Obraz Matki Boskiej Opolskiej

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Obraz Matki Boskiej Opolskiej
Ilustracja
Miejsca kultu

Opole

Sanktuarium

Katedra Świętego Krzyża w Opolu

Początek kultu

1659

Czas powstania wizerunku

ok. 1480,
(Czechy)

Patronka

Diecezji opolskiej,
Opola

Data wspomnienia

21 czerwca

Autor

nieznany (L M)

Technika wykonania

tempera

Rozmiar

(129 × 92) cm

Styl

gotyk

Koronowany

21 czerwca 1983
na Górze Świętej Anny
przez Jana Pawła II

Multimedia w Wikimedia Commons

Obraz Matki Boskiej Opolskiej – wizerunek przedstawiający Maryję z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii, znajdujący się w katedrze Świętego Krzyża w Opolu. Obraz otoczony jest kultem religijnym i uważany za cudowny. Matka Boża z tego wizerunku jest ustanowiona przez Stolicę Apostolską patronką diecezji opolskiej oraz miasta Opola.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Obraz w Piekarach Śląskich[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki o obrazie Matki Bożej Opolskiej pochodzą z 1659, kiedy to został odnaleziony przez proboszcza ks. Jakuba Roczkowskiego w bocznym ołtarzu bazyliki Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich, zaraz po przejściu fali protestantyzmu przez Śląsk[1]. W 1678 paulini z Jasnej Góry sprowadzili do Piekar Śląskich specjalną komisję, która miała zbadać podstawy kultu obrazu[2]. W rezultacie ks. Roczkowskiego aresztowano na miesiąc za fałszywe szerzenie kultu obrazu, a obraz schowano w zakrystii[2]. Po buncie ludności piekarskiej obraz znowu umieszczono w ołtarzu głównym, lecz zakazano jego kultywowania[2].

W 1680 Czechy nawiedziła zaraza[2]. Cesarz Leopold I nakazał sprowadzić obraz z Piekar Śląskich[2]. Wizerunek sprowadzony przez o. Wacława Schwertfera SJ umieszczono na kilka tygodni w kolegiacie św. Klemensa w Pradze, następnie 15 marca tegoż roku w uroczystej procesji przeniesiono go do katedry św. Wita[3]. Gdy zaraza ustąpiła, wtedy arcybiskup praski Jan Bedřich z Valdštejna oficjalnie orzekł, że obraz jest cudowny[4]. Obraz wywieziono z powrotem do Piekar Śląskich[4]. W drodze orszak zatrzymał się w miejscowości Hradec Králové, gdzie wykonano kopię obrazu[4]. Do Piekar Śląskich obraz dotarł 25 marca 1680[4].

 Osobny artykuł: Obraz Matki Boskiej Piekarskiej.

Gdy Europę najechały wojska tureckie, obraz wywieziono do Nysy, a później do Opola[4]. Udający się na odsiecz Wiednia, król Jan III Sobieski modlił się przed kopią wizerunku wykonaną w miejscowości Hradec Králové, a wystawioną w Piekarach Śląskich o zwycięstwo[4]. Kiedy wracał po wygranej bitwie pod Wiedniem, nakazał ze zdobytego srebra wykonać sukienkę dla postaci obrazu[4]. Wizerunek wrócił do Piekar Śląskich[4]. W XVIII wieku, gdy Karol XII zwyciężył w bitwie pod Narwą i przekroczył granicę Polski w 1702, wizerunek ponownie wywieziono 31 lipca tegoż roku przez piekarskiego superiora o. Jana Tadeusza Skupina SJ do Opola, skąd już nigdy nie wrócił do Piekar Śląskich[5]. Podjęto wówczas liczne, usilne starania ludności i duchowieństwa piekarskiego oraz interwencje u władz opolskich, wrocławskich, na dworze cesarza Karola VI Habsburga czy w Rzymie, celem kolejnego sprowadzenia obrazu do Piekar Śląskich[6]. Wszystkie te próby zakończyły się jednak niepowodzeniem, a Wikariat Generalny stwierdził, że obraz jest wystarczająco długo w Opolu, aby tam mógł pozostać na stałe, a w Piekarach Śląskich znajduje się znana i czczona jego kopia[6].

