Mistrzostwa Polski w piłce nożnej (1921)

Mistrzostwa Polski 1921
1920	1922
	Szczegóły
Państwo	Polska
Organizator	PZPN
Poziom ligowy	I
Edycja	2.
Liczba zespołów	5
Termin	21 sierpnia 1921 –; 30 października 1921
Liczba kolejek	8
Liczba meczów	20
Liczba stadionów	5 (w 5 miejscowościach)
Liczba bramek	84
Zwycięzca	Cracovia (1. tytuł)
Król strzelców	Józef Kałuża (9 goli)

Lokalizacja siedzib klubów, grających w fazie finałowej mistrzostw Polski 1921.

Mistrzostwa Polski w piłce nożnej 1921 – 2. edycja oficjalnych mistrzostw Polski w piłce nożnej mężczyzn, a pierwsza dokończona oraz zakończona wyłonieniem triumfatora (mistrzostwa Polski 1920 zostały bowiem przerwane na skutek trwającej wojny polsko-bolszewickiej). Organizatorem rozgrywek był Polski Związek Piłki Nożnej (PZPN). Całą rywalizację przeprowadzono systemem mieszanym (quasi ligowym) w roku kalendarzowym 1921, jako sezonie (tzw. cyklem „wiosna-jesień”).

Poziomy rozgrywkowe w sezonie 1921
Rozgrywki	P	Nazwa
Centralne	I	Mistrzostwa Polski
Okręgowe (5 okręgów)	II	A Klasa
	III	B klasa
	IV	C klasa

Zmagania decydującej fazy mistrzostw (fazy finałowej) trwały 70 dni – od 21 sierpnia 1921 do 30 października 1921. W 20 spotkaniach (18 rozstrzygniętych i 2 remisowych) – rozegranych w jej ramach – uzyskano 84 bramki, co daje średnią 4,20 gola na mecz. Tytuł mistrza Polski wywalczyła Cracovia, a koronę króla strzelców – jej zawodnik – Józef Kałuża, zdobywca 9 trafień^[2].

Wzorem sezonu 1920 utrzymano podział kraju na pięć okręgów piłkarskich: krakowski, lwowski, łódzki, poznański i warszawski. Regulamin mistrzostw ustalono na początku 1921, a przyjęto podczas 2. Walnego Zgromadzenia PZPN, zorganizowanego w dniach 14–15 lutego 1921 w Krakowie^[3]. Według niego, ogólnokrajowe zmagania o tytuł mistrzowski odbyły się w cyklu „wiosna-jesień” i w trzech klasach rozgrywkowych: Klasach A (występujące w nich drużyny miały walczyć o mistrzostwo Polski), Klasie B (przydzielono do niej zespoły rezerw drużyn z Klasy A, a także po jednej drużynie z okręgu warszawskiego i łódzkiego) oraz Klasie C. Zmagania klas A przeprowadzono dwufazowo – na wiosnę rozgrywki okręgowe w pięciu grupach wyłoniły mistrzów pięciu okręgów (krakowskiego, lwowskiego, łódzkiego, poznańskiego i warszawskiego), którzy jesienią rywalizowali między sobą w turnieju finałowym o tytuł mistrza Polski (systemem ligowym – „każdy z każdym, mecz i rewanż”). Wywalczenie tytułu mistrza Polski nie dawało prawa występu w fazie finałowej następnej edycji^[2].

Faza eliminacyjna

Osobny artykuł: Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1921).

Faza finałowa

Tabela końcowa

Poz	Drużyna	M	W	R	P	G+	G-	Bilans	Pkt
1.	Cracovia	8	7	1	0	31	7	+24	15
2.	Polonia Warszawa	8	5	0	3	13	9	+4	10
3.	Warta Poznań	8	3	2	3	14	24	−10	8
4.	Pogoń Lwów	8	3	0	5	19	13	+6	6
5.	ŁKS Łódź	8	0	1	7	7	31	−24	1

Legenda:

Mistrz Polski

Wyniki spotkań

Gospodarz \ Gość	CRA	PWA	WAR	PGL	ŁKS
Cracovia		3:0	6:1	2:0	7:1
Polonia Warszawa	1:2		2:3	1:0	1:0
Warta Poznań	2:2	0:1		3:2	2:1
Pogoń Lwów	2:5	0:1	7:0		6:1
ŁKS Łódź	0:4	1:6	3:3	0:2

Źródło: Historia I ligi polskiej w statystyce
Objaśnienia:
¹Drużyna gospodarzy jest wymieniona po lewej stronie tabeli.
Kolory: zielony – zwycięstwo gospodarzy, żółty – remis, różowy – zwycięstwo gości.

