Kazimierz Leski
| ||
![]() | ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 21 czerwca 1912 Warszawa | |
Data i miejsce śmierci | 27 maja 2000 Warszawa | |
Przebieg służby | ||
Główne wojny i bitwy | II wojna światowa, powstanie warszawskie, powstanie antykomunistyczne w Polsce 1944–1953 | |
Późniejsza praca | naukowiec | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() |

Kazimierz Leski, pseudonim „Bradl”, „37", „Leon Juchniewicz”, „Karol Jasiński”, „Juliusz Kozłowski”, „gen. Julius von Hallman”, „gen. Karl Leopold Jansen”, „Pierre”, „Jules Lefebre”[1] (ur. 21 czerwca 1912 w Warszawie, zm. 27 maja 2000 tamże) – polski inżynier-mechanik, wynalazca, doktor nauk humanistycznych (1973); żołnierz Armii Krajowej i uczestnik powstania warszawskiego (1944), w latach 1994–1997 prezes Związku Powstańców Warszawskich.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Młodość[edytuj | edytuj kod]
Był synem neofity pochodzenia żydowskiego inżyniera Juliusza Stanisława Natanson-Leskiego i Marii z domu Olszyńskiej herbu Pniejnia[2][3]. Do 1930 r. uczęszczał do VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Władysława IV w Warszawie.
W 1936 r. wyjechał do Holandii, do pracy w centralnym holenderskim biurze konstrukcyjnym okrętów – Nederlandse Verenigde Scheepsbouw Bureaus B.V. w Hadze, gdzie początkowo pracował jako kreślarz. W Holandii kontynuował naukę zostając absolwentem Wydziału Budowy Okrętów Politechniki w Delft.
Po zakończeniu kariery kreślarza, Kazimierz Leski rozpoczął pracę w dziale okrętów podwodnych. Do jego obowiązków należało umiejscawianie w projektach okrętów wytypowanych urządzeń i maszyn, wraz z zaprojektowaniem i obliczeniami wytrzymałościowymi mocowań i zawieszeń. W tym czasie uczestniczył m.in. w projektowaniu okrętów podwodnych ORP „Sęp” i ORP „Orzeł”, które budowano w stoczni Koninklijke Maatschappij na zamówienie polskiej marynarki wojennej. Dość szybko dał się poznać jako twórczy konstruktor, opracowując m.in. nowe, zasadniczo inne niż dotychczas stosowane, elastyczne posadowienie szybkoobrotowych (20 000 obr./min) dmuchaw powietrznych stosowanych do szasowania balastów, co usunęło źródło dość częstych i trudnych do naprawy ich awarii w morzu. W czasie budowy ORP „Orzeł” Leski odpowiedzialny był za sprawy siłowni.
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Na początku II wojny światowej jako pilot samolotu Lublin R-XVIII F, został zestrzelony przez Armię Czerwoną; ranny i wzięty do niewoli, uciekł z niej do Lwowa, a następnie przedostał się do Warszawy.
Włączył się do polskiej konspiracyjnej organizacji wywiadowczej Muszkieterzy, gdzie pełnił funkcję szefa komórki kontrwywiadu tej organizacji[4]. Następnie, po jej rozwiązaniu, przeniesiony do Związku Walki Zbrojnej, a następnie do II Oddziału Komendy Głównej Armii Krajowej. Zajmował się wywiadem komunikacyjnym i kontrwywiadem, a także tworzeniem szlaków kurierskich na froncie zachodnim. Według własnych relacji jako generał wojsk technicznych, Julius von Hallman, zdobył plany fortyfikacyjne jednego z odcinków Wału Atlantyckiego. Miał także występować pod fałszywym nazwiskiem gen. Karla Leopolda Jansena.
- Powstanie warszawskie
W powstaniu warszawskim walczył jako dowódca kompanii „Bradl” batalionu Miłosz. Za męstwo został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari i 3-krotnie Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji uciekł z kolumny jenieckiej. Pełnił funkcję szefa Sztabu Obszaru Zachodniego AK, a następnie Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.
W chwili wejścia wojsk radzieckich do Polski, podjął pracę w Stoczni Gdańskiej, utrzymując cały czas kontakt z podziemiem. Był szefem sztabu obszaru zachodniego Delegatury Sił Zbrojnych. Został aresztowany w 1945 r., jednak udało mu się uciec. W lipcu 1945 roku ponownie został aresztowany przez UB.
Prześladowania powojenne[edytuj | edytuj kod]
3 lutego 1947 w procesie I Komendy WiN (innymi podsądnymi byli: Jan Rzepecki, Antoni Sanojca, Jan Szczurek-Cergowski, Tadeusz Jachimek, Marian Gołębiewski, Henryk Żuk, Józef Rybicki, Ludwik Muzyczka i Emilia Malessa) Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na 12 lat więzienia. Wyrok zmniejszono do sześciu lat. Po odbyciu kary, Kazimierza Leskiego skazano ponownie na 10 lat „za współpracę z okupantem”. Wyszedł po odbyciu niespełna połowy wyroku, w 1955 r.