Obraz w Opolu[edytuj | edytuj kod]

Obraz Matki Boskiej Opolskiej w ujęciu ołtarzowym, prawej kaplicy maryjnej katedry Świętego Krzyża w Opolu
Fasada katedry Świętego Krzyża – sanktuarium Matki Boskiej Opolskiej

Początkowo obraz umieszczono 15 sierpnia 1702 na miejscu kopii wizerunku jasnogórskiego w ołtarzu głównym kościoła Świętej Trójcy, wybudowanym na miejscu Zamku Piastowskiego, należącym do jezuitów[6]. Podczas I wojny śląskiej w 1740 obraz przewieziono do Ołomuńca, skąd po roku powrócił do Opola[7]. Na początku XIX wieku, ze zniszczonego już kościoła malowidło wyniesiono do kaplicy urządzonej na miejscu seminarium, służącej tylko nabożeństwom szkolnym[8]. Po sekularyzacji klasztoru dominikanów, obraz przeniesiono w 1810 do kościoła Matki Bożej Bolesnej i św. Wojciecha (na Górce), do ołtarza głównego[9]. Tam wisiał do 1813, kiedy to w obawie przed wojskami rosyjskimi obraz ukryto w czytelni gimnazjum[9].

Ponieważ ludność opolska żądała dostępu do obrazu, podjęto decyzję o przeniesieniu go 17 grudnia 1813 do kolegiaty św. Krzyża, a następnego dnia proboszcz Franciszek Paul umieścił obraz w bocznej kaplicy maryjnej[10]. Ks. Paul pisał wówczas[10]:

Obraz znajduje się za szkłem w ciężkiej ramie, która ozdobiona jest srebrnymi liśćmi, z tyłu zamykana. Na samym obrazie znajduje się srebrna sukienka i 21 gwiazdek, 2 korony wykonane są z miedzi, a następnie pozłacane, 3 małe naszyjniki perełkowe i kamienie na obrazie i ramie nie są szlachetne.

Ks. Franciszek Paul

Mała liczba kapłanów oraz sytuacja polityczna nie pozwalała organizować nabożeństw pielgrzymkowych[11]. Kościół w tym czasie służył katolikom i protestantom[11]. Ostatecznie ks. Paul umieścił obraz w przykościelnej kaplicy Matki Bożej Szkaplerznej służącej bractwu MB Szkaplerznej[12].

Kult obrazu został ożywiony, kiedy proboszczem kolegiaty został ks. Hermann Gleich, późniejszy wrocławski biskup pomocniczy[11]. Wybudowano i poświęcono nowy ołtarz, który później podniesiono w 1856 do rangi ołtarza uprzywilejowanego, decyzją papieża Piusa IX[13]. Jednak całe życie religijne miasta zamarło w czasie tzw. kulturkampfu[13]. Z tego okresu pochodzi dokument, ukryty pod ozdobną koroną obrazu, w którym m.in. czytamy[14]:

Dnia 6 maja 1879 obraz ten został wydobyty z ołtarza, który był pokryty kurzem i pajęczyną (...) Wiele parafii jest osieroconych. W okręgu Strzelec Opolskich jest trzech proboszczów państwowych. Lud ich unika. Zakony są rozwiązane. Siostry Magdalenki z Czarnowąs wyjechały do Holandii, Siostry Szkolne z Opola są w Austrii, Ojcowie z Góry Św. Anny przenieśli się do Holandii. Nasz biskup Foerster jest urzędowo usunięty i przebywa w Jaworniku. Duchowieństwo jest mu wierne.

