Wikipedysta:Zala/brudnopis5: Różnice pomiędzy wersjami
m źródła/przypisy |
m drobne merytoryczne |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{wyróżnienie|DA}} |
|||
{{Inne znaczenia|okrętu podwodnego UC-74 z 1917 roku|[[U-74|inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie]]}} |
|||
{{Okręt infobox |
{{Okręt infobox |
||
|nazwa = |
|nazwa = SM UC-74 |
||
|grafika = |
|grafika = Simsadus- London; The American navy in Europe (1920) (14580064668 - UC 56).jpg |
||
|opis grafiki = |
|opis grafiki = [[SM UC-56]], siostrzany okręt UC-74 |
||
|klasa = [[okręt podwodny]] |
|klasa = [[okręt podwodny]] |
||
|typ = ''[[Okręty podwodne typu |
|typ = ''[[Okręty podwodne typu UC II|UC II]]'' |
||
|projekt = |
|projekt = 41 |
||
|oznaczenie NATO = |
|oznaczenie NATO = |
||
|stocznia = [[ |
|stocznia = [[AG Vulcan Stettin|Vulcan]], [[Hamburg]] |
||
|początek budowy = |
|początek budowy = |
||
|położenie stępki = |
|położenie stępki = 1916 |
||
|wodowanie = |
|wodowanie = 23 stycznia 1917 |
||
|1. bandera = |
|1. bandera = Niemcy |
||
|1. wersja bandery = wojenna |
|1. wersja bandery = wojenna-1903 |
||
|1. nazwa = |
|1. nazwa = |
||
|1. wejście do służby = |
|1. wejście do służby = 15 marca 1917 |
||
|1. wycofanie ze służby = |
|1. wycofanie ze służby = |
||
|2. bandera = |
|2. bandera = Austria |
||
|2. wersja bandery = |
|2. wersja bandery = wojenna-Austro-Węgry |
||
|2. nazwa = |
|2. nazwa = SM U-94 |
||
|2. wejście do służby = |
|2. wejście do służby = |
||
|2. wycofanie ze służby = |
|2. wycofanie ze służby = listopad 1918 |
||
|zatopiony = |
|zatopiony = |
||
|zatonął = |
|zatonął = |
||
|los okrętu = |
|los okrętu = [[Stocznia złomowa|złomowany]] w 1920 |
||
|wyporność = |
|wyporność = 434 [[Tona|tony]] |
||
|wyporność w zanurzeniu = |
|wyporność w zanurzeniu = 511 ton |
||
|długość = |
|długość = 52,7 m |
||
|szerokość = |
|szerokość = 5,22 m |
||
|zanurzenie = |
|zanurzenie = 3,64 m |
||
|zanurzenie testowe = |
|zanurzenie testowe = 50 m |
||
|zanurzenie maksymalne = |
|zanurzenie maksymalne = |
||
|rodzaj kadłuba = [[Dwukadłubowy okręt podwodny|dwukadłubowy]] |
|rodzaj kadłuba = [[Dwukadłubowy okręt podwodny|dwukadłubowy]] |
||
|materiał kadłuba = |
|materiał kadłuba = [[stal]] |
||
|napęd = 2 [[Silnik o zapłonie samoczynnym|silniki |
|napęd = 2 [[Silnik o zapłonie samoczynnym|silniki Diesla]] o łącznej mocy 485 [[Wat|kW]] (660 [[Koń mechaniczny|KM]])<br />2 [[Silnik elektryczny|silniki elektryczne]] o łącznej mocy 460 kW (620 KM)<br />2 [[Śruba okrętowa|śruby]] |
||
|prędkość = |
|prędkość = 11,8 [[Węzeł (jednostka prędkości)|węzła]] |
||
|prędkość w zanurzeniu = |
|prędkość w zanurzeniu = 7,2 w. |
||
|prędkość taktyczna = |
|prędkość taktyczna = |
||
|zasięg = powierzchnia: |
|zasięg = powierzchnia: 9450 [[Mila morska|Mm]] przy 7 w.<br />zanurzenie: 56 Mm przy 4 w. |
||
|sensory = |
|sensory = |
||
|uzbrojenie = |
|uzbrojenie = 18 min [[Mina morska UC/200|UC/200]], 1 [[Działo okrętowe|działo]] kal. 88 mm L/30, 7 [[Torpeda|torped]] |
||
|wyrzutnie torpedowe = |
|wyrzutnie torpedowe = 3 × 500 mm |
||
|opancerzenie = |
|opancerzenie = |
||
|wyposażenie = |
|wyposażenie = |
||
|wyposażenie lotnicze = |
|wyposażenie lotnicze = |
||
|załoga = |
|załoga = 26 |
||
|commons = |
|commons = |
||
}} |
}} |
||
''' |
'''SM UC-74''' – [[Cesarstwo Niemieckie|niemiecki]] [[podwodny stawiacz min]] z okresu [[I wojna światowa|I wojny światowej]], jedna z 64 zbudowanych jednostek typu ''[[Okręty podwodne typu UC II|UC II]]''. [[Wodowanie|Zwodowany]] 23 stycznia 1917 roku w stoczni [[AG Vulcan Stettin|Vulcan]] w [[Hamburg]]u, został przyjęty do służby w [[Kaiserliche Marine]] 15 marca 1917 roku. Przebazowany na [[Morze Śródziemne]] został nominalnie wcielony w skład [[Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine]] pod nazwą U-94, pływając w składzie [[Flotylla Pola|Flotylli Pola]] (a później II Flotylli Morza Śródziemnego). W czasie służby operacyjnej okręt odbył siedem patroli bojowych, w wyniku których zatonęło 18 statków o łącznej [[Pojemność brutto|pojemności]] {{formatnum:18230}} [[Tona rejestrowa|BRT]], zaś cztery statki o łącznej pojemności {{formatnum:13580}} BRT zostały uszkodzone. SM UC-74 został poddany Brytyjczykom 16 stycznia 1919 roku w wyniku podpisania [[Rozejm w Compiègne (1918)|rozejmu w Compiègne]], a następnie [[Stocznia złomowa|zezłomowany]] w 1920 roku. |
||
== Projekt i budowa == |
== Projekt i budowa == |
||
