opole 2[54]) przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Niektóre stacje regionalne (na przykład Radio Kraków) rozszczepiają swój sygnał między UKF oraz DAB+, oferując dodatkowe programy (na przykład transmisje sportowe). Rozgłośnie gdańska, koszalińska, kielecka, krakowska, opolska, szczecińska i wrocławska wykorzystują oba miejsca, zaś pozostałe nie wykorzystują miejsca dla stacji tematycznej[4][26]. Po uruchomieniu kolejnej transzy nadajników w październiku 2020[55] multipleks emitowano z trzydziestu pięciu lokacji[56].
Pozostałe emisje[edytuj | edytuj kod]
W 2015 roku odbyły się konsultacje społeczne dotyczące możliwości emisji w Polsce kolejnych dwóch multipleksów radiowych, tym razem przeznaczonych na rozgłośnie komercyjne[57], jednakże nie pojawiły się jeszcze informacje dotyczące ewentualnego uruchomienia multipleksów. Poza Polskim Radiem emisję swoich programów w systemie DAB+ testują inni nadawcy - w styczniu 2016 roku pierwszą rozgłośnią niepubliczną testującą sygnał DAB+ była rozgłośnia RDN Małopolska[58], a w 2020 roku liczba emisji realizowanych przez rozgłośnie niepubliczne wynosiła dziesięć[59].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W ramach przekazu oferowany jest wybór audycji Polskiego Radia w językach obcych (angielskim, niemieckim, rosyjskim, białoruskim i ukraińskim) oraz programy innych stacji radiowych, między innymi BBC World Service, RFI i Głosu Ameryki.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ WorldDMB: Country Information (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-26)].
- ↑ a b c Polskie Radio: Radio Cyfrowe DAB+ -- wszystko o cyfryzacji radia. strona internetowa Polskiego Radia, 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-11)].
- ↑ IAR: Polskie Radio rozpoczęło nadawanie w systemie cyfrowym. strona internetowa Polskiego Radia, 2013-10-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-02)].
- ↑ a b EmiTel: Aktualne parametry emisji radia DAB+ w Polsce (pol.). strona internetowa spółki EmiTel. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-20)].
- ↑ WorldDMB: Glossary (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2014. [dostęp 2014-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-26)].
- ↑ Joan Warner. DAB+ makes business sense for broadcasters. „Eureka! Online”, 2013-09-05. London: WorldDMB (ang.). [dostęp 2014-02-01].
- ↑ WorldDMB: Spectrum & Regulation (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2013. [dostęp 2014-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-26)].
- ↑ a b c Stefan Meltzer, Gerald Moser. MPEG-4 HE-AAC v2 — audio coding for today’s digital media world. „EBU Technical Review”, s. 2, 7, 12, styczeń 2006. Genewa: European Broadcasting Union (ang.). [dostęp 2014-01-23].
- ↑ Leif Nyberg: Digital radio requires high data rate (ang.). Luleå University of Technology, 2013-11-18. [dostęp 2015-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-05)].
- ↑ Paweł Mathia: Status of the digital radio implementation in Poland (ang.). strona internetowa Europejskiej Unii Nadawców, 2015-02-11. s. 20. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-11)].
- ↑ ETSI: Digital Audio Broadcasting (DAB); Transport of Advanced Audio Coding (AAC) audio (ang.). oficjalna strona internetowa Europejskiego Instytutu Norm Telekomunikacyjnych, 2010, ETSI TS 102 563 V1.2.1 (2010-05) s. 7. [dostęp 2015-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-01)].
- ↑ Urząd Komunikacji Elektronicznej: Konsultacje – cyfrowa RTV w paśmie VHF (pol.). strona internetowa UKE, 2010. s. 2. [dostęp 2014-01-07].
- ↑ Eoghan O'Sullivan: The use of band III in Europe (ang.). strona internetowa Europejskiej Unii Nadawców, 2014-09-01. s. 1. [dostęp 2015-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-03)].
- ↑ redakcja „EBU Technical Review”: CEPT paves the way for Mobile Services in L-Band (ang.). strona internetowa czasopisma „EBU Technical Review”, 2012-10-11. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-21)].
