Sojuz 11

Sojuz 11
	Dane misji
Indeks COSPAR	1971-53A
Zaangażowani	ZSRR
Oznaczenie kodowe	Янтарь - Jantar
	Pojazd
Statek kosmiczny	Sojuz 7K-OK
Masa pojazdu	6790 kg
Rakieta nośna	Sojuz
	Załoga
Załoga	Gieorgij Dobrowolski (1); Wiktor Pacajew (1); Władisław Wołkow (2)
	Start
Miejsce startu	Bajkonur, Kazachstan
Początek misji	6 czerwca 1971 (04:55:09 UTC)
	Orbita okołoziemska
Apogeum	237 km
Perygeum	163 km
Okres orbitalny	88,4 min
Inklinacja orbity	51,5°
	Lądowanie
Lądowanie	29 czerwca 1971 (23:16:52 UTC)
Czas trwania misji	23 d, 18 h, 21 min, 43 s
Liczba okrążeń Ziemi	387
	Program Sojuz
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sojuz 11 (kod wywoławczy Янтарь – Jantar) – radziecka misja kosmiczna, druga planowana wizyta na pierwszej stacji kosmicznej świata, Salut 1. Pojazd, z kosmonautami Wołkowem, Dobrowolskim i Pacajewem na pokładzie, wystrzelono z kazachskiego kosmodromu Bajkonur 6 czerwca 1971. Załoga przebywała na stacji 22 dni, lecz podczas powrotu na Ziemię, 29 czerwca 1971, wszyscy trzej członkowie załogi zginęli.

Załoga

Rezerwowa, która wystartowała

ppłk Gieorgij Dobrowolski (1) – dowódca (Jantar 1)^[1]
Wiktor Pacajew (1) – kosmonauta badacz (Jantar 3)^[1]
Władisław Wołkow (2) – inż. badacz (Jantar 2)^[1]

Podstawowa, wycofana

Druga rezerwowa

Podstawową załogę Sojuza 11 stanowili Walerij Kubasow, Aleksiej Leonow i Piotr Kołodin. Rutynowe prześwietlenie cztery dni przed startem wykazało u Kubasowa podejrzenie gruźlicy, i zgodnie z przepisami załogę zastąpiono załogą rezerwową. Dobrowolski i Pacajew nigdy wcześniej nie lecieli w kosmos.

Opis misji

7 czerwca podczas 797. okrążenia Ziemi przez bazę Salut 1 załoga dokonała udanego połączenia ze stacją i pozostała na jej pokładzie przez 22 dni, ustalając rekord, który został pobity dopiero przez amerykańską misję Skylab 2 w maju – czerwcu 1973. Pierwszym zadaniem kosmonautów był przegląd i rozkonserwowanie urządzeń bazy i konserwacja Sojuza 11. Główne zadania załogi to:

badania medyczno-biologiczne,
badania astrofizyczne i fizyczne,
fotografowanie Ziemi dla potrzeb gospodarki,
spektrofotometria Ziemi w celu określenia zasobów naturalnych,
wypróbowanie urządzeń bazy.

W ramach badań medycznych zajmowali się analizą czynności serca i układu krążenia. Rejestrowano co pewien czas elektrokardiogramy i sejsmokardiogramy. Badano ciśnienie krwi i akcję płuc. Pomiary były wykonywane samoczynnie za pomocą czujników. Dane te były transmitowane na Ziemię. W czasie lotu kosmonauci wielokrotnie pobierali próbki krwi dla ich późniejszego zbadania na Ziemi. Kosmonauci systematycznie mierzyli siłę mięśni dłoni. Badali też sprawność wzroku. Przed powrotem pobrali w stacji próbki powietrza w celu określenia charakteru flory bakteryjnej. Okazało się, że pod koniec lotu zwiększyła się ilość mikroorganizmów. W bazie przeprowadzono badania z dziedziny biologii. W tym celu zabrano na pokład rośliny, owady, pierwotniaki i organizmy ziemno-wodne. Przeprowadzono również badania astrofizyczne i fizyczne. Na sen przeznaczano 8 godzin, na czas wolny 2 do 2,5 godziny. Dwukrotnie w ciągu doby przeprowadzano ćwiczenia gimnastyczne (2 godziny), oprócz tego przed snem przechadzano się przez pół godziny po ruchomym chodniku. Co sześć dni lotu przeznaczano cały dzień na odpoczynek.