Od 1895 nastąpiło ożywienie czci obrazu[14]. Wybudowano w 1899 dwie wielkie, strzeliste wieże przy kościele, jako wotum dla Matki Bożej[14]. Za księdza prałata Józefa Kubisa sprowadzono barokowy ołtarz z kościoła w Jeleniej Górze w miejsce starego[15]. W 1927 obraz odnowiono przez malarza Leszczyńskiego, a w 1936 obraz poddano gruntownej konserwacji w pracowni malarskiej Vincenta Lucasa Mrzygloda w Nysie, po zakończeniu której 11 października tegoż roku obraz został uroczyście poświęcony przez wrocławskiego biskupa pomocniczego Walentego Wojciecha[16]. W czasie II wojny światowej wizerunek ukryto w Zakładzie św. Józefa w Prószkowie, a w miejsce oryginału wstawiono kopię (dziś eksponowaną w Muzeum Diecezjalnym w Opolu)[17]. Po zakończeniu wojny obraz ponownie został umieszczony w lipcu 1945 przez ks. Reinholda Brauna w kościele[18]. 17 lipca 1945 roku odbył się pierwszy powojenny odpust ku czci Matki Bożej Opolskiej[18]. Miesiąc później kolegiatę podniesiono do rangi prokatedry[18]. Warto dodać, że wśród darów wotywnych ofiarowanych Matce Bożej w tym wizerunku znajdują się m.in. pamiątki złożone przez świętych papieży: złoty medal oraz okolicznościowa ozdobna świeca ofiarowane przez Jana XXIII[19] czy kielich mszalny oraz perłowy różaniec ofiarowane przez Pawła VI.

Jubileusz 250-lecia pobytu obrazu w Opolu[edytuj | edytuj kod]

W lutym 1946 red. P. Pawlikiewicz, przy okazji transmisji nabożeństwa w Piekarach Śląskich, ogłosił w radiu, że obraz zostanie wywieziony do Piekar Śląskich z okazji stulecia istnienia tego kościoła i pozostanie tam na stałe[20]. Informację tę potwierdził proboszcz piekarski, ks. Henryk Ligoń[20]. Administrator Apostolski Bolesław Kominek, zaprotestował i ogłosił, że w 1952 odbędzie się jubileusz 250-lecia pobytu obrazu w Opolu, przez co obraz na te uroczystości pozostanie[20]. Na jubileusz ten zaprosił prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego[21]. Z okazji jubileuszu wizerunek przeniesiono 6 grudnia 1952 do ołtarza głównego, a główna uroczystość odbyła się 14 grudnia[21].

Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]

Obraz namalowany został techniką temperową na desce lipowej o wymiarach (129 × 92) cm, w typie Hodegetrii italsko-bizantyjskiej, w postaci półfigury, około 1480 na terenie Czech[22]. U podstawy obrazu widnieje miniaturowa główka gołąbka i dwie litery: „L M” wplecione w ozdobne obramowanie, które prawdopodobnie oznaczają anonimowego twórcę wizerunku[23].

Matka Boża[edytuj | edytuj kod]

Głowa Maryi o twarzy karnacji żółtawej z lekkim rumieńcem, jest nieznacznie pochylona ku Dzieciątku, podtrzymywanym na jej lewym ręku[24]. W prawej ręce Madonny wyciągniętej ku niemu, trzyma żółto-czerwone jabłko[24]. Maryja okryta jest ciemno szmaragdowym płaszczem w typie bizantyjskiego maforionu, z wąziutką złotą lamówką[24]. Spod tej szaty na głowie Maryi wychyla się zwisający na czoło rąbek białej tkaniny[24]. Podszewka jest koloru czerwono-brunatnego o winnym odcieniu[24]. Pod płaszczem (spiętym żółtą zaponą), w drobnych partiach, przebłyskuje żółta suknia z brokatowym wzorem[24]. Można zauważyć silne łamanie gdzieniegdzie fałdów płaszcza, tworzących na rękawie krótkie zygzaki[23].

