Powiat grodziski (województwo mazowieckie): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
L.zurawski (dyskusja | edycje) drobne redakcyjne |
Geonidiusz (dyskusja | edycje) zdublowana demografia |
||
| Linia 144: | Linia 144: | ||
Na terenie powiatu grodziskiego organizowanych jest wiele cyklicznych imprez, które służą zarówno mieszkańcom jak i gościom aktywniej spędzić czas w tym regionie, wśród nich są m.in. Autosacrum<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Miasto-Ogród Podkowa Leśna|url = http://www.podkowalesna.pl|opublikowany = www.podkowalesna.pl|data dostępu = 2015-07-08}}</ref>, Festiwal Muzyczne Konfrontacje organizowany od wielu lat przez Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku|url = http://www.stawisko.pl|opublikowany = www.stawisko.pl|data dostępu = 2015-07-08}}</ref>, Festiwal Otwarte Ogrody ( w Milanówku i Podkowie Leśnej)<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Miasto-Ogród Podkowa Leśna|url = http://www.podkowalesna.pl|opublikowany = www.podkowalesna.pl|data dostępu = 2015-07-08}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Milanówek Miasto-ogród|url = http://www.milanowek.pl|opublikowany = www.milanowek.pl|data dostępu = 2015-07-08|imię = Urząd|nazwisko = Milanówka}}</ref>, Spotkania Muzyczne w Międzyborowie<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Urząd Gminy w Jaktorowie - www.jaktorow.pl|url = http://www.jaktorow.pl|opublikowany = www.jaktorow.pl|data dostępu = 2015-07-08}}</ref>, Żabi Zlot organizowany w Domu Kultury gm. Żabia Wola<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = OFICJALNY SERWIS INTERNETOWY GMINY ŻABIA WOLA|url = http://www.zabiawola.pl|opublikowany = www.zabiawola.pl|data dostępu = 2015-07-08|imię = (c)|nazwisko = (www.extranet.pl)}}</ref> oraz Międzynarodowy Jarmark Produktów Regionalnych<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Strona główna - Centrum kultury grodzisk|url = http://www.centrumkultury.eu|opublikowany = www.centrumkultury.eu|data dostępu = 2015-07-08}}</ref>, a także Fetting Festiwal w Baranowie<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Fetting Festiwal|url = http://www.fettingfestiwal.pl/|opublikowany = www.fettingfestiwal.pl|data dostępu = 2015-09-24}}</ref>. |
Na terenie powiatu grodziskiego organizowanych jest wiele cyklicznych imprez, które służą zarówno mieszkańcom jak i gościom aktywniej spędzić czas w tym regionie, wśród nich są m.in. Autosacrum<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Miasto-Ogród Podkowa Leśna|url = http://www.podkowalesna.pl|opublikowany = www.podkowalesna.pl|data dostępu = 2015-07-08}}</ref>, Festiwal Muzyczne Konfrontacje organizowany od wielu lat przez Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku|url = http://www.stawisko.pl|opublikowany = www.stawisko.pl|data dostępu = 2015-07-08}}</ref>, Festiwal Otwarte Ogrody ( w Milanówku i Podkowie Leśnej)<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Miasto-Ogród Podkowa Leśna|url = http://www.podkowalesna.pl|opublikowany = www.podkowalesna.pl|data dostępu = 2015-07-08}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Milanówek Miasto-ogród|url = http://www.milanowek.pl|opublikowany = www.milanowek.pl|data dostępu = 2015-07-08|imię = Urząd|nazwisko = Milanówka}}</ref>, Spotkania Muzyczne w Międzyborowie<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Urząd Gminy w Jaktorowie - www.jaktorow.pl|url = http://www.jaktorow.pl|opublikowany = www.jaktorow.pl|data dostępu = 2015-07-08}}</ref>, Żabi Zlot organizowany w Domu Kultury gm. Żabia Wola<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = OFICJALNY SERWIS INTERNETOWY GMINY ŻABIA WOLA|url = http://www.zabiawola.pl|opublikowany = www.zabiawola.pl|data dostępu = 2015-07-08|imię = (c)|nazwisko = (www.extranet.pl)}}</ref> oraz Międzynarodowy Jarmark Produktów Regionalnych<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Strona główna - Centrum kultury grodzisk|url = http://www.centrumkultury.eu|opublikowany = www.centrumkultury.eu|data dostępu = 2015-07-08}}</ref>, a także Fetting Festiwal w Baranowie<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Fetting Festiwal|url = http://www.fettingfestiwal.pl/|opublikowany = www.fettingfestiwal.pl|data dostępu = 2015-09-24}}</ref>. |
||
== Demografia == |
|||
* Piramida wieku mieszkańców powiatu grodziskiego w 2014 roku<ref>[http://www.polskawliczbach.pl/powiat_grodziski_mazowieckie#dane-demograficzne http://www.polskawliczbach.pl/powiat_grodziski_mazowieckie], w oparciu o dane GUS.</ref>. |
|||
<br />[[Plik:Piramida wieku powiat grodziski mazowieckie.png|690x480px]] |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
* [[powiat grodziskomazowiecki]] |
* [[powiat grodziskomazowiecki]] |
||
Wersja z 22:23, 18 sie 2016
| powiat | |||||||||
 Starostwo Powiatowe w Grodzisku Mazowieckim | |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Siedziba | |||||||||
| Starosta | |||||||||
| Powierzchnia |
367 km² | ||||||||
| Populacja (2015) • liczba ludności |
| ||||||||
| • gęstość |
235,68 os./km² | ||||||||
| Urbanizacja |
59,84% | ||||||||
| Tablice rejestracyjne |
WGM | ||||||||
Adres urzędu: ul. Kościuszki 3005-825 Grodzisk Mazowiecki | |||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
_COA.svg)
_flag.svg)
_location_map.png)
Powiat grodziski – powiat w Polsce (województwo mazowieckie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Grodzisk Mazowiecki. Jego wschodnie obrzeża oddalone są zaledwie około 30 km na południowy zachód od Warszawy. Jego powierzchnia wynosi 367 km2, a liczba mieszkańców wynosi ogółem 88 634 tys. (dane GUS za 2014 rok).
W skład powiatu wchodzi sześć gmin o zróżnicowanym charakterze:
- gminy miejskie: Milanówek, Podkowa Leśna
- gminy miejsko-wiejskie: Grodzisk Mazowiecki
- gminy wiejskie: Baranów, Jaktorów, Żabia Wola
- miasta: Milanówek, Podkowa Leśna, Grodzisk Mazowiecki
Powiat grodziski graniczy z sześcioma powiatami województwa mazowieckiego: pruszkowskim, piaseczyńskim, grójeckim, żyrardowskim, sochaczewskim i warszawskim zachodnim.
Herb Powiatu Grodziskiego
Herb powiatu grodziskiego przedstawia w czerwonym polu tarczy po jej prawej stronie głowę orła białego mazowieckiego, skierowaną w lewą stronę, a po lewej stronie w polu tarczy herb Bogoria z herbu Grodziska Mazowieckiego, którym posługiwała się rodzina Mokronoskich. Herb został uchwalony przez Radę Powiatu Grodziskiego na sesji w dniu 25 stycznia 2001 roku[1].
Flaga Powiatu Grodziskiego
Flaga powiatu grodziskiego stanowi płachta płótna w proporcjach 5:8, która jest podzielona na 3 strefy w słup. Dwa skrajne pola wypełnia barwa złota, a środkowa jest ułożona symetrycznie, w środku proporcji 5:4. W czerwonym polu przedstawia godła z herbu powiatu – po prawej stronie głowę orła białego mazowieckiego ze złotym dziobem skierowanym w lewo, po lewej zaś stronie herb Grodziska Mazowieckiego, herb Bogoria, którym posługiwała się rodzina Mokronowskich (dawni właściciele miasta)[2].
Rys historyczny. Dzieje najdawniejsze
Badania archeologiczne dotyczące tego terenu dostarczają obecnie niewielu istotnych informacji na temat najdawniejszych dziejów tego terenu. Znaleziska archeologiczne, które byłyby cenne i miałyby wpływ na kierunek dalszych badań, występują sporadycznie. Na uwagę jednak zasługują odkrycia archeologiczne w Izdebnie Kościelnym oraz w podgrodziskiej Chlebni. Przyjmuje się, że odkryte materiały o charakterze osadniczym dają pewien obraz przestrzeni zamieszkiwanej przez ludność osadniczą. Interesującego odkrycia dokonano także we wsi Gole, gdzie znaleziono grób skrzynkowy, charakterystyczny dla kultury pomorskiej okresu halsztacko-lateńskiego. Z Basina i Regowa pochodzą znaleziska z okresu rzymskiego. Badania archeologiczne udowodniły, że na tym terenie prowadzono na dużą skalę wykop rudy żelaza. Produkcja żelaza była możliwa na tym terenie dzięki występowaniu rudy darniowej, łąkowej, bagiennej oraz dużej ilości marglu, niezbędnego przy produkcji żelaza. W Jaktorowie i Garbniku odkryto cmentarzysko kurhanowe datowane na III - IV w.n.e.
Początki średniowiecznego osadnictwa na Mazowszu datuje się na przełom V i VI w. n.e. O rozwoju osadnictwa na tym terenie świadczą także pojedyncze pochówki ciałopalne.
U progu okresu piastowskiego tereny powiatu grodziskiego były pokryte puszczami. Z czasem ten obszar przez nią pokryty zmniejszał się na rzecz rozwoju życia osadniczego. W 1313 roku większość obszaru obecnego powiatu grodziskiego wchodziła w skład Księstwa Rawskiego w ziemi sochaczewskiej, dzielącej się ówcześnie na dwa powiaty sądowe: sochaczewski i mszczonowski. Tereny te pokryte puszczami były doskonałym miejscem polowań dla królów. Źródła historyczne podają, że w 1410 roku, tuż przed wojną z Zakonem Krzyżackim, polował tu sam król Władysław Jagiełło. Obszary Puszczy Jaktorowskiej upatrzył sobie natomiast inny król, z dynastii Wazów - Jan. W 1476 roku król Polski Kazimierz Jagiellończyk, wcielając Księstwo Rawskie do Korony, utworzył województwo rawskie. W 1572 roku w Kaskach odbył się zjazd senatorów Królestwa, na którym dokonano wyboru króla elekcyjnego (tzw. intereksa).
9 czerwca 1645 roku została zawarta umowa pomiędzy Hieronimem Radziejowskim a Olędrami. Była ona zgodą na ich osiedlenie się na tym terenie (Kaski, Jaktorów i Baranów). Przez ziemie dzisiejszego powiatu grodziskiego przewinęła się także niszcząca fala potopu szwedzkiego. Prawdziwa katastrofa jednak miała przyjść wraz z rozbiorami. W 1796 roku większość tej części Mazowsza przypadła Prusom. W okresie Księstwa Warszawskiego (1807-1815) większość obszaru obecnego powiatu grodziskiego wchodziła w skład błońskiego departamentu warszawskiego. W okresie Królestwa Polskiego (1815-1918) ziemie powiatu były częścią województwa warszawskiego i obwodu błońskiego. Natomiast po carskiej reformie administracyjnej z 1867 roku weszły w skład powiatu błońskiego Guberni Warszawskiej.
W 1948 roku po zniesieniu powiatu błońskiego, utworzono z jego części powiat grodziskomazowiecki. Duże piętno odcisnęła I wojna światowa, która dokonała ogromnych spustoszeń na terenie powiatu. Z kolei podczas wojny obronnej w 1939 roku przez obszary dzisiejszego powiatu przemieszczały się jednostki Wojska Polskiego. Podczas okupacji działały na tym terenie m.in. oddziały Batalionów Chłopskich, oddziały Gwardii Ludowej. Przez cały okres wojny działała tu silna konspiracja. Spotykały się tu osoby, które należały do Polskiego Państwa Podziemnego. Zyskały nazwę "małego Londynu". w 1944 roku, 29 września rozegrała się największa bitwa partyzancka na Mazowszu (między Jaktorowem a miejscowością Budy Zosine)[3].
Środowisko przyrodnicze
Przyrodę Powiatu Grodziskiego można określić jako typowo mazowiecką. Wynika to z jej położenia geograficznego – w większości powiat jest usytuowany na Równinie Łowicko-Błońskiej. Południowa część powiatu zahacza o Wysoczyznę Rawską, z której wypływają przecinając powiat, rzeczki: Utrata, Mrowna, Pisia Tuczna oraz Pisia Gągolica. Na terenie powiatu znajdują się zbiorniki wodne, obszary chronione, zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Wydmy Międzyborowskie" oraz miasto-ogród – Podkowa Leśna[4].
Rezerwat „Skulski Las” to rezerwat krajobrazowo-leśny utworzony w 1984 roku. Położony jest na terenie gminy Żabia Wola. Obejmuje swoją częścią uroczysko leśne Skuły–Wschód, znajdujące się na terenie leśnictwa Skuły w Nadleśnictwie Grójec. Wiele obszarów rezerwatu posiada puszczański charakter. Na terenie rezerwatu stwierdzono 4 zespoły leśne: dominujący grąd subkontynentalny, łęg jesionowo-olszowy, a na mniejszych obszarach łęg wiązowo-jesionowy i ols porzeczkowy. W największym powierzchniowo grądzie typowym znajdują się m.in. ok. 170-letnie sosny i dęby z domieszką grabu, buka i lipy drobnolistnej. Obliczono, że flora rezerwatu liczy ok. 400 gatunków. Na szczególną uwagę zasługują rośliny chronione: m.in.: kopytnik zwyczajny, gnieździk leśny, listera jajowata, storczyk Fuchsa, storczyk plamisty, pierwiosnek lekarski[3].
Rezerwat „Skulskie Dęby” został utworzony w 1996 roku. Obejmuje swym obszarem północno-zachodnią część uroczyska Skuły-Zachód, wchodzącego w skład Nadleśnictwa Grójec. Ochroną objęty jest przede wszystkim ponad 200-letni starodrzew dębowy oraz wilgotne, bagienne zbiorowiska leśne i łąkowo-torfowiskowe. Do najcenniejszych obiektów w rezerwacie należą potężne dęby, w tym dęby szypułkowe. Poza tym występują tu także: olsze czarne, brzozy brodawkowe, topole. Cechą charakterystyczną rezerwatu są zbiorowiska roślin zielonych, wśród których można wymienić: borysz błotny, kosaciec żółty, knieć błotną. Ogółem florę rezerwatu tworzy około 180 gatunków, a wśród nich rośliny chronione: bluszcz pospolity, kopytnik pospolity, kruszczyk szerokolistny, storczyk szerokolistny[3].
Rezerwat „Parów sójek” umiejscowiony jest w zachodniej części Podkowy Leśnej. Ochroną objęto niewielką dolinkę strumyka, który uchodzi do rzeki Rokitnicy. Parów stanowi przede wszystkim królestwo ptaków (dominują sójki), reprezentowanych przez wiele gatunków[3].
Rezerwat im. Bolesława Hryniewickiego (w latach 1919-1960 prof. Uniwersytetu Warszawskiego i dyrektor Ogrodu Botanicznego w Warszawie). Rezerwat położony jest na obszarze Lasu Młochowskiego w zachodnim skraju uroczyska leśnego „Zaborów”, wchodzących terytorialnie w obszar miasta ogrodu Podkowy Leśnej. Porasta go jeden z najstarszych na Mazowszu dębowo-sosnowych drzewostanów o cechach zbiorowiska naturalnego. Ok. 80% jego powierzchni zajmuje drzewostan o charakterze świetlistej dąbrowy. Rezerwat porastają także różnorodne krzewy. Gniazdują tu ptaki leśne, np. kukułki, drozdy, dzięcioły, dudki, i występują lisy, wiewiórki, nietoperze[3].
Rezerwat „Zaborów” im. Witolda Tyrkowskiego, położony jest na obszarze Lasu Młochowskiego i terytorialnie przynależy do obszaru miasta ogrodu Podkowy Leśnej. Powstał w 1984 roku. Jest zamknięty dla ruchu turystycznego. W rezerwacie chroniony jest las grądowy, w którym gniazduje 26 gatunków ptaków, w tym dzięcioł średni, dzięcioł czarny, dzięcioł duży, kowalik, sikora modra, bogatka czarnogłowa[3].
Zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Wydmy Międzyborowskie”. Osobliwością na terenie powiatu jest zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Wydmy Międzyborowskie” w gminie Jaktorów. Obszar rozciąga się na powierzchni nieco ponad 30 ha. Na tym terenie znajdują się wydmy, które są pozostałością zlodowacenia środkowopolskiego. Specyficzny, pofałdowany teren oraz roślinność (mieszana – sosny, brzozy, dęby oraz typowa dla terenów podmokłych – przy oczku wodnym, u podnóża wydm) tworzą dobroczynny mikroklimat[3]. Obecnie przez wydmy jest poprowadzona ścieżka dydaktyczna. Również na terenie Jaktorowa znajduje się pomnik starego tura, który padł w 1627 roku.
