Wysokie Mazowieckie (gmina wiejska)

Wysokie Mazowieckie
	gmina wiejska
	; Budynek urzędu gminy w Wysokim Mazowieckim
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	wysokomazowiecki
TERC	2013102
Wójt	Krzysztof Krajewski
Powierzchnia	166,48 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 5 395
• gęstość	32,4 os./km²
Nr kierunkowy	86
Tablice rejestracyjne	BWM
	Adres urzędu:ul. Mickiewicza 1a; 18-200 Wysokie Mazowieckie
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	54
Liczba miejscowości	54
	Położenie na mapie Polski Wysokie Mazowieckie
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Wysokie Mazowieckie
	52°55′N 22°31′E/52,919167 22,514444
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Wysokie Mazowieckie (do 1919 gmina Mazowieck) – gmina wiejska w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim.

Siedziba gminy to Wysokie Mazowieckie.

Według danych z 30 czerwca 2004^[4] gminę zamieszkiwało 5318 osób, a w 2010 było już 5183 osoby^[5].

Położenie

W latach 1975–1998 gmina wchodziła w skład województwa łomżyńskiego.
Gmina Wysokie Mazowieckie położona jest w granicach Wysoczyzny Wysokomazowieckiej. Od strony północnej wysoczyzna graniczy z Kotliną Biebrzańską, od strony wschodniej z Doliną Górnej Narwi. Od strony południowej granicę obszaru wyznacza dolina rzeki Bug, a od strony zachodniej Międzyrzecze Łomżyńskie z wałem Czerwonego Boru.
Gmina znajduje się w centralnej części powiatu wysokomazowieckiego. Zajmuje obszar w południowo-zachodniej części województwa Podlaskiego, leży na terenie Zielonych Płuc Polski. Z obszarem opisywanej gminy sąsiaduje miasto Wysokie Mazowieckie. Od północnego zachodu graniczy z gminą Kołaki Kościelne, od północy z gminą Kulesze Kościelne, od północnego wschodu z gminą Sokoły, od południowego wschodu z gminą Nowe Piekuty, od południa z gminą Szepietowo, od południowego zachodu z gminą Czyżew i od zachodu z gminą Zambrów^[6].

Historia

Nie jest znany fakt powstania osady, która dała początek późniejszemu miastu Wysokie Mazowieckie. Pewnym jest, że kiedy powstawało państwo Piastów, nie było tu siedzib Jaćwingów, zajmujących tereny na północ od Biebrzy.

W początkach polskiej państwowości było to pogranicze Mazowsza z Rusią, a później Polski i Litwy. Najaktywniej o te tereny rywalizowali książęta mazowieccy, którym w okresie od X do XIII w. udało się stworzyć na tym terenie organizację grodową i przyporządkować te ziemie. Dzisiejsi mieszkańcy tej ziemi są potomkami drobnej szlachty mazowieckiej, która osiedliła tu za czasów Księstwa Mazowieckiego.

Dzięki Mazowieckim osadnikom powstały pierwsze osady na tych terenach. Jedną z nich była osada Wysokie. Nazwa Wysokie ma pochodzenie topograficzne i wiąże się z rzeźbą terenu. Pierwotnie osadę wzniesiono po prawej stronie rzeki Brok na wysoczyźnie, która w tej okolicy wznosi się ok. 150 m n.p.m. Jest to osada dawnej ziemi drohickiej leżącej w kasztelanii święckiej, której ślady pozostały do dziś w postaci grodziska w Święcku Strumiany.

W 1464 r. Kazimierz IV Jagiellończyk założył osadę Wysokie, natomiast w 1492 r. osadził miasto Wysokie na czynszu. Książę Aleksander aktem z dnia 11 września 1494 r. określił granicę nowo założonego miasta i nadał wójtostwo Janjowi Hińczy. W 1503 r. ten sam Aleksander, już jako król, wydał w Wilnie przywileje, na mocy których miasto otrzymało prawa magdeburskie. Następstwem czego był szybki rozwój miasta, które w XVI w. stało się jednym z najważniejszych ośrodków miejskich na Podlasiu^[7].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[8] gmina Wysokie Mazowieckie ma obszar 166,11 km², w tym:

użytki rolne: 72%
użytki leśne: 23%

Gmina stanowi 12,96% powierzchni powiatu.