1 kolejka

21 sierpnia 1921 17:30	Cracovia Mielech 20' Kogut 28' Kotapka 89'	2 : 0 (2:0) Raport	Pogoń Lwów	Stadion Cracovii, Kraków Widzów: 10 000 Sędzia: Karol Bannert (Biała)

21 sierpnia 1921 17:30	Warta Poznań Bartczek ?' Kosicki ?'	0 : 1 (0:0) Raport	Polonia Warszawa 66' (k) Stefan Loth	Boisko przy placu Ciętym, Poznań Sędzia: Zygmunt Górecki (Ostrów Wlkp.)^[a]
			kartki: ?' Szmidt

2 kolejka

28 sierpnia 1921 17:30	Cracovia Kogut 5' Kotapka 9' Kałuża 15' Mielech 36', 60' Cikowski 62' Gintel 80' (k)	7 : 1 (4:1) Raport	ŁKS Łódź 16' Lange	Stadion Cracovii, Kraków Widzów: 4000 Sędzia: Andrzej Przeworski (Warszawa)

28 sierpnia 1921	Warta Poznań Staliński 35' Prymka 75', 81'	3 : 2 (1:2) Raport	Pogoń Lwów 6' Batsch 27' Wa. Kuchar	Boisko przy placu Ciętym, Poznań

Przez cały mecz Pogoń Lwów grała dziesiątką zawodników na skutek choroby Tadeusza Ignarowicza w drodze do Poznania.

3 kolejka

4 września 1921 17:00	Cracovia Gintel 27' (k) Kałuża 51', 61'	3 : 0 (1:0) Raport	Polonia Warszawa	Stadion Cracovii, Kraków Widzów: 6000 Sędzia: Marian Bilor (Lwów)

4 września 1921	ŁKS Łódź	0 : 2 (0:1)	Pogoń Lwów ?', ?' Wa. Kuchar	Boisko przy ulicy Srebrzyńskiej, Łódź Sędzia: Józef Lustgarten (Kraków)

4 kolejka

11 września 1921	Pogoń Lwów	0 : 1 (0:1)	Polonia Warszawa 41' Stenzel	Park Sportowy, Lwów Sędzia: Józef Lustgarten (Kraków)

11 września 1921	Warta Poznań Kosicki ?' (k) Einbacher ?' ?	2 : 1 (1:0)	ŁKS Łódź ?'?	Boisko przy placu Ciętym, Poznań Sędzia: Fiedler (Kraków)^[b]

5 kolejka

18 września 1921	Warta Poznań Kosicki 29' (k) Einbacher 36'	2 : 2 (2:1) Raport	Cracovia 32', 77' Kałuża 89' Gintel	Boisko przy placu Ciętym, Poznań Widzów: 4000 Sędzia: Andrzej Przeworski (Warszawa)

18 września 1921	Polonia Warszawa	1 : 0	ŁKS Łódź	Boisko w Parku Sobieskiego na Agrykoli, Warszawa

Szczegóły meczu nieznane.

6 kolejka

25 września 1921	Pogoń Lwów Wa. Kuchar 15', 42', 51' Batsch 61' Garbień 64' Tarczyński 89'	6 : 1 (2:1)	ŁKS Łódź 27'?	Park Sportowy, Lwów Sędzia: Ignacy Rosenstock (Kraków)
			kartki: ?'?

25 września 1921	Polonia Warszawa Hamburger 81'	1 : 2 (0:1) Raport	Cracovia 30' Cikowski 88' Chruściński	Boisko w Parku Sobieskiego na Agrykoli, Warszawa Widzów: 3000 Sędzia: Stanisław Ziemiański (Kraków)

7 kolejka

9 października 1921 16:00	Polonia Warszawa Hamburger 15', 75'	1 : 0 (0:0)	Pogoń Lwów	Boisko w Parku Sobieskiego na Agrykoli, Warszawa Sędzia: Józef Lustgarten (Kraków)

9 października 1921	ŁKS Łódź Lange 7' Cyl 36', 54'	3 : 3 (2:2)	Warta Poznań 12', 30', 77' Einbacher	Boisko przy ulicy Srebrzyńskiej, Łódź Widzów: 7000 Sędzia: Grabowski (Warszawa)
	kartki: Otto 61'		kartki: 77' Staliński