Dokonania pierwszych niemieckich podwodnych stawiaczy min typu ''[[Okręty podwodne typu UC I|UC I]]'', a także zauważone niedostatki tej konstrukcji, skłoniły dowództwo [[Kaiserliche Marine|Cesarskiej Marynarki Wojennej]] z [[Grossadmiral|admirałem]] [[Alfred von Tirpitz|von Tirpitzem]] na czele do działań mających na celu budowę nowego, znacznie większego i doskonalszego typu okrętu podwodnego. Opracowany latem 1915 roku projekt okrętu, oznaczonego później jako typ ''UC II'', tworzony był równolegle z projektem przybrzeżnego torpedowego okrętu podwodnego typu ''[[Okręty podwodne typu UB II|UB II]]''{{odn|Fontenoy|2007|s=106}}. Głównymi zmianami w stosunku do poprzedniej serii były: instalacja [[Wyrzutnia torpedowa|wyrzutni torpedowych]] i [[Działo okrętowe|działa pokładowego]], zwiększenie mocy i niezawodności siłowni, oraz wzrost prędkości i zasięgu jednostki, kosztem rezygnacji z możliwości łatwego transportu kolejowego (ze względu na powiększone rozmiary){{odn|Fontenoy|2007|s=106}}{{odn|Gardiner|Gray|1985|s=182}}. |
|||
„Aurore” zamówiona została w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1934 roku{{odn|Labayle Couhat|1971|s=85}}{{odn|Preston|1989|s=131}}. Projekt (o oznaczeniu Y3){{odn|Gogin|2021}}, stworzony przez inż. Pierre’a Paoli’ego, stanowił ulepszenie 630-tonowych typów ''[[Okręty podwodne typu Argonaute|Argonaute]]'', ''[[Okręty podwodne typu Diane (1926)|Diane]]'' i ''[[Okręty podwodne typu Orion|Orion]]''{{odn|Fontenoy|2007|s=193}}{{odn|Gardiner|Chesneau|1980|s=275}}. Różnicą w stosunku do poprzedników było zamontowanie [[Działo okrętowe|działa pokładowego]] o większym [[Kaliber broni|kalibrze]] i dziewięciu [[Wyrzutnia torpedowa|wyrzutni torped]] jednakowego kalibru, a także powiększenie [[Zanurzenie testowe|dopuszczalnej głębokości zanurzenia]] do 100 metrów{{odn|Gogin|2021}}{{odn|Gardiner|Chesneau|1980|s=275}}. |
|||
SM{{refn|grupa=uwaga|SM – ''Seiner Majestät'' – [okręt] Jego Mości.}} UC-74 zamówiony został 12 stycznia 1916 roku jako jednostka z III serii okrętów typu ''UC II'' (numer projektu 41, nadany przez Inspektorat Okrętów Podwodnych{{odn|Rössler|1989|s=50}}), w ramach wojennego programu rozbudowy floty{{odn|Rössler|1989|s=53}}{{odn|UC 74}}. Został zbudowany w stoczni Vulcan w Hamburgu jako jeden z sześciu okrętów III serii zamówionych w tej wytwórni{{odn|Rössler|1989|s=53}}{{odn|Möller|Brack|2004|s=59}}{{odn|Williamson|2016|s=14}}. UC-74 otrzymał numer stoczniowy 268 (''Werk 268''){{odn|UC 74}}{{odn|Gogin|2020}}. [[Stępka|Stępkę]] okrętu położono w 1916 roku{{odn|Gogin|2020}}, a [[Wodowanie|zwodowany]] został 23 stycznia 1917 roku{{odn|Fontenoy|2007|s=106}}{{odn|Hutchinson|2001|s=54}}. |
|||
== Dane taktyczno-techniczne == |
== Dane taktyczno-techniczne == |
||
SM UC-74 był średniej wielkości [[Dwukadłubowy okręt podwodny|dwukadłubowym]] przybrzeżnym [[Okręt podwodny|okrętem podwodnym]]{{odn|Gardiner|Gray|1985|s=182}}. [[Długość całkowita (statek)|Długość całkowita]] wynosiła 52,7 metra, [[Szerokość całkowita|szerokość]] 5,22 metra i [[zanurzenie]] 3,64 metra{{odn|Möller|Brack|2004|s=59}}{{odn|Gogin|2020}}. Wykonany ze [[stal]]i [[kadłub sztywny]] miał 39,3 metra długości i 3,61 metra szerokości, a wysokość (od [[Stępka|stępki]] do szczytu [[Kiosk okrętu podwodnego|kiosku]]) wynosiła 7,46 metra{{odn|UC II}}. [[Wyporność]] w położeniu nawodnym wynosiła 434 [[Tona|tony]], a w zanurzeniu 511 ton{{odn|Möller|Brack|2004|s=59}}{{odn|Gozdawa-Gołębiowski|1994|s=564}}. Jednostka miała wysoki, ostry [[Dziób jednostki pływającej|dziób]] przystosowany do przecinania [[Zagroda bonowa|sieci przeciwpodwodnych]]; do jej wnętrza prowadziły trzy [[luk]]i: pierwszy przed kioskiem, drugi w kiosku, a ostatni w [[Rufa|części rufowej]], prowadzący do maszynowni{{odn|Knott|2015}}. Cylindryczny kiosk miał średnicę 1,4 metra i wysokość 1,8 metra, obudowany był opływową osłoną{{odn|Knott|2015}}. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-[[Cylinder (mechanika)|cylindrowe]], [[Silnik czterosuwowy|czterosuwowe]] [[Silnik o zapłonie samoczynnym|silniki wysokoprężne]] [[Daimler-Motoren-Gesellschaft|Daimler]] MU256 o łącznej mocy 485 [[Wat|kW]] (660 [[Koń mechaniczny|KM]]), zaś pod wodą poruszał się dzięki dwóm [[Silnik elektryczny|silnikom elektrycznym]] [[Brown Boveri|BBC]] o łącznej mocy 460 kW (620 KM){{odn|Möller|Brack|2004|s=59}}{{odn|Gogin|2020}}. Dwa [[Okrętowy wał napędowy|wały napędowe]] obracały dwie [[Śruba okrętowa|śruby]] wykonane z [[Brązy|brązu manganowego]] (o średnicy 1,9 metra i [[Skok śruby|skoku]] 0,9 metra){{odn|Knott|2015}}. Okręt osiągał prędkość 11,8 [[Węzeł (jednostka prędkości)|węzła]] na powierzchni i 7,2 węzła w zanurzeniu{{odn|Möller|Brack|2004|s=59}}{{odn|Gogin|2020}}. Zasięg wynosił 9450 [[Mila morska|Mm]] przy prędkości 7 węzłów w położeniu nawodnym oraz 56 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą{{odn|Gogin|2020}}{{odn|Gröner|1985|s=58}}{{refn|grupa=uwaga|Opracowania znacznie różnią się wartościami zasięgu na powierzchni: {{odn|Gibson|Prendergast|2014|s=313|ref=nie}} podają, że wynosił on 6910 mil morskich przy prędkości 7 węzłów, zaś {{odn|Hutchinson|2001|s=52|ref=nie}} – 6430 Mm przy prędkości 7 węzłów.}}. [[Zbiornik paliwa|Zbiorniki]] mieściły 56 ton paliwa{{odn|Gogin|2020}}{{odn|Gröner|1985|s=58}}{{refn|grupa=uwaga|{{odn|Gardiner|Gray|1985|s=182|ref=nie}} podaje, że zbiorniki okrętu mieściły 63 tony paliwa.}}, a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach [[Akumulator elektryczny|akumulatorów]] 26 MAS po 62 [[Ogniwo galwaniczne|ogniwa]], zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi{{odn|Rössler|1989|s=53}}{{odn|Perepeczko|2000|s=247}}. Okręt miał siedem zewnętrznych [[Zbiornik balastowy|zbiorników balastowych]]{{odn|Knott|2015}}. [[Zanurzenie testowe|Dopuszczalna głębokość zanurzenia]] wynosiła 50 metrów{{odn|UC II}}{{odn|Showell|2006|s=56}}, zaś czas wykonania manewru zanurzenia 40 [[Sekunda|sekund]]{{odn|Gibson|Prendergast|2014|s=313}}. |