Rehabilitacja i życie na wolności[edytuj | edytuj kod]
Po rehabilitacji w 1957 r. pracował w przemyśle okrętowym, a później został pracownikiem naukowym i dyrektorem Ośrodka Informacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu patentów i ok. 150 prac naukowych. Organizator ruchu wynalazczego i honorowy prezes Stowarzyszenia Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów.
W latach 1994–1997 był prezesem Związku Powstańców Warszawskich.
Autor wielokrotnie wznawianych wspomnień: Życie niewłaściwie urozmaicone: wspomnienia oficera wywiadu i kontrwywiadu AK (wyd. 4: Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2001; ISBN 83-7233-041-7). W 1995 r. Instytut Jad Waszem przyznał mu tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Zmarł 27 maja 2000 r., został pochowany na Starych Powązkach (kwatera 24-6-1/2)[5].
W 2016 roku na zlecenie Związku Powstańców Warszawskich powstał film pt. „Kazimierz Leski” w reżyserii Małgorzaty Bramy[6].
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Ojciec dziennikarza Krzysztofa Leskiego (matka: prof. Elżbieta Pleszczyńska)[7]. W 1959 r. wziął ślub z Marią Bonifacją z Woźniaków, byłą łączniczką AK w Powstaniu Warszawskim[8][9].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Tablica pamiątkowa odsłonięta 28 lipca 2020 na budynku siedziby Związku Powstańców Warszawskich przy ul. Długiej 22 w Warszawie[10][11].
Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]
Niektórzy historycy wątpią, by Leski faktycznie występował jako fałszywy niemiecki generał i w ten sposób zdobył jakiekolwiek plany armii niemieckiej, ponieważ w dokumentach Armii Krajowej nie ma żadnych informacji o jego podróżach w mundurze niemieckiego generała[12].
Podczas procesu, prowadzonego w latach 50., został uniewinniony z zarzutu działania na szkodę władz komunistycznych. Stwierdził wówczas, że rozpracowywał organizację Muszkieterów na zlecenie ZWZ[4].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 12338
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 1994[13]
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wojciech Königsberg: Polski szpieg Kazimierz Leski wykradł plany Wału Atlantyckiego podając się za niemieckiego generała (pol.). Wirtualna Polska, 2013-12-20. [dostęp 2013-12-24].
- ↑ Kazimierz «Bradl» Leski, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2019-04-27] .
- ↑ Program indeksacji aktów stanu cywilnego i metryk kościelnych, metryki.genealodzy.pl [dostęp 2019-04-27] .
- ↑ a b Jolanta Drużyńska: Patrioci czy zdrajcy? Kim byli polscy Muszkieterowie. Poznaj historię jednej z najlepszych organizacji wywiadowczych w Europie. radiokrakow.pl, 2015-05-07.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: COLINOWIE, LESCY, NOWODWORSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-12-19] .
- ↑ Kazimierz Leski w bazie filmpolski.pl
- ↑ Archiwum Historii Mówionej – Elżbieta Pleszczyńska, www.1944.pl [dostęp 2020-01-12] (ang.).
- ↑ Kazimierz Leski – polski James Bond. 'Kochały się w nim wszystkie kobiety', gazetapl [dostęp 2020-01-12] (pol.).
- ↑ Powstańcze Biogramy – Maria (Bonifacja) Woźniak, www.1944.pl [dostęp 2020-01-12] (ang.).
- ↑ Telewizja Polska S.A , W Warszawie odsłonięto tablicę upamiętniającą pułkownika Kazimierza Leskiego ps. „Bradl”, warszawa.tvp.pl [dostęp 2020-08-03] (pol.).
- ↑ Tomasz Urzykowski: Kazimierz Leski, polski James Bond, upamiętniony tablicą. W: Gazeta Stołeczna [on-line]. warszawa.wyborcza.pl, 28 lipca 2020. [dostęp 2020-08-09].
- ↑ Mariusz Olczak, Generalska mistyfikacja, [w:] Do Rzeczy. Historia, nr 5 z 2019 r., s. 45.
- ↑ M.P. z 1994 r. nr 54, poz. 454 – pkt 5.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kazimierz Leski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2018-08-11] .
- Członkowie Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj
- Członkowie organizacji Muszkieterów
- Członkowie Związku Walki Zbrojnej
- Honorowi obywatele miasta stołecznego Warszawy
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami
- Pochowani na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Polscy wynalazcy
- Polskie ofiary represji stalinowskich
- Powstańcy warszawscy
- Urodzeni w 1912
- Więźniowie polityczni w Polsce Ludowej 1944–1956
- Zmarli w 2000
- Żołnierze Armii Krajowej
- Żołnierze wywiadu i kontrwywiadu II Rzeczypospolitej
- Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata