Jan Krukowiecki
portret przypisywany Antoniemu Blankowi | |
Pomian (wersja hrabiowska) | |
hrabia | |
Rodzina | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
15 grudnia 1772 |
Data i miejsce śmierci |
17 kwietnia 1850 |
Ojciec | |
Matka |
Apolonia Horodyńska h. Sas |
Żona |
Helena Wolska h. Półkozic |
Dzieci |
Konstanty |
Odznaczenia | |
Jan Stefan Krukowiecki herbu Pomian (ur. 15 grudnia 1772 roku[1] we Lwowie, zm. 17 kwietnia 1850 w Popniu) – polski generał, uczestnik wojen napoleońskich i powstania listopadowego, hrabia.
Życiorys
Jego ojciec Piotr Krukowiecki otrzymał od cesarzowej Marii Teresy tytuł hrabiowski. Jan Krukowiecki ukończył wiedeńskie Theresianum. W wojsku od 1786, początkowo służył w armii austriackiej, potem w wojsku francuskim i armii Księstwa Warszawskiego, był ciężko ranny w 1812 w czasie walk o Smoleńsk. Generał brygady od 1813, w 1815 już w Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego.
Tytuł hrabiego dziedziczony po ojcu został mu potwierdzony w Królestwie Kongresowym w 1820[2].
Awansowany na generała dywizji w 1829. Dowodził najpierw brygadami w 2 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Piechoty, a od 1829 1 Dywizją Piechoty.
Po wybuchu powstania listopadowego dowodził 1 Dywizją Piechoty. Sprawował dowództwo w zwycięskiej bitwie pod Białołęką. Brał udział w bitwie o Olszynkę Grochowską, w której odmówił wykonania rozkazu przeciwnatarcia gen. Chłopickiego. W marcu 1831 mianowany generałem piechoty, objął stanowisko gubernatora Warszawy. W sierpniu i wrześniu 1831 roku prezes Rządu Narodowego Królestwa Polskiego oraz faktyczny wódz w końcowym okresie walk. Oficer o poglądach skrajnie konserwatywnych, zdelegalizował Towarzystwo Patriotyczne pod wpływem wydarzeń nocy 15 sierpnia. W gruncie rzeczy przeciwny kontynuowaniu powstania, prowadził rokowania z marszałkiem Iwanem Paskiewiczem o warunki kapitulacji, obciążany był winą za niedostateczne przygotowanie stolicy do obrony i oskarżany o potajemne kontakty z przeciwnikiem. Po kapitulacji Warszawy pozostał w stolicy. Po upadku powstania decyzją cara zesłany początkowo do Jarosławia, w którym przebywał od listopada 1831 roku do maja 1832 roku. Następnie rozkazem carskim przeniesiony do Wołogdy; w której przebywał do 1835 roku.
Podczas pobytu w Jarosławiu i Wołogdzie pisał dziennik dla żony. Opisał w nim również losy generałów, którzy wraz z nim odbywali karę zesłania w Jarosławiu i Wołogdzie; byli to min: Michał Radziwiłł, Izydor Krasiński, Ignacy Prądzyński, Walenty Zawadzki, Edward Żółtowski, Franciszek Ksawery Niesiołowski, Ksawery Morawski, Józef Czyżewski, Kazimierz Dziekoński, Jan Tomicki.
Po zakończeniu zesłania wrócił do Królestwa i osiadł w Popniu, majątku należącym do żony – Heleny z Wolskich Krukowieckiej.
Jego tytuł hrabiowski został zatwierdzony w Imperium Rosyjskim 27 grudnia 1847[3].
Zmarł tam 17 kwietnia 1850, pochowany w Jeżowie w rodzinnym grobowcu.
W XVIII wieku i w 1811/1812 był członkiem loży wolnomularskiej Świątynia Izis[4].