|||
Głównym uzbrojeniem okrętu było 18 [[Mina kotwiczna|min kotwicznych]] typu [[Mina morska UC/200|UC/200]] w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych w podwyższonej części dziobowej jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”){{odn|Gardiner|Gray|1985|s=182}}{{odn|Witkowski|2009|s=15}}. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (co znacznie zmniejszało skuteczność okrętów){{odn|Showell|2006|s=57}}{{odn|Witkowski|2009|s=14}}. Wyposażenie uzupełniały dwie zewnętrzne [[Wyrzutnia torpedowa|wyrzutnie torped]] [[Kaliber broni|kalibru]] 500 mm (umiejscowione powyżej linii wodnej na dziobie, po obu stronach szybów minowych), jedna wewnętrzna wyrzutnia torped kal. 500 mm na rufie (z łącznym zapasem 7 [[Torpeda|torped]]) oraz umieszczone przed kioskiem [[Działo okrętowe|działo pokładowe]] kal. 88 mm L/30, z zapasem amunicji wynoszącym 130 [[Nabój|naboi]]{{odn|Gardiner|Gray|1985|s=182}}{{odn|UC II}}{{odn|Moore|1990|s=127}}. Okręt wyposażony był w trzy [[Peryskop (przyrząd optyczny)|peryskopy]] [[Carl Zeiss (przedsiębiorstwo)|Zeissa]] oraz [[Kotwica grzybkowa|kotwicę grzybkową]] o masie 272 kg{{odn|Knott|2015}}. |
|||
Okręt wyposażony był w dziewięć [[Wyrzutnia torpedowa|wyrzutni torped]] [[Kaliber broni|kalibru]] 550 mm: cztery stałe na [[Dziób jednostki pływającej|dziobie]], dwie stałe na [[Rufa|rufie]] oraz potrójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy{{odn|Gogin|2021}}{{odn|Gardiner|Chesneau|1980|s=275}}. Łącznie okręt przenosił od 10 do 11 [[Torpeda|torped]]{{odn|Gogin|2021}}. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed [[Kiosk okrętu podwodnego|kioskiem]] [[Działo okrętowe|działo pokładowe]] kalibru 100 mm L/34 M1936 oraz dwa pojedyncze wielkokalibrowe karabiny maszynowe [[Karabin maszynowy Hotchkiss Mle 1929|Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76]]{{odn|Gogin|2021}}{{odn|Gardiner|Chesneau|1980|s=275}}{{refn|grupa=uwaga|{{odn|Labayle Couhat|1971|s=85|ref=nie}} podaje, że okręt był uzbrojony w pojedynczy wkm Hotchkiss kal. 13,2 mm.}}. Jednostka wyposażona też była w [[hydrofon]]y{{odn|Gogin|2021}}. |
|||
Załoga okrętu składała się z |
Załoga okrętu składała się z 3 [[Oficer (wojsko)|oficerów]] oraz 23 [[podoficer]]ów i marynarzy{{odn|Gibson|Prendergast|2014|s=313}}{{odn|Perepeczko|2000|s=246}}. |
||
== Służba == |
== Służba == |
||
=== 1917 rok === |
|||
W momencie wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] okręt znajdował się w fazie wyposażania. „Aurore” weszła do służby w Marine nationale w czerwcu 1940 roku{{odn|Gogin|2021}}{{odn|Gardiner|Chesneau|1980|s=275}}. Jednostka otrzymała [[numer burtowy]] Q192{{odn|Gogin|2021}}. 22 czerwca, w dniu zawarcia [[Rozejm w Compiègne (1940)|zawieszenia broni]] między Francją a Niemcami, „Aurore” stacjonowała w [[Hyères]]{{odn|Kindell|1940a}}. We wrześniu 1940 roku jednostka została rozbrojona w Tulonie{{odn|Kindell|1940b}}. |
|||
15 marca 1917 roku SM UC-74 został przyjęty do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej{{odn|UC 74}}{{odn|Hutchinson|2001|s=54}}. Dowództwo jednostki objął [[Kapitan marynarki|kpt. mar.]] (niem. ''Kapitänleutnant'') [[Ludwig Karl Sahl]], sprawujący wcześniej komendę nad [[SM UB-32|UB-32]]{{odn|Ludwig Karl Sahl}}. Po okresie szkolenia okręt otrzymał rozkaz udania się na [[Morze Śródziemne]] i 10 czerwca na zachód od [[Gibraltar]]u zaatakował [[parowiec]] „Loch Lomond” (2619 BRT), który odpędził i uszkodził napastnika wykorzystując działa i [[Zasłona dymna|zasłonę dymną]]{{odn|Gibson|Prendergast|2014|s=169, 210, 221}}. Nazajutrz okręt z uszkodzonym silnikiem został odholowany przez siostrzaną jednostkę do [[Kadyks]]u, gdzie przeszedł konieczne naprawy{{odn|Gibson|Prendergast|2014|s=169, 221}}. Po ich zakończeniu 29 czerwca w nocy UC-74 wymknął się z portu i udał się w dalszą drogę do [[Kotor]]u, unikając czyhających na niego pod Kadyksem czterech [[Torpedowiec|torpedowców]], czterech [[Okręt patrolowy|patrolowców]] i okrętu podwodnego [[HMS E38]]{{odn|Gibson|Prendergast|2014|s=169, 221}}. |
|||
8 lipca UC-74 wszedł w skład [[Flotylla Pola|Flotylli Pola]] (niem. ''U-Flottille Pola''){{odn|UC 74}}. Okręt nominalnie wcielono do [[Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine|K.u.K. Kriegsmarine]] pod nazwą U-94, jednak załoga pozostała niemiecka{{odn|Csonkaréti|2004|s=328-330}}{{odn|Koszela|2019|s=216-218}}. |
|||
W dniach 8-14 kwietnia 1941 roku jednostka – wraz z wieloma innymi francuskimi okrętami stacjonującymi w [[Dakar]]ze – wzięła udział w poszukiwaniach francuskiego [[Parowiec|parowca]] „Fort de France” (4279 [[Tona rejestrowa|BRT]]), który podczas rejsu z [[Martynika|Martyniki]] do Dakaru został przechwycony przez brytyjski [[krążownik pomocniczy]] [[HMS Bulolo|HMS „Bulolo”]] i po obsadzeniu załogą [[pryz]]ową skierowany w kierunku [[Gibraltar]]u{{odn|Kindell|1941}}. Statek został odnaleziony 12 kwietnia przez krążownik „[[Primauguet (1924)|Primauguet]]” i niszczyciel „[[Albatros (1930)|Albatros]]”, po czym doprowadzony do [[Casablanca|Casablanki]]{{odn|Kindell|1941}}. |
|||
13 września w zatoce [[Mała Syrta]] UC-74 zatrzymał i zatopił cztery [[Tunezja|tunezyjskie]] [[Żaglowiec|łodzie żaglowe]]: „Arlequin” (6 BRT), „Chere Rose” (28 BRT), „Ortigia” (17 BRT) i „Vittoria” (24 BRT){{odn|uboatsucc}}. 18 września ten sam los spotkał kolejną tunezyjską żaglową [[Łódź rybacka|łódź rybacką]] „Cachalot” o pojemności 17 BRT, zatopioną po zejściu załogi z działa pokładowego na pozycji {{Współrzędne|35°14′00″N 11°08′00″E|umieść=w tekście|dokładność=min}}{{odn|Cachalot}}. 28 września nowym dowódcą U-Boota został mianowany [[Porucznik marynarki|por. mar.]] (niem. ''Oberleutnant zur See'') [[Hellmuth von Doemming]]{{odn|Hellmuth von Doemming}}. |
|||
27 listopada 1942 roku, podczas ataku Niemców na Tulon, jednostka znajdowała się w głębi portu{{odn|Perepeczko|2014|s=385}}. Aby uniknąć przejęcia przez zajmujących bazę Niemców, „Aurore” została [[Samozatopienie floty francuskiej w Tulonie|samozatopiona]]{{odn|Fontenoy|2007|s=193}}{{odn|Gardiner|Chesneau|1980|s=275-276}}. |
|||
=== 1918 rok === |
|||
Na początku 1918 roku niemieckie siły podwodne na Morzu Śródziemnym przeszły reorganizację, w wyniku której Flotylla Pola została podzielona na dwie części: I Flotylla w Poli (''I. U-Flottille Mittelmeer'') i II Flotylla w Kotorze (''II. U-Flottille Mittelmeer''), a UC-74 znalazł się w składzie tej drugiej{{odn|UC 74}}{{odn|Perepeczko|2000|s=407}}. 31 marca 1918 roku w odległości 18 Mm na północny wschód od [[Valletta|Valletty]] okręt zatopił brytyjski żaglowiec „San Nicola” o pojemności 24 BRT{{odn|San Nicola}}. 6 kwietnia ne [[Morze Jońskie|Morzu Jońskim]] identyczny los spotkał [[Królestwo Włoch (1861–1946)|włoski]] żaglowiec „Madona Belle Grazie” (105 BRT), płynący z [[Sycylia|Sycylii]] do [[Pireus]]u{{odn|Madona Belle Grazie}}. Trzy dni później na północ od [[Mesyna|Mesyny]] U-Boot storpedował zbudowany w 1915 roku brytyjski [[zbiornikowiec]] „Sunik” o pojemności 5017 BRT, przewożący [[Ropa naftowa|ropę naftową]] z [[Neapol]]u do [[Palermo]]. Statek został uszkodzony na pozycji {{Współrzędne|38°13′00″N 15°35′00″E|umieść=w tekście|dokładność=min}}, a na jego pokładzie nikt nie zginął{{odn|Sunik}}. 10 kwietnia na południe od Mesyny okręt przeprowadził atak torpedowy na zbudowany w 1899 roku brytyjski parowiec „Airedale” (3044 BRT), płynący z ładunkiem [[Węgiel kamienny|węgla]] z [[Barry (Walia)|Barry]] do [[Tarent]]u, jednak i tym razem trafiony statek nie zatonął (na pozycji {{Współrzędne|38°06′00″N 15°36′00″E|umieść=w tekście|dokładność=min}}, bez strat w ludziach){{odn|Airedale}}. |
|||
11 maja U-Boot zatopił w [[Cieśnina Mesyńska|Cieśninie Mesyńskiej]] dwie włoskie jednostki: żaglowiec „Gigilla” o pojemności 120 BRT{{odn|Gigilla}} oraz zbudowany w 1908 roku [[transportowiec]] wojska [[SS Verona (1908)|SS „Verona”]] (8261 BRT), płynący z [[Genua|Genui]] do [[Trypolis]]u. Storpedowany statek, na którego pokładzie przebywało 3000 żołnierzy, zatonął po 25 minutach od ataku, a śmierć poniosło 880 osób{{odn|Verona}}{{odn|Lettens|Tony|2019}}. Trzy dni później w odległości 1,5 Mm od [[Syrakuzy|Syrakuz]] (na pozycji {{Współrzędne|37°03′00″N 15°20′00″E|umieść=w tekście|dokładność=min}}) UC-74 storpedował bez ostrzeżenia i zatopił płynący w eskorcie włoskich [[Uzbrojony trawler|trawlerów]] zbudowany w 1900 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Woolston” o pojemności 2986 BRT, przewożący ładunek [[Siarka|siarki]] z Syrakuz do Mesyny (na pokładzie śmierć poniosło 19 osób, w tym [[Kapitan (żegluga)|kapitan]]){{odn|Wwlossesbrms 3}}{{odn|Woolston}}. 17 maja na południe od Cieśniny Mesyńskiej okręt zatrzymał i zatopił zbudowany w 1900 roku włoski żaglowiec „Pietro Brizzolari” (445 BRT), płynący z ładunkiem [[Fosforany|fosfatów]]{{odn|Pietro Brizzolari}}. Nazajutrz lista wojennych dokonań załogi U-Boota powiększyła się o dwie pozycje: włoski żaglowiec „Ninetta” (17 BRT), zatopiony w odległości 22 Mm na południowy wschód od [[Portopalo di Capo Passero]]{{odn|Ninetta}} oraz zbudowany w 1913 roku brytyjski [[okręt łącznikowy]] HMS „Chesterfield” (1013 BRT){{refn|grupa=uwaga|Ponieważ okręt był pierwotnie jednostką cywilną, podana jest jej pojemność brutto, występująca w źródłach, zamiast wyporności podawanej standardowo dla okrętów wojennych.}}, płynący w [[Konwój morski|konwoju]] z [[Milo (Włochy)|Milo]] na [[Malta|Maltę]] z ładunkiem [[kordyt]]u (storpedowana jednostka zatonęła na pozycji {{Współrzędne|36°17′00″N 15°13′00″E|umieść=w tekście|dokładność=min}} ze stratą czterech członków załogi){{odn|Chesterfield}}. |
|||
W maju i czerwcu okręt stawiał [[Zagroda minowa|zagrody minowe]] w różnych rejonach Morza Śródziemnego, m.in. nieopodal [[Augusta (Włochy)|Augusty]] (w czerwcu){{odn|Perepeczko|2000|s=428}}. 9 czerwca UC-74, [[SM U-64|U-64]] i [[SM U-73|U-73]] wyszły z Kotoru wraz z zespołem K.u.K. Kriegsmarine na wypad w rejon [[Cieśnina Otranto|Cieśniny Otranto]], mający na celu zniszczenie zagrody blokującej wyjście okrętom austro-węgierskim i niemieckim z Adriatyku, jednak po utracie pancernika [[SMS Szent István|SMS „Szent István”]] UC-74 i U-73 powróciły do bazy, a U-64 udał się na patrol{{odn|Perepeczko|2000|s=430-432}}. 22 czerwca na południe od Syrakuz UC-74 zatrzymał i zatopił zbudowany w 1893 roku [[Królestwo Grecji (1832–1924)|grecki]] drewniany [[szkuner]] „Metamorphosis” o pojemności 130 BRT (na pozycji {{Współrzędne|37°14′00″N 16°17′00″E|umieść=w tekście|dokładność=min}}){{odn|Metamorphosis}}. Dwa dni później na południe od Syrakuz okręt zatopił dwa małe greckie żaglowce: „Maria” (25 BRT){{odn|Maria}} oraz „Sofia” (24 BRT), płynący z ładunkiem soli ze [[Safakis|Sfaxu]] do Pireusu (na pozycji {{Współrzędne|36°52′00″N 15°31′00″E|umieść=w tekście|dokładność=min}}){{odn|Sofia}}. 26, 27 i 28 czerwca załoga U-Boota zauważyła nieopodal Sycylii [[Alianci|alianckie]] [[Statek szpitalny|statki szpitalne]]{{odn|Perepeczko|2000|s=428}}. 29 czerwca okręt zatrzymał i skontrolował kolejny statek szpitalny „Breamar Castle” (6310 BRT), przewożący chorych z Malty do Gibraltaru{{odn|Perepeczko|2000|s=428}}. |
|||
4 lipca nieopodal [[Taormina|Taorminy]] okręt zatopił zbudowany w 1905 roku włoski parowiec „Cordova” o pojemności 4933 BRT, płynący z [[Karaczi]] do Milo (na pozycji {{Współrzędne|37°51′00″N 15°25′00″E|umieść=w tekście|dokładność=min}}){{odn|Cordova}}. 7 lipca nieopodal Sycylii ten sam los spotkał włoski żaglowiec „Vergine Di Lourdes” (55 BRT){{odn|Vergine Di Lourdes}}. Tego samego dnia w porcie w [[Riposto]] UC-74 storpedował zbudowany w 1912 roku [[Norwegia|norweski]] parowiec „Stalheim” o pojemności 1469 BRT, jednak statek doznał jedynie uszkodzeń{{odn|Stalheim}}. |
|||
18 lipca nowym dowódcą jednostki został por. mar. [[Carl Heinrich Saß]]{{odn|Carl Heinrich Saß}}. 23 października na wschód od Sycylii U-Boot storpedował i uszkodził zbudowany w 1902 roku włoski parowiec „Ischia” (4050 BRT), płynący z [[Port Said]]u do Syrakuz{{odn|Ischia}}. |
|||
W obliczu upadku [[Austro-Węgry|Monarchii Austro-Węgierskiej]] pomiędzy 28 października a 1 listopada 1918 roku UC-74 wypłynął w rejs do Niemiec{{odn|Perepeczko|2000|s=457}}. Po dopłynięciu do ojczyzny, w myśl postanowień [[Rozejm w Compiègne (1918)|rozejmu w Compiègne]] został 16 stycznia 1919 roku poddany Brytyjczykom{{odn|UC 74}}{{odn|Möller|Brack|2004|s=59}}. Okręt został [[Stocznia złomowa|zezłomowany]] w [[Morecambe]] w 1920 roku{{odn|UC 74}}{{odn|Möller|Brack|2004|s=59}}. |
|||
=== Podsumowanie działalności bojowej === |
|||
SM UC-74 odbył siedem rejsów operacyjnych, w wyniku których zatonęło 18 statków o łącznej pojemności {{formatnum:18230}} BRT, zaś cztery statki o łącznej pojemności {{formatnum:13580}} BRT zostały uszkodzone{{odn|uboatsucc}}. Pełne zestawienie zadanych przez niego strat przedstawia poniższa tabela{{odn|uboatsucc}}: |
|||
{| class="wikitable sortable" |
|||
|- |
|||
! Data |
|||
! Nazwa |
|||
! Państwo |
|||
! Tonaż{{refn|grupa=uwaga|Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto.}} |
|||
! Los jednostki |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |13 września 1917 |
|||
| style="text-align:left;" |„Arlequin” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|Tunezja}} |
|||
| style="text-align:right;" |6 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |13 września 1917 |
|||
| style="text-align:left;" |„Chere Rose” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|Tunezja}} |
|||
| style="text-align:right;" |28 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |13 września 1917 |
|||
| style="text-align:left;" |„Ortigia” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|Tunezja}} |
|||
| style="text-align:right;" |17 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |13 września 1917 |
|||
| style="text-align:left;" |„Vittoria” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|Tunezja}} |
|||
| style="text-align:right;" |24 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |18 września 1917 |
|||
| style="text-align:left;" |„Cachalot” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|Tunezja}} |
|||
| style="text-align:right;" |17 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |31 marca 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„San Nicola” |
|||
