Europa, Europa

Europa, Europa
Europa Europa
Gatunek	biograficzny dramat, wojenny
Rok produkcji	1990
Data premiery	14 listopada 1990; 7 lutego 1992 (Polska)
Kraj produkcji	Polska; Francja; Niemcy
Język	niemiecki; rosyjski; polski; hebrajski
Czas trwania	112 min
Reżyseria	Agnieszka Holland
Scenariusz	Agnieszka Holland,; Paul Hengge
Główne role	Marco Hofschneider,; Julie Delpy
Muzyka	Zbigniew Preisner
Zdjęcia	Jacek Petrycki
Scenografia	Ewa Braun,; Anna Kowarska,; Allan Starski
Kostiumy	Małgorzata Stefaniak
Montaż	Ewa Smal
Produkcja	Artur Brauner,; Margaret Ménégoz

Europa, Europa (niem. Hitlerjunge Salomon) – film wojenny z 1990 roku w reżyserii Agnieszki Holland, produkcji Artura Braunera i Margaret Menégoz. Koprodukcja polsko-niemiecko-francuska oparta jest na autentycznej autobiografii Solomona Perela, wydanej w 1989 roku. Opisywała ona losy Żyda, który chcąc uniknąć nazistowskiego prześladowania, udawał Aryjczyka.

Opis fabuły[edytuj | edytuj kod]

Rok 1938. Solomon, młody Żyd, mieszka z rodziną w Niemczech. W przededniu jego bar micwy dochodzi do nocy kryształowej. Zabita zostaje jego siostra. Rodzina postanawia wtedy uciec do Polski, ale we wrześniu 1939 roku Niemcy dokonują z kolei inwazji na Polskę^[1]. Rodzice wysyłają więc chłopaka do Związku Radzieckiego, a sami stają się więźniami łódzkiego getta. Solomon spędza dwa lata w sierocińcu w Grodnie w Białoruskiej SRR, podporządkowuje się propagandzie komunistycznych władz i składa samokrytykę ze względu na „burżuazyjne pochodzenie”^[1].

22 czerwca 1941 roku Niemcy atakują ZSRR i likwidują sierociniec. Wszyscy podopieczni zostają jeńcami, ale Salomon, który mówi doskonale po niemiecku, podaje się z powodzeniem za młodego więźnia komunistów. Dzięki umiejętnościom tłumacza (mówi po polsku i rosyjsku) zostaje włączony do pułku, który go znalazł. Następnie przybierając nazwisko Joseph Peters, zostaje wysłany do Berlina, gdzie dołącza do elity Hitlerjugend. Ukrywa się w tej roli do końca wojny. W międzyczasie zakochuje się w zafascynowanej Hitlerem dziewczynie Leni. Leni jednak dostrzega jako pierwsza niearyjskie pochodzenie Solomona, który bez powodzenia próbuje zastąpić utracony napletek (jako że za młodu został obrzezany)^[2]. Gdy kolejni nazistowscy znajomi Solomona nabierają podejrzeń, ten zostaje zaprowadzony do komisariatu. Szczęśliwie dla Solomona komisariat zostaje zbombardowany przez lotnictwo sowieckie^[3]. Oszczędzony przez wkraczającą do Niemiec Armię Czerwoną, Solomon wyjeżdża do Palestyny^[4].

Obsada[edytuj | edytuj kod]

Aktor	Rola
Marco Hofschneider	młody Solomon Perel
Julie Delpy	Leni
René Hofschneider	Isaak
Piotr Kozłowski	David
André Wilms	żołnierz Robert Kellerman
Ashley Wanninger	Gerd
Halina Łabonarska	matka Leni
Klaus Abramowsky	ojciec Solomona
Michèle Gleizer	matka Solomona
Marta Sandrowicz	Bertha
Nathalie Schmidt	Basia
Delphine Forest	Inna
Martin Maria Blau	Ulmayer
Andrzej Mastalerz	Zenek
Anna Seniuk	działaczka hitlerowska
Ryszard Pietruski	Adolf Hitler w śnie
Alosza Awdiejew	major radziecki
Artur Barciś	żołnierz radziecki
Tadeusz Wojtych	dentysta
Kama Kowalewska	Kati
Zbigniew Bielski	wychowawca w szkole Komsomołu
Jarosław Gruda	żołnierz sowiecki w komsomolskiej szkole
Bohdan Ejmont	żołnierz sowiecki
Aleksander Bednarz	Niemiec w tramwaju przejeżdżającym przez łódzkie getto
Włodzimierz Press	syn Stalina
Solomon Perel	On sam
Stanisław Zatłoka