Odznaczenia
Posiadacz krzyża kawalerskiego Orderu Virtuti Militari (1808), neapolitańskiego krzyża kawalerskiego Orderu Obojga Sycylii (1814)[5], rosyjskiego Orderu św. Włodzimierza III klasy, francuskich krzyży komandorskiego (28 października 1813)[3][6], oficerskiego (28 października 1813) i kawalerskiego (22 sierpnia 1812) Orderu Legii Honorowej[7], rosyjskiego Orderu św. Anny I klasy z koroną[3] i Orderu św. Stanisława II klasy (1820)[8], a także Znaku Honorowego za 25 lat służby (1830)[9].
Rodzina
W 1820 roku ożenił się z Heleną Wolską (1803-1859). Z tego związku urodzili się synowie: Konstanty (1821-1839), Władysław (1824-1827), Aleksander (1825-1896), Adam (1831-1861), Stanisław (1837-1841) oraz córka Helena (1829-1897). Córka Helena pozostała w stanie panieńskim i mieszkała w majątku Krukowieckiego w Osse. Syn Aleksander Krukowiecki zasłużył się jako jeden z najzdolniejszych partyzantów w powstaniu styczniowym.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Łoza podaje datę 15 października 1772 roku
- ↑ Kuryer Litewski, nr 130, 29 października 1820 roku, [b.n.s.]
- ↑ a b c Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 511-512.
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 238.
- ↑ Tadeusz Jeziorowski: The Napoleonic Orders. Ordery Napoleońskie. Warszawa 2018, s. 147
- ↑ Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego. Na rok 1830, s. 7.
- ↑ État général de la Légion d'honneur. Paryż: 1814, s. 96(a), 172.
- ↑ Stanisław Łoza, Kawalerowie orderu Św. Stanisława, w: Miesięcznik Heraldyczny, r. X, nr 12, Warszawa 1931, s. 281.
- ↑ Przepisy o znaku honorowym niemniej Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędnikow wojskowych, tak w służbie będących, jako też dymisjonowanych, znakiem honorowym ozdobionych w roku 1830, [b.n.s]
Bibliografia
- Forster Karol: Z pamiętników Krukowieckiego, gubernatora Warszawy i prezesa Rządu Narodowego w powstaniu 1830-31 roku. Poprzedzone słowem wstępnem o "opinii publicznej" i apelem do Narodu Polskiego, Kraków 1906
- Krukowiecka Helena: Dziennik 1831-1833, Warszawa 2016, ISBN 978-83-7181-964-3
- Swędrowski Michał: Portret człowieka zapalczywego. Generał Jan Krukowiecki w powstaniu listopadowym, Oświęcim 2013, ISBN 978-83-7889-181-9
- Absolwenci i studenci Cesarsko-Królewskiej Terezjańskiej Akademii Szlacheckiej
- Generałowie powstania listopadowego
- Generałowie dywizji Wojska Królestwa Kongresowego
- Generałowie brygady Wojska Księstwa Warszawskiego
- Hrabiowie Królestwa Kongresowego
- Krukowieccy herbu Pomian
- Odznaczeni Orderem Świętego Stanisława II klasy (Królestwo Kongresowe)
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari (Księstwo Warszawskie)
- Odznaczeni Znakiem Honorowym (25 lat służby)
- Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej
- Polacy – Komandorzy Legii Honorowej
- Polacy – Oficerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Orderem Obojga Sycylii
- Polacy odznaczeni Orderem Świętego Włodzimierza
- Polacy odznaczeni Orderem Świętej Anny
- Polscy hrabiowie Imperium Rosyjskiego
- Polscy hrabiowie Świętego Cesarstwa Rzymskiego
- Polscy wolnomularze (I Rzeczpospolita)
- Polscy wolnomularze (Księstwo Warszawskie)
- Polscy zesłańcy do Jarosławia
- Polscy zesłańcy do Wołogdy
- Polscy zesłańcy w Imperium Rosyjskim (powstanie listopadowe)
- Premierzy Rządu Narodowego 1830–1831
- Uczestnicy bitwy o Olszynkę Grochowską (1831)
- Uczestnicy bitwy pod Smoleńskiem 1812 (strona francuska)
- Uczestnicy inwazji na Rosję 1812 (strona polska)
- Ludzie urodzeni we Lwowie
- Urodzeni w 1772
- Zmarli w 1850