8 kolejka

16 października 1921	Pogoń Lwów Garbień ?', ?' Wa. Kuchar ?', ?' Batsch ?', ?' ? ?' (sam)	7 : 0 (5:0)	Warta Poznań	Park Sportowy, Lwów Sędzia: Józef Lustgarten (Kraków)

16 października 1921	ŁKS Łódź	0 : 4 (0:1) Raport	Cracovia 33', 57', 70' (k) Kotapka 79' (k) Gintel	Boisko przy ulicy Srebrzyńskiej, Łódź Widzów: 4000 Sędzia: Edmund Szyc (Poznań)

9 kolejka

23 października 1921	Cracovia Kałuża 5', 78' Cikowski 14' Kotapka 35', 66' Gintel 82' (k)	6 : 1 (3:0) Raport	Warta Poznań 86' Einbacher	Stadion Cracovii, Kraków Widzów: 6000 Sędzia: kpt. Alfred Konkiewicz (Kraków)

23 października 1921	ŁKS Łódź Kowalczyk 13'	1 : 6 (1:1)	Polonia Warszawa 33' Grabowski 54' Hermans 55', 66' Hamburger 78' Emchowicz 88' Zantman	Boisko przy ulicy Srebrzyńskiej, Łódź Sędzia: Zweig (Kraków)

10 kolejka

30 października 1921	Polonia Warszawa	2 : 3 (1:1)	Warta Poznań	Boisko w Parku Sobieskiego na Agrykoli, Warszawa Sędzia: Józef Lustgarten (Kraków)

Strzelcy bramek nieznani.

30 października 1921	Pogoń Lwów Batsch 34' Wa. Kuchar 39'	2 : 5 (2:3) Raport	Cracovia 13', 42' Kałuża 27' Kotapka 76', 78' Kogut	Park Sportowy, Lwów Widzów: 5000 Sędzia: Adam Obrubański (Kraków)

Kadra drużyny mistrza Polski

Lp.	Zawodnik	Mecze	Minuty	Bramki	Data urodzenia
Bramkarze
1	Eugeniusz Latacz	1	90	-1	2.04.1905
2	Stefan Popiel	6	540	-4	19.05.1896
3	Gustaw Rogalski	1	90	-2	22.06.1887
Obrońcy
4	Tadeusz Dąbrowski	1	90	0	18.10.1894
5	Stefan Fryc	8	720	0	19.08.1894
6	Ludwik Gintel	8	720	4	26.09.1899
Pomocnicy
7	Zygmunt Chruściński	3	270	1	17.02.1899
8	Stanisław Kazimierz Cikowski	8	720	3	14.02.1899
9	Zdzisław Styczeń	8	720	0	16.10.1894
10	Tadeusz Synowiec	8	720	0	11.11.1889
Napastnicy
11	Józef Kałuża	8	720	9	11.02.1896
12	Adam Kogut	6	540	4	4.12.1895
13	Bolesław Kotapka	6	540	7	24.10.1898
14	Henryk Limanowski	1	90	0	9.07.1903
15	Stanisław Mielech	7	630	3	29.04.1894
16	Gustaw Nowak	1	90	0	7.10.1904
17	Leon Sperling	7	630	0	7.08.1900
Trener:
T	Imre Pozsonyi	8	0	0	12.12.1880

Najlepsi strzelcy

Bramki	Zawodnik	Drużyna
9	Józef Kałuża	Cracovia
8	Wacław Kuchar	Pogoń Lwów
7	Bolesław Kotapka	Cracovia
7	Marian Einbacher	Warta Poznań