Infrastruktura

Komunikacja drogowa

Gmina posiada stosunkowo dogodne położenie przy głównych trasach komunikacyjnych.
Przez teren gminy przebiegają drogi:

Krajowa 66 Zambrów – Wysokie Mazowieckie – Bielsk Podlaski,
Wojewódzka 678 Wysokie Mazowieckie – Sokoły – Białystok,
Powiatowe^[9].

Komunikacja kolejowa

Ważnym czynnikiem komunikacyjnym w gminie jest bliskie sąsiedztwo linii kolejowej w Szepietowie relacji Warszawa – Białystok.
Linia kolejowa znajduje się w niedużej odległości od miast (ok. 6 km), co zapewnia dobrą dostępność do transportu kolejowego i drogowego^[9].

Elektroenergetyka

W gminie zapotrzebowanie na energię elektryczną jest całkowicie zaspokajane. Przez obszar gminy przebiegają napowietrzne linie energetyczne 110 kV krajowego systemu sieci WN^[9].

Gazyfikacja

Od 1999 r. realizowany jest rozwój gazyfikacji gminy. Przez teren gminy przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia relacji Białystok – Łapy – Wyszków^[9].

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5318	100	2607	49	2711	51
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	32		15,7		16,3

Piramida wieku mieszkańców gminy Wysokie Mazowieckie w 2014 roku^[1].

Wójtowie

Wójtowie pracujący w gminie (od roku 1886):

Józef Kulesza (1886–1888)
Bronisław Moczydłowski (1894–1904, 1895)
Ignacy Pruszyński (1906)
Tomasz Czarnowski (1912)
Aleksander Kaczyński (1910?, 1914)
Feliks Gołaszewski (1914)^[10].
Józef Mystkowski (od 1.04.1928,1931)
Wiktor Grodzki (17.03.1939)
Władysław Siennicki (26.09.1945)
Władysław Sadowski (10.05.1947)^[11].
Aleksander Łapiński (01.01.1948)^[12].

Naczelnicy

Naczelnicy pracujący wspólnie miasto-gmina (od roku 1976):

Witalis Wnorowski (1976)
Stanisław Żebrowski (1978)
Józef Chrzanowski (1981–1988)
Józef Szepietowski (1989)
Marek Skarżyński (1990)

Wójtowie

Wójtowie gminy (od roku 1992):

Kazimierz Włostowski (1992–1995)
Henryk Wyszyński (1995–2010)
Krzysztof Krajewski (od 2010)^[13].

Miejscowości

Brok, Bryki, Brzóski Brzezińskie, Brzóski-Falki, Brzóski-Gromki, Brzóski-Markowizna, Brzóski Stare, Brzóski-Tatary, Buczyno-Mikosy, Bujny-Biszewo, Dąbrowa-Dzięciel, Faszcze, Gołasze-Górki, Gołasze-Puszcza, Jabłonka Kościelna, Jabłonka-Świerczewo, Jabłoń-Rykacze, Jabłoń-Uszyńskie, Kalinowo-Czosnowo, Mazury, Michałki, Miodusy-Litwa, Miodusy-Stasiowięta, Miodusy-Stok, Miodusy Wielkie, Mścichy, Mystki-Rzym, Nowa Ruś, Nowe Osipy, Osipy-Kolonia, Osipy-Lepertowizna, Osipy-Wydziory Drugie, Osipy-Wydziory Pierwsze, Osipy-Zakrzewizna, Rębiszewo-Studzianki, Sokoły-Jaźwiny, Stara Ruś, Stare Osipy, Święck-Nowiny, Święck Wielki, Trzeciny, Tybory-Jeziernia, Tybory-Kamianka, Tybory-Misztale, Tybory-Olszewo, Tybory-Trzcianka, Tybory-Wólka, Tybory-Żochy, Wiśniówek, Wiśniówek-Kolonia, Wólka Duża, Wólka Mała, Wróble, Zawrocie-Nowiny^[2]

Sąsiednie gminy

Czyżew, Kołaki Kościelne, Kulesze Kościelne, Nowe Piekuty, Sokoły, Szepietowo, Wysokie Mazowieckie, Zambrów

Galeria

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Wysokie Mazowieckie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b BIP gminy, sołectwa
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Białymstoku
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Urząd Statystyczny w Białymstoku. (2012-04-08).
↑ Gmina Wysokie Mazowieckie – Położenie. [dostęp 2015-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)]. (pol.).
↑ Gmina Wysokie Mazowieckie – Historia. gminawysokiemazowieckie.pl. [dostęp 2015-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)]. (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d BIP Urząd Gminy Wysokie Mazowieckie. ug.wysokiemazowieckie.pbip.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-06-03)]. dostęp 05.06.2012
↑ 4/6/0 Rząd Gubernialny Łomżyński, Skarga mieszkańców gminy Mazowieck na niezgodną z prawem działalność wójta w/w gminy Feliksa Gołaszewskiego Jednostka: 1591. szukajwarchiwach.pl. [dostęp 2018-12-27].
↑ 4/71/0 Urząd Wojewódzki Białostocki, Zjazdy burmistrzów, wójtów i sekretarzy gminnych powiatu Wysokie Mazowieckie, Jednostka: 1361 s. 38. szukajwarchiwach.pl. [dostęp 2018-11-27].
↑ 4/71/0 Urząd Wojewódzki Białostocki, Dane personalne pracowników Starostwa Powiatowego, burmistrzów i vice-burmistrzów, wójtów, sekretarzy gminnych i sołtysów w pow. Wysokie Mazowieckie, Jednostka: 616 s. 11. szukajwarchiwach.pl. [dostęp 2018-11-27].
↑ Emil Kalinowski, Historia obszaru gminy Wysokie Mazowieckie. Wysokie Mazowiekcie 2015 r. s. 243, 245

[populacja2016-1] Gmina Wysokie Mazowieckie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[sol-2] BIP gminy, sołectwa

[us-3] Urząd Statystyczny w Białymstoku

[autonazwa2-4] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] Urząd Statystyczny w Białymstoku. (2012-04-08).

[polozenie-6] Gmina Wysokie Mazowieckie – Położenie. [dostęp 2015-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)]. (pol.).

[historia-7] Gmina Wysokie Mazowieckie – Historia. gminawysokiemazowieckie.pl. [dostęp 2015-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)]. (pol.).

[regioset.pl-8] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[Urząd_Gminy_Wysokie_Mazowieckie_–_Biuletyn_Informacji_Publicznej-9] BIP Urząd Gminy Wysokie Mazowieckie. ug.wysokiemazowieckie.pbip.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-06-03)]. dostęp 05.06.2012

[10] 4/6/0 Rząd Gubernialny Łomżyński, Skarga mieszkańców gminy Mazowieck na niezgodną z prawem działalność wójta w/w gminy Feliksa Gołaszewskiego Jednostka: 1591. szukajwarchiwach.pl. [dostęp 2018-12-27].

[11] 4/71/0 Urząd Wojewódzki Białostocki, Zjazdy burmistrzów, wójtów i sekretarzy gminnych powiatu Wysokie Mazowieckie, Jednostka: 1361 s. 38. szukajwarchiwach.pl. [dostęp 2018-11-27].

[12] 4/71/0 Urząd Wojewódzki Białostocki, Dane personalne pracowników Starostwa Powiatowego, burmistrzów i vice-burmistrzów, wójtów, sekretarzy gminnych i sołtysów w pow. Wysokie Mazowieckie, Jednostka: 616 s. 11. szukajwarchiwach.pl. [dostęp 2018-11-27].

[13] Emil Kalinowski, Historia obszaru gminy Wysokie Mazowieckie. Wysokie Mazowiekcie 2015 r. s. 243, 245

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Miasta	Ciechanowiec Czyżew Szepietowo Wysokie Mazowieckie
Gminy miejskie	Wysokie Mazowieckie
Gminy miejsko-wiejskie	Ciechanowiec Czyżew Szepietowo
Gminy wiejskie	Klukowo Kobylin Borzymy Kulesze Kościelne Nowe Piekuty Sokoły Wysokie Mazowieckie

Przynależność wojewódzka	gubernia łomżyńska (1867-1915) woj. białostockie (II RP) (1919-39) woj. białostockie (1945-75)
Miasta	Ciechanowiec (1815-70) Łapy (1925-54 →) Sokoły (do 1870 i 1919-44 (1950)) Tykocin (do 1944 (1950)) Wysokie Mazowieckie (Mazowieck) (do 1870 i od 1919)
Gminy wiejskie (1867-1954 i 1973-75)	Chojane (do 1874) Czyżew (1949-54) Czyżew-Osada (od 1973) Dmochy-Glinki (←1927-48) Dzięciel (do 18??) Jabłonka (do 1868) Klukowo Kobylin(-Borzymy) (od 1945) Kowalewszczyzna (do 1954) Kulesze Kościelne (od 1973) Mazowieck (1870-1919) (Nowe) Piekuty Piszczaty (do 1939) Poświętne (do 1954) Sokoły (1870-1954) Stelmachowo (do 1950) Szepietowo Truskolasy (do 1870) Tykocin (1951-54) Wysokie Mazowieckie (od 1919)
Gromady (1954-72)	Bruszewo (1954-59) Brzozowo Stare (1954 →) Brzóski-Gromki (1959-68) Brzóski Stare (1954-59) Czyżew-Osada (1954-72) Czyżew-Stacja (1954-59) Dąbrowa-Dzięciel (1954-59) Dąbrowa-Nowa Wieś (1954-57) Dąbrowa Wielka (1954-72) Dąbrówka Kościelna (1954-72) Dworaki-Staśki (1954 →) Gąsówka-Oleksin (1954 →) Jabłonka Kościelna (1954-72) Jabłoń Kościelna (1954-72) Jeżewo (1954-57 →) Kalinowo-Czosnowo (1954-59) Klukowo (1954-72) Kobylin-Borzymy (1954-72) Kostry Stare (1954-59) Kowalewszczyzna (1954 →) Krzeczkowo-Gromadzyń (1954-59) Kuczyn (1954-72) Kulesze Kościelne (1954-72) Litwa Stara (1954-57) Łopuchowo (1954-57 →) Łupianka Stara (1954 →) Osipy-Kolonia (1954-68) Piekuty Nowe / Nowe Piekuty (1954-72) Pietkowo (1954 →) Piszczaty-Piotrowięta (1959-72) Plewki (1954-59) Płonka Kościelna (1954 →) Poświętne (1954 →) Pszczółczyn (1954-59) Rosochate Kościelne (1954-72) Ruś Stara / Stara Ruś (1954-72) Rzędziany (1954-57 →) Saniki (1954-57 →) Sikory-Pawłowięta (1954-59) Sokoły (1954 →) Stokowisko (1954 →) Stypułki-Szymany (1954-59) Szepietowo-Stacja (1954-72) Święck-Strumiany (1954-59) Truskolasy-Lachy (1954 →) Tybory Uszyńskie (1954-59) Tykocin (1954-57 →) Usza Mała (1954-59) Wnory Stare (1954-59) Wojny-Krupy (1954-59) Wyliny-Ruś (1954-59) Wysokie Mazowieckie (1969-72) Wyszonki Kościelne (1954-72) Zaręby-Bolędy (← 1958 (→)) Złotoria (1954-57 →)
Legenda	de facto skasowane w 1944, de jure w 1950