29 czerwca Sojuz 11 rozpoczął manewr lądowania. Impuls hamujący uruchomiono o godz. 22:35:24. O godzinie 22:47:28, na wysokości 170 km nad ziemią miał miejsce zaplanowany podział statku na części. Podczas tej czynności nieoczekiwanie otworzył się zaworek (Ø 1 mm) wyrównujący ciśnienie w kapsule lądownika z ciśnieniem atmosferycznym. Według norm powinien otworzyć się ok. 5 km nad Ziemią. W kabinie doszło do gwałtownej dekompresji. W ciągu 212 sekund doszło do spadku ciśnienia od 920 mm Hg do zera. Załoga leciała bez skafandrów kosmicznych^[2]. Lądownik wylądował poprawnie o godz. 23:16:52 w stepach Kazachstanu. Niestety, załoga była martwa. Próba reanimacji nie powiodła się. Późniejsze dochodzenie wykazało, że kosmonauci byli martwi po 40 sekundach po podziale statku^[2]. Jest to jedyny przypadek śmierci astronautów poza atmosferą ziemską^[3].

Kosmonautom urządzono państwowy pogrzeb. Jednym z niosących trumnę był amerykański astronauta, Thomas Stafford.

Kapsuła Sojuz została po tym wypadku gruntownie przebudowana. Kolejne misje wynosiły na orbitę dwóch zamiast trzech kosmonautów. Obaj członkowie załogi podczas startu i lądowania byli ubrani w skafandry kosmiczne.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Andrzej Marks: Polak w Kosmosie. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978, s. 187-188.
↑ ^a ^b Grujica S. Ivanovich, Salyut - The First Space Station, Springer 2008
↑ Channel 4: Channel 4 - History - Space disasters and near misses. Channel 4. (ang.).

Linki zewnętrzne

Sojuz 11 na stronie Spacefacts (ang.)
Mark Wade: Soyuz 11. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. (ang.).
Sojuz 11 w serwisie Loty kosmiczne

[marks-1] Andrzej Marks: Polak w Kosmosie. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978, s. 187-188.

[Ivanovich-2] Grujica S. Ivanovich, Salyut - The First Space Station, Springer 2008

[3] Channel 4: Channel 4 - History - Space disasters and near misses. Channel 4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

Sojuz 7K-OK (1966–1971)	1 2a 3 4 5 6 7 8 9
Sojuz 7KT-OK (1971)	10 11
Sojuz 7K-T (1973–1981)	12 13 14 15 17 18a† 18 21 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
Sojuz 7K-TM (1975–1976)	16 19 22
Sojuz-T (1976–1986)	T-2 T-3 T-4 T-5 T-6 T-7 T-8 T-9 T-10-1† T-10 T-11 T-12 T-13 T-14 T-15
Sojuz-TM (1986–2003)	TM-2 TM-3 TM-4 TM-5 TM-6 TM-7 TM-8 TM-9 TM-10 TM-11 TM-12 TM-13 TM-14 TM-15 TM-16 TM-17 TM-18 TM-19 TM-20 TM-21 TM-22 TM-23 TM-24 TM-25 TM-26 TM-27 TM-28 TM-29 TM-30 TM-31 TM-32 TM-33 TM-34
Sojuz-TMA (2003–2012)	TMA-1 TMA-2 TMA-3 TMA-4 TMA-5 TMA-6 TMA-7 TMA-8 TMA-9 TMA-10 TMA-11 TMA-12 TMA-13 TMA-14 TMA-15 TMA-16 TMA-17 TMA-18 TMA-19 TMA-20 TMA-21 TMA-22
Sojuz-TMA-M (2010–2016)	TMA-01M TMA-02M TMA-03M TMA-04M TMA-05M TMA-06M TMA-07M TMA-08M TMA-09M TMA-10M TMA-11M TMA-12M TMA-13M TMA-14M TMA-15M TMA-16M TMA-17M TMA-18M TMA-19M TMA-20M
Sojuz-MS (2016–trwa)	MS-01 MS-02 MS-03 MS-04 MS-05 MS-06 MS-07 MS-08 MS-09 MS-10† MS-11 MS-12 MS-13 MS-15 MS-16 MS-17 MS-18 MS-19 MS-20 MS-21 MS-22 MS-23 MS-24 MS-25
Loty planowane	MS-26 MS-27
Loty bezzałogowe	Kosmos 133 Kosmos 140 Kosmos 186 Kosmos 188 Kosmos 212 Kosmos 213 Kosmos 238 Sojuz 2 Kosmos 379 Kosmos 398 Kosmos 434 Kosmos 496 Kosmos 573 Kosmos 613 Kosmos 638 Kosmos 656 Kosmos 670 Kosmos 672 Kosmos 772 Sojuz 20 Kosmos 869 Kosmos 1001 Kosmos 1074 Sojuz T-1 Sojuz TM-1 Sojuz MS-14
Rakiety nośne	Sojuz (1966–1975) Sojuz-U (1973–2017) Sojuz-U2 (1985–1995) Sojuz-FG (2002–2019) Sojuz 2 (2004 – dziś)