| style="text-align:left;" |{{bandera|GBR}} |
|||
| style="text-align:right;" |24 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |6 kwietnia 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Madona Belle Grazie” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|ITA|1861}} |
|||
| style="text-align:right;" |105 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |9 kwietnia 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Sunik” |
|||
| style="text-align:left;" |{{bandera|GBR}} |
|||
| style="text-align:right;" |5017 |
|||
| style="text-align:center;" |uszkodzony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |10 kwietnia 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Airedale” |
|||
| style="text-align:left;" |{{bandera|GBR}} |
|||
| style="text-align:right;" |3044 |
|||
| style="text-align:center;" |uszkodzony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |11 maja 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Gigilla” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|ITA|1861}} |
|||
| style="text-align:right;" |120 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |11 maja 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Verona” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|ITA|1861}} |
|||
| style="text-align:right;" |8261 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |14 maja 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Woolston” |
|||
| style="text-align:left;" |{{bandera|GBR}} |
|||
| style="text-align:right;" |2986 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |17 maja 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Pietro Brizzolari” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|ITA|1861}} |
|||
| style="text-align:right;" |445 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |18 maja 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |HMS „Chesterfield” |
|||
| style="text-align:left;" |{{bandera|GBR|wojenna}} |
|||
| style="text-align:right;" |1013 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |18 maja 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Ninetta” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|ITA|1861}} |
|||
| style="text-align:right;" |17 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |22 czerwca 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Metamorphosis” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|GRC|1832}} |
|||
| style="text-align:right;" |130 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |24 czerwca 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Maria” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|GRC|1832}} |
|||
| style="text-align:right;" |25 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |24 czerwca 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Sofia” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|GRC|1832}} |
|||
| style="text-align:right;" |24 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |4 lipca 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Cordova” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|ITA|1861}} |
|||
| style="text-align:right;" |4933 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |7 lipca 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Vergine Di Lourdes” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|ITA|1861}} |
|||
| style="text-align:right;" |55 |
|||
| style="text-align:center;" |zatopiony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |7 lipca 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Stalheim” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|Norwegia}} |
|||
| style="text-align:right;" |1469 |
|||
| style="text-align:center;" |uszkodzony |
|||
|- |
|||
| style="text-align:right;" |23 października 1918 |
|||
| style="text-align:left;" |„Ischia” |
|||
| style="text-align:left;" |{{państwo|ITA|1861}} |
|||
| style="text-align:right;" |4050 |
|||
| style="text-align:center;" |uszkodzony |
|||
|- |
|||
| colspan=2 rowspan=2 style="text-align:right;"| '''RAZEM''' |
|||
| colspan=2 style="text-align:right;"| zatopione: |
|||
| style="text-align:center;"| 18 |
|||
|- |
|||
| colspan=2 style="text-align:right;"| uszkodzone: |
|||
| style="text-align:center;"| 4 |
|||
|} |
|||
== Uwagi == |
== Uwagi == |
||
Linia 75: | Linia 242: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* {{Cytuj stronę | url = http://www.naval-history.net/WW1LossesBrMS1918.htm | tytuł = BRITISH MERCHANT SHIPS LOST to ENEMY ACTION Part 3 of 3 - September 1917-November 1918 in date order | opublikowany = naval-history.net | język = en | data dostępu = 2021-01-20 | odn = {{odn/id|Wwlossesbrms 3}} }} |
|||
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Fontenoy | imię = Paul E. | tytuł = Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare) | wydawca = ABC-CLIO | miejsce = Santa Barbara, California | rok = 2007 | isbn = 1-85367-623-3 | język = en | odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę | nazwisko = |