Produkcja[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia plenerowe kręcono w następujących lokacjach: Łódź (ul. Przybyszewskiego, cmentarz żydowski, plac Kościelny, ul. Łagiewnicka), Warszawa (basen Pałacu Młodzieży w Pałacu Kultury i Nauki, cmentarz żydowski na Bródnie), Mińsk Mazowiecki (ul. Mireckiego), Katowice (tereny byłej Huty "Silesia"), Ossów^[5].

Europa, Europa, choć początkowo miała być kandydatem Republiki Federalnej Niemiec do Oscara w kategorii filmu nieanglojęzycznego, została odrzucona przez niemiecką komisję. Do tej decyzji mogła się przyczynić niechęć Niemców do stawiania siebie po raz kolejny w pozycji oprawców, jak również presja ze strony środowisk prawicowych w Niemczech^[6]. Obrazoburczy był zwłaszcza sam niemiecki tytuł filmu, jawnie przywołujący motyw przynależności żydowskiego młodzieńca do hitlerowskiej organizacji młodzieżowej^[7]. Holland ostatecznie została nominowana za najlepszy scenariusz adaptowany^[8].

Nagrody[edytuj | edytuj kod]


Rok	Festiwal	Nagroda^[9]^[10]^[11]	Odbiorca	Wynik
1990	Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Viareggio	Nagroda za reżyserię	Agnieszka Holland	nagroda
1991	Boston Society of Film Critics Awards	Najlepszy film obcojęzyczny	Europa, Europa	nagroda
	Kansas City Film Critics Circle Awards	Najlepszy film obcojęzyczny	Europa, Europa	nagroda
	Los Angeles Film Critics Association Awards	Najlepsza muzyka	Zbigniew Preisner	nagroda
	Los Angeles Film Critics Association Awards	Najlepszy film obcojęzyczny	Agnieszka Holland	nominacja
	National Board of Review	Najlepszy film obcojęzyczny	Europa, Europa	nagroda
	New York Film Critics Circle Awards	Najlepszy film obcojęzyczny	Europa, Europa	nagroda
1992	Nagroda Stowarzyszenia Prasy Zagranicznej w Hollywood	Złoty Glob za najlepszy filmu obcojęzyczny	Europa, Europa	nagroda
	Nagroda Amerykańskiego Stowarzyszenia Krytyków Filmowych	Najlepszy film	Europa, Europa	nominacja
	Nagroda Amerykańskiego Stowarzyszenia Krytyków Filmowych	Najlepszy scenariusz	Agnieszka Holland	nominacja
	Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej	Oscar za najlepszy scenariusz adaptowany	Agnieszka Holland	nominacja
	Dallas-Fort Worth Film Critics Association Awards	Najlepszy film obcojęzyczny	Europa, Europa	nominacja
1993	Brytyjska Akademia Sztuk Filmowych i Telewizyjnych	Najlepszy film nieanglojęzyczny	Artur Brauner Margaret Ménégoz Agnieszka Holland	nominacja

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Linville 1995 ↓, s. 47.
↑ Linville 1995 ↓, s. 49.
↑ Linville 1995 ↓, s. 50.
↑ Linville 1995 ↓, s. 51.
↑ Europa Europa. FilmPolski.pl. [dostęp 2023-12-16]. (pol.).
↑ Linville 1995 ↓, s. 44–45.
↑ Linville 1995 ↓, s. 46.
↑ NataliaN. Sajewicz NataliaN., „Europa, Europa”, reż. Agnieszka Holland [online], Culture.pl, maj 2020 [dostęp 2021-09-07] (pol.).
↑ Europa, Europa (1990) – Agnieszka Holland [online], AllMovie [dostęp 2021-09-07] .
↑ Europa, Europa w bazie filmpolski.pl
↑ Europa Europa – Award [online], MUBI [dostęp 2021-09-07] .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Susan E.S.E. Linville Susan E.S.E., Agnieszka Holland’s „Europa, Europa”: Deconstructive Humor in a Holocaust Film, „Film Criticism”, 19 (3), 1995, s. 44–53 .