- ↑ Frank van de Laar, Norbert Philips, Jos Huisken. Towards the next generation of DAB receivers. „EBU Technical Review”. Summer, s. 46, 1997. Genewa: European Broadcasting Union (ang.). [dostęp 2014-01-09].
- ↑ Franc Kozamernik, Nigel Laflin, Terry O’Leary. Satellite DSB systems — and their potential impact on the planning of terrestrial DAB services in Europe. „EBU Technical Review”, s. 10, styczeń 2002. Genewa: European Broadcasting Union (ang.). [dostęp 2014-01-09].
- ↑ David Baxter: Worlds First Plug-and-Play DAB+ Radio Launched (ang.). strona internetowa firmy Revo Technologies Ltd, jednego z producentów radioodbiorników DAB+, 2007-12-08. s. 1. [dostęp 2015-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-04)].
- ↑ Mateusz Tomczak: LG Stylus 2 debiutuje w Polsce (pol.). portal Benchmark.pl, 2016-05-06. [dostęp 2016-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-20)].
- ↑ Krzysztof Mocek: LG Stylus 2 z technologią DAB+ (pol.). internetowe wydanie czasopisma PC Format, 2016-05-07. [dostęp 2016-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-20)].
- ↑ WorldDMB: Technology & Rollout (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2014. [dostęp 2014-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-26)].
- ↑ Andrew Griffin: Norway has become the first country in the world to completely switch off its FM radios. (ang.). The Independent, 2017-12-13. [dostęp 2020-10-04].
- ↑ WorldDMB: Further boost for DAB+ digital radio as Sweden and Switzerland announce roadmaps for digital radio switchover (ang.). materiały prasowe organizacji WorldDMB, 2014-12-02. [dostęp 2014-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-10)].
- ↑ WorldDMB: Digital radio in-car (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2014. [dostęp 2014-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-20)].
- ↑ wp.pl: Polskie stacje radiowe do cyfryzacji! Jesteś przygotowany? (pol.). portal Wirtualna Polska, 2013-07-29. [dostęp 2014-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-10)].
- ↑ WorldDMB: Digital Radio and the Connected Digital Single Market Strategy (ang.). serwer Komisji Europejskiej, IV 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-07)].
- ↑ a b UKE: Pozwolenia DAB 2016 03 14 (pol.). strona internetowa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, 2016-03-14. [dostęp 2016-07-20].
- ↑ Opendigitalradio: Organisation (ang.). strona internetowa organizacji Opendigitalradio. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-13)].
- ↑ Mathias Coinchon: Local DAB+ broadcasting using mmbtools (ang.). strona internetowa Europejskiej Unii Nadawców, 2014-09-30. s. 1-7. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-06)].
- ↑ Bernie O: DAB and DAB+ Patent information (ang.). strona internetowa WorldDMB, 2014-08-21. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-16)].
- ↑ DR Deutschland (Germany), fmscan.org [dostęp 2020-10-04] .
- ↑ BBC National DAB, fmscan.org [dostęp 2020-10-04] .
- ↑ Why DAB radio in the UK is broken, and how to fix it | TechRadar, www.techradar.com [dostęp 2017-11-22] (ang.).
- ↑ Why DAB radio in the UK is broken, and how to fix it | TechRadar, www.techradar.com [dostęp 2017-11-22] (ang.).
- ↑ DAB sound quality? | What Hi-Fi?, www.whathifi.com [dostęp 2017-11-22] (ang.).
- ↑ Link do przekazu BBC Asian Network w jakości 360kbps, dostępnego wyłącznie z terenu Zjednoczonego Królestwa
- ↑ Audiences condemn digital radio because of poor quality signal | Daily Mail Online, www.dailymail.co.uk [dostęp 2017-11-22] (ang.).
- ↑ Why DAB radio in the UK is broken, and how to fix it: Page 2 | TechRadar, www.techradar.com [dostęp 2017-11-22] (ang.).
- ↑ Które radio cyfrowe w Polsce? Radioelektronik 6/2002, str. 38-39
- ↑ Dariusz Więcek,Bartłomiej Gołębiowski, Daniel Niewiadomski: Weryfikacja zasięgów eksperymentalnej emisji DAB+ (pol.). Krajowa Konferencja Radiokomunikacji, Radiofonii i Telewizji, KKRRiT2010, Kraków. [dostęp 2010-06-16].