Ciekawostki

Bezpośrednia rywalizacja o tytuł mistrzowski (faza finałowa) trwała zaledwie 70 dni (od 21 sierpnia 1921 do 30 października 1921) – to najkrótsze piłkarskie mistrzostwa Polski w historii^[2];
Dwa pierwsze spotkania w historii piłkarskich mistrzostw Polski odbyły się 21 sierpnia 1921 w Krakowie i Poznaniu (oba rozpoczęto o godzinie 17:30^[4]). Pierwszą bramkę w tych rozgrywkach zdobył Stanisław Mielech w 20 minucie meczu Cracovii z Pogonią Lwów^[2];
Mecz Cracovia–Pogoń Lwów zgromadził na trybunach stadionu gospodarzy 10 000 widzów. O wielkiej randze tego wydarzenia (inauguracja mistrzostw Polski, dodatkowo rozgrywana pomiędzy dwoma głównymi pretendentami do tytułu najlepszej drużyny w kraju) świadczą relacje z ówczesnej prasy. Jak donosił Przegląd Sportowy (nr 15 z 27 sierpnia 1921), specjalnie na to spotkanie przybyło ponad 1 000 osób z całej Polski. Przeszło 500 kibiców przyjechało ze Lwowa. Obecni byli również kibice z Bielska i Białej. Ponadto do Krakowa pofatygowało się kilkaset osób przebywających na wczasach w Zakopanem i innych miejscowościach podhalańskich, a także grupy piłkarskich zapaleńców z Warszawy, Łodzi oraz prowincjonalnych miast całej Małopolski^[4]^[5];
Arbitrem głównym spotkania Warta Poznań–Polonia Warszawa Kolegium Sędziów PZPN wyznaczyło rotmistrza Longina Dudryka-Darlewskiego ze Lwowa, który jednak nie pojawił się w Poznaniu. Przegląd Sportowy zbadał przyczyny takiego stanu rzeczy. Okazało się, że nominacje sędziowskie na dwie pierwsze kolejki sezonu zostały ogłoszone wyłączne na łamach Przeglądu Sportowego – będącego wówczas (od 23 lipca 1921) „oficjalnym organem PZPN” – uznano bowiem, że taka forma zawiadamiana arbitrów powinna być wystarczająca. Informacja ta nie dotarła jednak do Dudryka-Darlewskiego. Konkluzją był wniosek, by Kolegium Sędziów osobiście zawiadamiało każdego arbitra o wyznaczeniu na dany pojedynek, a karą za niestawienie się było 10 000 marek polskich (czyli pięciokrotność taksy, którą otrzymywał sędzia za prowadzenie spotkania). Za zgodą obydwu drużyn mecz prowadził więc arbiter z poznańskiego OZPN – Zygmunt Górecki (na co dzień aptekarz i zarazem prezes OZPN Poznań)^[2]. Narzekano jednak na jego nieobiektywność i brak zdecydowania w podejmowanych decyzjach^[6];
Tytuł mistrzowski Cracovia zdobyła nie przegrywając żadnego meczu (wyczyn ten powtórzył dopiero w sezonie 1995/1996 Widzew Łódź) – na 14 rozegranych spotkań: 13 razy wygrała, raz zremisowała^[7];
Cracovia została mistrzem Polski tracąc zaledwie jeden punkt, co do dziś jest niepobitym rekordem. Jedyny raz zremisowała (2:2) w wyjazdowym meczu z Wartą Poznań (dodatkowo, na minutę przed końcem spotkania zawodnik krakowian – Ludwik Gintel nie wykorzystał rzutu karnego)^[7];
Cracovia zdobyła 96,42% możliwych punktów, co do dziś jest niepobitym rekordem^[7];
Cracovia wygrała 92,86% swoich meczów, co do dziś jest niepobitym rekordem^[7];
Nagrodą za wywalczenie tytułu mistrzowskiego był puchar przechodni ufundowany przez Ministerstwo Zdrowia Publicznego (oryg. puhar wędrowny). Zdobyć go na własność mogła drużyna, która – jako pierwsza – zostałaby trzykrotnie mistrzem kraju^[3]. Sytuacja taka nastąpiła już w sezonie 1925, gdy po raz trzeci – w dodatku z rzędu – tytuł wywalczyła Pogoń Lwów (ciekawostkę stanowi fakt, że wówczas Ministerstwo Zdrowia Publicznego już nie istniało);
Eugeniusz Latacz do dziś pozostaje najmłodszym bramkarzem, który wywalczył tytuł piłkarskiego mistrza Polski^[2].

Klasyfikacja medalowa po MP 1921

	Klub
1.	Cracovia	1	0	0
2.	Polonia Warszawa	0	1	0
3.	Warta Poznań	0	0	1

Zobacz też

Uwagi

↑ Sędzią głównym tego spotkania wyznaczono rotmistrza Longina Dudryka-Darlewskiego ze Lwowa, który jednak nie pojawił się w Poznaniu. Za zgodą obydwu drużyn mecz prowadził więc arbiter z poznańskiego OZPN – Zygmunt Górecki (na co dzień aptekarz i zarazem prezes OZPN Poznań).
↑ Pierwotnie, arbitrem głównym tego spotkania Kolegium Sędziów PZPN wyznaczyło kpt. Alfreda Konkiewicza.