Na terenie powiatu (w południowej części gminy Grodzisk Mazowiecki) znajduje się także zdecydowana część Warszawskiego Obszaru Chronionego. Na tym terenie zachowało się w bardzo dobrym stanie wiele parków z imponującymi okazami drzew, m.in. na terenie Chlebni, Kłudzienka, Kozerek, Kraśniczej Woli, Starego Kłudna, Zabłotni.
Pomniki przyrody
| Lp. | Gmina | Łączna liczba pomników przyrody | w tym: | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| drzew | rzędów drzew | grup drzew | alej drzew | głazów | pozostałych | |||
| 1. | Baranów | 5 | 5 | – | 222 | – | – | – |
|
Łącznie dla powiatu:
|
5 | 5 | – | – | – | – | – | |
Muzea
Na terenie powiatu znajduje się Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów Stawisku. Jest to największa instytucja kulturalna znajdująca się na tym terenie.
Demografia
Dane GUS za 2014 rok:
- Ludność ogółem: 88 634
- Ludność na 1 km2 - 2360
- Piramida wieku mieszkańców powiatu grodziskiego w 2014 roku[5].
Grodzisk Mazowiecki (gmina miejsko-wiejska):
- Powierzchnia (km2) - 107[6]
- ogółem - 44 029
- na 1 km2 - 410
Ważniejsze publikacje wydane przez Starostwo Powiatu Grodziskiego
- Powiat Grodziski – Album przyrodniczy (2014)
- Straże pożarne w powiecie grodziskim (2014)
- Niepokorni 1976-1989. Mieszkańcy powiatu grodziskiego na rzecz wolności (2012, 2014)[7]
Wybrane cykliczne imprezy na terenie powiatu grodziskiego
Na terenie powiatu grodziskiego organizowanych jest wiele cyklicznych imprez, które służą zarówno mieszkańcom jak i gościom aktywniej spędzić czas w tym regionie, wśród nich są m.in. Autosacrum[8], Festiwal Muzyczne Konfrontacje organizowany od wielu lat przez Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku[9], Festiwal Otwarte Ogrody ( w Milanówku i Podkowie Leśnej)[10][11], Spotkania Muzyczne w Międzyborowie[12], Żabi Zlot organizowany w Domu Kultury gm. Żabia Wola[13] oraz Międzynarodowy Jarmark Produktów Regionalnych[14], a także Fetting Festiwal w Baranowie[15].
Zobacz też
- ↑ Adam Podemski: Powiat Grodziski, województwo mazowieckie. www.powiat-grodziski.pl. [dostęp 2015-07-10].
- ↑ Adam Podemski: Powiat Grodziski, województwo mazowieckie. www.powiat-grodziski.pl. [dostęp 2015-07-10].
- ↑ a b c d e f g Krzysztof Bąkała: Powiat Grodziski. Przewodnik subiektywny.. Warszawa: Egros, 2011, s. 16-17. ISBN 978-83-60623-88-6.
- ↑ Grodziski Powiat: Album Przyrodniczy. Kraków: Imagine Design Group, 2013, s. 3,5. ISBN 978-83-63036-33-1.
- ↑ http://www.polskawliczbach.pl/powiat_grodziski_mazowieckie, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Dane GUS za 2014 rok
- ↑ Dane pochodzą z archiwum Starostwa Powiatu Grodziskiego
- ↑ Miasto-Ogród Podkowa Leśna. www.podkowalesna.pl. [dostęp 2015-07-08].
- ↑ Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku. www.stawisko.pl. [dostęp 2015-07-08].
- ↑ Miasto-Ogród Podkowa Leśna. www.podkowalesna.pl. [dostęp 2015-07-08].
- ↑ Urząd Milanówka: Milanówek Miasto-ogród. www.milanowek.pl. [dostęp 2015-07-08].
- ↑ Urząd Gminy w Jaktorowie - www.jaktorow.pl. www.jaktorow.pl. [dostęp 2015-07-08].
- ↑ (c) (www.extranet.pl): OFICJALNY SERWIS INTERNETOWY GMINY ŻABIA WOLA. www.zabiawola.pl. [dostęp 2015-07-08].
- ↑ Strona główna - Centrum kultury grodzisk. www.centrumkultury.eu. [dostęp 2015-07-08].
- ↑ Fetting Festiwal. www.fettingfestiwal.pl. [dostęp 2015-09-24].