Jezus Chrystus[edytuj | edytuj kod]

Dzieciątko o głowie silnie modelowanej, podniesionej nieco w lewo ku górze i włosach lekko kręconych w kolorze ciemny-blond jest zwrócone ku Maryi[24]. Prawą ręką błogosławi, a lewą opiera na księdze, która zastępuje dawny zwój Pisma Świętego[24]. Księga ta opiera się na lewej jego nodze. Ubrane jest w brązowo-fioletową sukienkę, mocno drapowaną.

Koronacja obrazu[edytuj | edytuj kod]

W dniu 25 marca 1983 bp ordynariusz Alfons Nossol wysłał do papieża Jana Pawła II dokumentację dotyczącą historii kultu i cudów razem z prośbą o koronację wizerunku, z okazji drugiej pielgrzymki do Polski. Obraz poddano konserwacji. Nie nałożono ponownie srebrnych sukienek i pierwszych koron ofiarowanych przez króla Jana III Sobieskiego, które później podarowano Muzeum Diecezjalnemu[25]. Koronacja wizerunku koronami srebrno-złotymi odbyła się 21 czerwca 1983 na Górze Świętej Anny, podczas uroczystych nieszporów na ołtarzu polowym, na którym zawieszono sprowadzony z Opola wizerunek Matki Boskiej Opolskiej. Główny koronator, papież Jan Paweł II, w homilii powiedział m.in.[26]:

Z radością gromadzimy się tutaj pod koniec dnia, aby sprawować ofiarę wieczornej modlitwy, a także, by dokonać uroczystej koronacji Chrystusa i Jego Matki, Matki Bożej Opolskiej. Dla tych, którzy rozumieją wewnętrzny sens tego obrzędu, będzie to niejako lekcja owej ewangelicznej nauki, wedle której więksi są w królestwie niebieskim ci, co okazali się pierwsi w służbie i świadczeniu miłości. Sam nasz Pan, który przyszedł nie po to, aby Mu służono, ale by służyć, kiedy został wywyższony ponad ziemię, wszystko pociągnął ku sobie i z drzewa krzyża zapanował mocą miłości i dobroci. Święta Maryja zaś, której chwałę dzisiaj głosimy, na ziemi była pokorną Służebnicą Pańską; całkowicie oddana Synowi, współpracowała z samą tajemnicą i w tajemnicy Odkupienia; zabrana do niebieskiej chwały nie zaniechała zbawczej opieki nad braćmi Chrystusa, ale troszcząc się o ich wieczne zbawienie pozostaje Szafarką miłosierdzia i Królową miłości.

Jan Paweł II

W uroczystościach tych wzięli udział ponadto: ordynariusz opolski bp Alfons Nossol wraz z trzema biskupami pomocniczymi: Wacławem Wyciskiem, Antonim Adamiukiem i Janem Wieczorkiem oraz sześciu kardynałów: Agostino Casaroli – sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej, Józef Glemp – prymas Polski, John Krol z Filadelfii, Franciszek Macharski z Krakowa, Joachim Meisner z Berlina, Hermann Volk z Moguncji i około 40 biskupów oraz rzesza duchowieństwa i wiernych[27]. Obecne były również władze wojewódzkie i przedstawiciele dyplomatyczni z Francji, Republiki Federalnej Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Holandii, Australii i Peru[27]. Jako wotum dla wizerunku Matki Boskiej Opolskiej, papież Jan Paweł II ofiarował złożony na ręce bp. Alfonsa Nossola ozdobny różaniec z pereł połączonych złotym łańcuszkiem[28].

Patronat[edytuj | edytuj kod]

Początkowo na dzień wspomnienia liturgicznego Matki Boskiej Opolskiej w jej wizerunku wyznaczono dzień 16 lipca[29]. Po koronacji tego wizerunku przez papieża Jana Pawła II na Górze Świętej Anny przeniesiono tę datę na podstawie dekretu Stolicy Apostolskiej z 18 lutego 1984, na dzień 21 czerwca[30], który to dzień w diecezji opolskiej ma rangę wspomnienia obowiązkowego[31].