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Csonkaréti | imię = Károly | tytuł = Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914-1918 | rok = 2004 | wydawca = Wydawnictwo Arkadiusz Wingert | miejsce = Kraków | isbn = 83-918940-3-7 | odn = tak}} |
||
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Fontenoy |imię = Paul E. |tytuł = Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare) |wydawca = ABC-CLIO |miejsce = Santa Barbara, California |rok = 2007 |isbn = 1-85367-623-3 |język = en |odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj stronę | url = http://www.navypedia.org/ships/france/fr_ss_aurore.htm | autor = Ivan Gogin | opublikowany = Navypedia | tytuł = AURORE 2nd class submarines (1940), LA CRÉOLE patrol submarines (1949 - 1954) | język = en | data dostępu = 2021-01-17 | odn = {{odn/id|Gogin|2021}} }} |
|||
* {{Cytuj książkę | |
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Gardiner |imię = Robert |nazwisko2 = Gray |imię2 = Randal |tytuł = Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921 |wydawca = Conway Maritime Press |miejsce = London |rok = 1985 |isbn = 0-85177-245-5 |język = en |odn = tak}} |
||
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Gibson |imię = R.H. |nazwisko2 = Prendergast |imię2 = Maurice |tytuł = Niemiecka wojna podwodna 1914-1918 |rok = 2014 |wydawca = Napoleon V |miejsce = Oświęcim |isbn = 978-83-7889-074-4 |odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj stronę | url = http://www.naval-history.net/xDKWW2-4006-19JUN04.htm | autor = Don Kindell | opublikowany = Naval History Homepage | tytuł = NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 4 of 4) Saturday 22nd - Sunday 30th | język = en | data dostępu = 2021-01-17 | odn = {{odn/id|Kindell|1940a}} }} |
|||
* {{Cytuj stronę | |
* {{Cytuj stronę |url = http://www.navypedia.org/ships/germany/ger_ss_uc16.htm |tytuł = UC II type coastal submarine minelayers (1916-1917) |autor = Ivan Gogin |opublikowany = Navypedia |język = en |data dostępu = 2021-01-20 |odn = {{odn/id|Gogin|2020}} }} |
||
* {{Cytuj |
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Gozdawa-Gołębiowski |imię = Jan |nazwisko2 = Wywerka Prekurat |imię2 = Tadeusz |autor link = Jan Gozdawa-Gołębiowski |tytuł = Pierwsza wojna światowa na morzu |rok = 1994 |wydawca = Lampart |miejsce = Warszawa |isbn = 83-902554-2-1 |odn = {{odn/id|Gozdawa-Gołębiowski|1994}} }} |
||
* {{Cytuj książkę | |
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Gröner |imię = Erich |tytuł = Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher |tom = 3 |wydawca = Bernard & Graefe |miejsce = Koblenz |rok = 1985 |isbn = 3-7637-4802-4 |język = de |odn = tak}} |
||
* {{Cytuj |
* {{Cytuj stronę |url = https://www.uboat.net/wwi/ships_hit/131.html |tytuł = Airedale |nazwisko = Helgason |imię = Guðmundur |opublikowany = uboat.net |język = en |data dostępu = 2021-01-20 |odn = {{odn/id|Airedale}} }} |
||
* {{Cytuj stronę |url = https://www.uboat.net/wwi/men/commanders/282.html |tytuł = Kapitänleutnant Ludwig Karl Sahl |nazwisko = Helgason |imię = Guðmundur |opublikowany = uboat.net |język = en |data dostępu = 2021-01-20 |odn = {{odn/id|Ludwig Karl Sahl}} }} |
|||
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Perepeczko | imię = Andrzej | autor link = Andrzej Perepeczko | tytuł = Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789–1942 | rok = 2014 | wydawca = Napoleon V | miejsce = Oświęcim | isbn = 978-83-7889-372-1 | odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj stronę | url = http://www.uboat.net/wwi/boats/successes/uc74.html | tytuł = Ships hit by UC 74 | nazwisko = Helgason | imię = Guðmundur | opublikowany = uboat.net | język = en | data dostępu = 2021-01-20 | odn = {{odn/id|uboatsucc}} }} |
|||
* {{Cytuj stronę |url = http://www.uboat.net/wwi/boats/index.html?boat=UC+74 |tytuł = UC 74 |nazwisko = Helgason |imię = Guðmundur |opublikowany = uboat.net |język = en |data dostępu = 2021-01-20 |odn = {{odn/id|UC 74}} }} |
|||
* {{Cytuj stronę |url = http://www.uboat.net/wwi/types/?type=UC+II |tytuł = UC II |nazwisko = Helgason |imię = Guðmundur |opublikowany = uboat.net |język = en |data dostępu = 2021-01-20 |odn = {{odn/id|UC II}} }} |
|||
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Hutchinson |imię = Robert |tytuł = Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day |wydawca = HarperCollins |miejsce = Londyn |rok = 2001 |isbn = 978-0-00-710558-8 |język = en |odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj stronę |url = https://historicengland.org.uk/images-books/publications/uc6-thames-estuary-archaeological-report |tytuł = UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report |autor = Peta Knott |opublikowany = historicengland.org.uk |język = en |data dostępu = 2021-01-20 |odn = {{odn/id|Knott|2015}} }} |
|||