- ↑ Jan Dworak, Witold Graboś, Krzysztof Luft, Stefan Pastuszka, Sławomir Rogowski, Agnieszka Ogrodowczyk, Krystyna Rosłan-Kuhn, Mirosław Samsonowski, Barbara Stachowiak, Katarzyna Twardowska, Krzysztof Zalewski: Zielona Księga cyfryzacji radia w Polsce. Katarzyna Twardowska (red.), Joanna Kryńska (red.), Albert Woźniak (red.). Warszawa: Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, marzec 2016, s. 50. [dostęp 2016-07-19]. (pol.)
- ↑ Onet.pl (RZ): Barbara Stanisławczyk nową szefową Polskiego Radia (pol.). portal Onet.pl, 2016-01-08. [dostęp 2016-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-19)].
- ↑ Łukasz Brzezicki: Barbara Stanisławczyk: wstrzymujemy rozwój cyfryzacji Polskiego Radia, to wątpliwy projekt (wywiad) (pol.). portal Wirtualnemedia.pl, 2016-04-07. [dostęp 2016-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-19)].
- ↑ Polska: +10 do DAB-u, RadioPolska, 1 października 2020 [dostęp 2020-10-04] .
- ↑ Emitel zwiększa zasięg cyfrowego radia DAB+ dla Polskiego Radia S.A. (pol.). Emitel. [dostęp 2020-11-12].
- ↑ Jan Dworak, Witold Graboś, Krzysztof Luft, Stefan Pastuszka, Sławomir Rogowski, Agnieszka Ogrodowczyk, Krystyna Rosłan-Kuhn, Mirosław Samsonowski, Barbara Stachowiak, Katarzyna Twardowska, Krzysztof Zalewski: Zielona Księga cyfryzacji radia w Polsce. Katarzyna Twardowska (red.), Joanna Kryńska (red.), Albert Woźniak (red.). Warszawa: Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, marzec 2016, s. 4. [dostęp 2016-07-19]. (pol.)
- ↑ Nazwy według identyfikatorów w multipleksie DAB+ z Warszawy, aktualne na dzień 16 września 2017 roku
- ↑ DAB / DAB+ – skrócony wykaz nadajników (pol.). fmdx.pl. [dostęp 2016-09-22].
- ↑ Janek Kruczkowski: Polskie Radio cyfrowe (pol.). Polskie Radio, 2014-02-20. [dostęp 2016-07-13].
- ↑ Jacek K: Cyfryzacja wciąż zamrożona, zmian przepływności (jakości) w DAB+ nie będzie (pol.). mvno-gsm.pl, 2017-04-25. [dostęp 2017-04-25].
- ↑ Krzysztof Sagan , Polska: Grał Rytm i bach... jest Chopin, „RadioPolska”, 9 listopada 2017 [dostęp 2018-09-08] .
- ↑ Nowa stacja w Polskim Radiu: Polskie Radio Kierowców przez całą dobę, PolskieRadio.pl [dostęp 2020-06-15] .
- ↑ RadioPolska • Polska: Okolicznościowe Radio Chopin w DAB+ | Blog, www.radiopolska.pl [dostęp 2017-11-22] .
- ↑ RadioPolska • Polska: Cyfrowa Gwiazdka w DAB+ | Blog, www.radiopolska.pl [dostęp 2017-11-22] .
- ↑ Wykaz koncesji i decyzji – Nadawcy koncesjonowani – Nadawcy i operatorzy – Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, www.krrit.gov.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).
- ↑ Polska: +10 do DAB-u, RadioPolska, 1 października 2020 [dostęp 2020-10-04] .
- ↑ RadioPolska • Wykaz emisji DAB+, radiopolska.pl [dostęp 2020-10-04] .
- ↑ Anita Kazimierska: http://satkurier.pl/news/112422/beda-kolejne-mux-y-dab-ruszyly-konsultacje.html?newsId=112422&page=6 (pol.). satkurier.pl, 2015-02-27. [dostęp 2016-09-02].goły link w tytule
- ↑ Szczawnica: Diecezja tarnowska testuje DAB+, RadioPolska, 15 stycznia 2016 [dostęp 2020-10-04] .
- ↑ RadioPolska • Wykaz emisji DAB+, radiopolska.pl [dostęp 2020-10-04] .