Po ustanowieniu przez papieża Pawła VI w dniu 28 czerwca 1972, bullą łac. Episcoporum Poloniae coetus nowych diecezji w Polsce, w tym również diecezji opolskiej i mianowaniu pierwszego biskupa ordynariusza Franciszka Jopa, który objął ten urząd 16 lipca 1972, postać Maryi w jej opolskim wizerunku jest patronką diecezji opolskiej[32]. W liście pasterskim wydanym z tej okazji biskup napisał m.in.[32]:

Dzisiaj nasza wielka uroczystość diecezjalna schodzi się ze świętem Matki Bożej Opolskiej czczonej w Jej cudownym Obrazie. Matce Najświętszej oddaję w opiekę naszą nową diecezję. Umyślnie te dwie uroczystości połączyliśmy w tym dniu, aby oddać Diecezję Opolską w stałą opiekę Matki Bożej.

Bp Franciszek Jop

Następnie na prośbę tegoż biskupa, Kongregacja Kultu Bożego, Stolicy Apostolskiej, 16 października 1974 ustanowiła Matkę Bożą Opolską w jej wizerunku główną patronką miasta Opola[29].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 16.
  2. ↑ a b c d e Baldy 1983 ↓, s. 17.
  3. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 17–18.
  4. ↑ a b c d e f g h Baldy 1983 ↓, s. 18.
  5. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 18, 27.
  6. ↑ a b c Baldy 1983 ↓, s. 27.
  7. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 28.
  8. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 30.
  9. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 32.
  10. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 33.
  11. ↑ a b c Baldy 1983 ↓, s. 34.
  12. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 34–35.
  13. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 35.
  14. ↑ a b c Baldy 1983 ↓, s. 36.
  15. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 37.
  16. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 37–38.
  17. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 38.
  18. ↑ a b c Baldy 1983 ↓, s. 41.
  19. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 49.
  20. ↑ a b c Baldy 1983 ↓, s. 42.
  21. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 43.
  22. ↑ Baldy 1983 ↓, s. 12, 14.
  23. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 14.
  24. ↑ a b c d e f g h Baldy 1983 ↓, s. 12.
  25. ↑ Abp Alfons Nossol, List pasterski Biskupa Opolskiego z okazji 25 rocznicy koronacji Obrazu Matki Bożej Opolskiej i pielgrzymki Sługi Bożego Jana Pawła II na Górę Świętej Anny (21.VI.1983) [online], diecezja.opole.pl, 28 kwietnia 2008 [zarchiwizowane z adresu 2022-06-26].
  26. ↑ Jan Paweł II, Homilia w czasie nieszporów maryjnych, [w:] Zintegrowana baza tekstów papieskich, nauczaniejp2.pl, 21 czerwca 1983 [zarchiwizowane z adresu 2021-05-17].
  27. ↑ a b Hanich i Bujak 1987 ↓, s. 93.
  28. ↑ Hanich i Bujak 1987 ↓, s. 105.
  29. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 51.
  30. ↑ Matka Boska Opolska, [w:] Urząd Miasta Opola [online], opole.pl [zarchiwizowane 2019-06-23].
  31. ↑ KALENDARZ DIECEZJI POLSKICH. (PDF) [online], opoka.org.pl [zarchiwizowane z adresu 2018-02-23].
  32. ↑ a b Baldy 1983 ↓, s. 50.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Stefan Baldy, Matka Boska Opolska, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża w Opolu, 1983, OCLC 915817888.
  • Andrzej Hanich, Adam Bujak, Góra Świętej Anny. Sanktuarium Diecezji Opolskiej, wyd. 2, Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża, 1987, ISBN 83-85025-51-0, OCLC 749759301.
  • Ewa Morgunow, Madonny, Warszawa: Edipresse Polska, 2007 (Kolekcja „Przekroju” Malarze Polscy), ISBN 978-83-7477-220-4, OCLC 749861281.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Obraz_Matki_Boskiej_Opolskiej&oldid=72502274”