Przypisy

↑ Królowie Strzelców. 90minut.pl. [dostęp 2015-05-25]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gowarzewski A. i inni: Liga Polska (Encyklopedia piłkarska Fuji, tom 25). Katowice: Wydawnictwo GiA, 2000, s. 12–13. ISBN 83-88232-02-9.
↑ ^a ^b Gowarzewski A. i inni: 75 lat PZPN Księga jubileuszowa (Encyklopedia piłkarska Fuji, tom 12). Katowice: Wydawnictwo GiA, 1994, s. 22. ISBN 83-902751-1-2.
↑ ^a ^b 1921-08-21 Cracovia – Pogoń Lwów 2:0. wikipasy.pl. [dostęp 2009-01-02]. (pol.).
↑ Przegląd Sportowy nr 15 z 27 sierpnia 1921: Zawody Cracovia-Pogoń w d. 21 sierpnia. (Spostrzeżenia i uwagi).. [dostęp 2011-01-11]. (pol.).
↑ Przegląd Sportowy nr 15 z 27 sierpnia 1921: Z Poznania.. [dostęp 2011-01-11]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d 1921 Mistrzostwa Polski. wikipasy.pl. [dostęp 2009-01-02]. (pol.).

Bibliografia

Gowarzewski A. i inni: Liga Polska (Encyklopedia piłkarska Fuji, tom 25). Katowice: Wydawnictwo GiA, 2000, s. 1–216. ISBN 83-88232-02-9.
Gowarzewski A. i inni: 75 lat PZPN Księga jubileuszowa (Encyklopedia piłkarska Fuji, tom 12). Katowice: Wydawnictwo GiA, 1994, s. 1–199. ISBN 83-902751-1-2.
Gowarzewski A. i inni: Album 80 lat PZPN (Encyklopedia piłkarska Fuji). Katowice: Wydawnictwo GiA, 2000.
Gowarzewski A. i inni: Album 90 lat PZPN (Encyklopedia piłkarska Fuji). Katowice: Wydawnictwo GiA, 2010.
Hałys J.: Polska Piłka Nożna. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, s. 1–995. ISBN 83-03-00804-8.

[4] Sędzią głównym tego spotkania wyznaczono rotmistrza Longina Dudryka-Darlewskiego ze Lwowa, który jednak nie pojawił się w Poznaniu. Za zgodą obydwu drużyn mecz prowadził więc arbiter z poznańskiego OZPN – Zygmunt Górecki (na co dzień aptekarz i zarazem prezes OZPN Poznań).

[5] Pierwotnie, arbitrem głównym tego spotkania Kolegium Sędziów PZPN wyznaczyło kpt. Alfreda Konkiewicza.

[1] Królowie Strzelców. 90minut.pl. [dostęp 2015-05-25]. (pol.).

[epfuji1-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gowarzewski A. i inni: Liga Polska (Encyklopedia piłkarska Fuji, tom 25). Katowice: Wydawnictwo GiA, 2000, s. 12–13. ISBN 83-88232-02-9.

[epfuji2-3] Gowarzewski A. i inni: 75 lat PZPN Księga jubileuszowa (Encyklopedia piłkarska Fuji, tom 12). Katowice: Wydawnictwo GiA, 1994, s. 22. ISBN 83-902751-1-2.

[wikipasy-6] 1921-08-21 Cracovia – Pogoń Lwów 2:0. wikipasy.pl. [dostęp 2009-01-02]. (pol.).

[ps-7] Przegląd Sportowy nr 15 z 27 sierpnia 1921: Zawody Cracovia-Pogoń w d. 21 sierpnia. (Spostrzeżenia i uwagi).. [dostęp 2011-01-11]. (pol.).

[ps1-8] Przegląd Sportowy nr 15 z 27 sierpnia 1921: Z Poznania.. [dostęp 2011-01-11]. (pol.).

[wikipasy1-9] 1921 Mistrzostwa Polski. wikipasy.pl. [dostęp 2009-01-02]. (pol.).

[:1-10] W 1951 tytuł mistrza Polski przyznano zdobywcy Pucharu Polski, a nie zwycięzcy ligi.

[1]

[2]

[3]

[a]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[A]