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

[CITEREFLinville199547-1] Linville 1995 ↓, s. 47.

[CITEREFLinville199549-2] Linville 1995 ↓, s. 49.

[CITEREFLinville199550-3] Linville 1995 ↓, s. 50.

[CITEREFLinville199551-4] Linville 1995 ↓, s. 51.

[5] Europa Europa. FilmPolski.pl. [dostęp 2023-12-16]. (pol.).

[CITEREFLinville199544–45-6] Linville 1995 ↓, s. 44–45.

[CITEREFLinville199546-7] Linville 1995 ↓, s. 46.

[8] NataliaN. Sajewicz NataliaN., „Europa, Europa”, reż. Agnieszka Holland [online], Culture.pl, maj 2020 [dostęp 2021-09-07] (pol.).

[9] Europa, Europa (1990) – Agnieszka Holland [online], AllMovie [dostęp 2021-09-07] .

[10] Europa, Europa w bazie filmpolski.pl

[11] Europa Europa – Award [online], MUBI [dostęp 2021-09-07] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

1970–1979	Wieczór u Abdona (1975) Obrazki z życia (1975, segment) Niedzielne dzieci (1976) Zdjęcia próbne (1976, segment) Coś za coś (1977) Aktorzy prowincjonalni (1978)
1980–1989	Gorączka (1980) Kobieta samotna (1981) Gorzkie żniwa (1985) Zabić księdza (1988)
1990–1999	Europa, Europa (1990) Largo desolato (1991) Olivier, Olivier (1992) Tajemniczy ogród (1993) Całkowite zaćmienie (1995) Plac Waszyngtona (1997) Trzeci cud (1999)
2000–2009	Strzał w serce (2001) Julia wraca do domu (2002) Kopia mistrza (2006) Historia Gwen Araujo (2006) Janosik. Prawdziwa historia (2009)
2010–2019	W ciemności (2011) Pokot (2016) Obywatel Jones (2019)
2020–2029	Szarlatan (2020) Zielona granica (2023)
Seriale TV	Upadłe anioły (1995) Ekipa (2007) Treme (2010-11) Janosik. Prawdziwa historia (2011) Dochodzenie (2011) Gorejący krzew (2013) Dziecko Rosemary (2014) House of Cards (2015) The First. Misja na Marsa (2018) 1983 (2018)

1965–1989	Giulietta i duchy (1965) Kobieta i mężczyzna (1966) Żyć, aby żyć (1967) Wojna i pokój (1968) Z (1969) Pasażer w deszczu (1970) Policjant (1971) Emigranci (1972) Przechodzień (1973) Sceny z życia małżeńskiego (1974) Kłamstwa mojego taty (1975) Twarzą w twarz (1976) Szczególny dzień (1977) Jesienna sonata (1978) Klatka szaleńców (1979) Tess (1980) Rydwany ognia (1981) Gandhi (1982) Fanny i Aleksander (1983) Podróż do Indii (1984) Wersja oficjalna (1985) Zamach (1986) Moje pieskie życie (1987) Pelle zwycięzca (1988) Cinema Paradiso (1989)
1990–2009	Cyrano de Bergerac (1990) Europa, Europa (1991) Indochiny (1992) Żegnaj, moja konkubino (1993) Farinelli: ostatni kastrat (1994) Nędznicy (1995) Kola (1996) Różowe lata (1997) Dworzec nadziei (1998) Wszystko o mojej matce (1999) Przyczajony tygrys, ukryty smok (2000) Ziemia niczyja (2001) Porozmawiaj z nią (2002) Osama (2003) W stronę morza (2004) Przystanek Raj (2005) Listy z Iwo Jimy (2006) Motyl i skafander (2007) Walc z Baszirem (2008) Biała wstążka (2009)
2010–2029	W lepszym świecie (2010) Rozstanie (2011) Miłość (2012) Wielkie piękno (2013) Lewiatan (2014) Syn Szawła (2015) Elle (2016) W ułamku sekundy (2017) Roma (2018) Parasite (2019) Minari (2020) Drive My Car (2021) Argentyna, 1985 (2022) Anatomia upadku (2023)