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Koszela | imię = Witold | tytuł = Zapomniana flota. Okręty Austro-Węgier w I wojnie światowej | rok = 2019 | wydawca = Napoleon V | miejsce = Oświęcim | isbn = 978-83-8178-199-2 | odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę |tytuł = Jane’s Fighting Ships of World War I |inni = John Moore (red.) |rok = 1990 |wydawca = Studio Editions |miejsce = London |isbn = 1-85170-378-0 |język = en |odn = {{odn/id|Moore|1990}} }} |
|||
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Möller |imię = Eberhard |nazwisko2 = Brack |imię2 = Werner |tytuł = The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present |wydawca = Greenhill Books |miejsce = London |rok = 2004 |isbn = 1-85367-623-3 |język = en |odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Perepeczko |imię = Andrzej |tytuł = U-booty I wojny światowej |rok = 2000 |wydawca = Lampart |miejsce = Warszawa |isbn = 83-86776-51-X |odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Rössler |imię = Eberhard |autor link = |tytuł = The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines |wydawca = Naval Institute Press |miejsce = Annapolis |rok = 1989 |strony = |isbn = 0-87021-966-9 |język = en |odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Showell |imię = Jak Mallmann |tytuł = The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006 |wydawca = Chatham Publishing |miejsce = London |rok = 2006 |isbn = 978-1-86176-241-2 |język = en |odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Williamson |imię = Gordon |tytuł = U-booty Kajzera. Niemieckie okręty podwodne I wojny światowej |wydawca = Wydawnictwo Napoleon V |miejsce = Oświęcim |rok = 2016 |isbn = 978-83-65652-73-7 |odn = tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Witkowski |imię = Igor |tytuł = U-booty. Historia niemieckich okrętów podwodnych |rok = 2009 |wydawca = WIS-2 |miejsce = Warszawa |isbn = 978-83-88259-45-6 |odn = tak}} |
|||
{{Okręty podwodne typu |
{{Okręty podwodne typu UC II}} |
||
{{SORTUJ:UC-074}} |
|||
[[:Kategoria:Francuskie okręty podwodne zatopione podczas II wojny światowej]] |
|||
[[:Kategoria: |
[[:Kategoria:Austro-węgierskie okręty podwodne]] |
||
[[:Kategoria: |
[[:Kategoria:Nazwy okrętów niemieckich]] |
||
[[:Kategoria:Okręty |
[[:Kategoria:Okręty podwodne typu UC II]] |
||
[[:Kategoria: |
[[:Kategoria:Okręty zbudowane w AG Vulcan Stettin]] |
Wersja z 18:24, 19 sty 2021
SM UC-56, siostrzany okręt UC-74 | |
Klasa | |
---|---|
Typ | |
Projekt |
41 |
Historia | |
Stocznia | |
Położenie stępki |
1916 |
Wodowanie |
23 stycznia 1917 |
Kaiserliche Marine | |
Wejście do służby |
15 marca 1917 |
K.u.K. Kriegsmarine | |
Nazwa |
SM U-94 |
Wycofanie ze służby |
listopad 1918 |
Los okrętu |
złomowany w 1920 |
Dane taktyczno-techniczne | |
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
Długość |
52,7 m |
Szerokość |
5,22 m |
Zanurzenie |
3,64 m |
Zanurzenie testowe |
50 m |
Rodzaj kadłuba | |
Materiał kadłuba | |
Napęd | |
2 silniki Diesla o łącznej mocy 485 kW (660 KM) 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 460 kW (620 KM) 2 śruby | |
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
Zasięg |
powierzchnia: 9450 Mm przy 7 w. |
Uzbrojenie | |
18 min UC/200, 1 działo kal. 88 mm L/30, 7 torped | |
Wyrzutnie torpedowe |
3 × 500 mm |
Załoga |
26 |
SM UC-74 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany 23 stycznia 1917 roku w stoczni Vulcan w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 15 marca 1917 roku. Przebazowany na Morze Śródziemne został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą U-94, pływając w składzie Flotylli Pola (a później II Flotylli Morza Śródziemnego). W czasie służby operacyjnej okręt odbył siedem patroli bojowych, w wyniku których zatonęło 18 statków o łącznej pojemności 18 230 BRT, zaś cztery statki o łącznej pojemności 13 580 BRT zostały uszkodzone. SM UC-74 został poddany Brytyjczykom 16 stycznia 1919 roku w wyniku podpisania rozejmu w Compiègne, a następnie zezłomowany w 1920 roku.
Projekt i budowa
Dokonania pierwszych niemieckich podwodnych stawiaczy min typu UC I, a także zauważone niedostatki tej konstrukcji, skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem von Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowego, znacznie większego i doskonalszego typu okrętu podwodnego. Opracowany latem 1915 roku projekt okrętu, oznaczonego później jako typ UC II, tworzony był równolegle z projektem przybrzeżnego torpedowego okrętu podwodnego typu UB II[1]. Głównymi zmianami w stosunku do poprzedniej serii były: instalacja wyrzutni torpedowych i działa pokładowego, zwiększenie mocy i niezawodności siłowni, oraz wzrost prędkości i zasięgu jednostki, kosztem rezygnacji z możliwości łatwego transportu kolejowego (ze względu na powiększone rozmiary)[1][2].
SM[a] UC-74 zamówiony został 12 stycznia 1916 roku jako jednostka z III serii okrętów typu UC II (numer projektu 41, nadany przez Inspektorat Okrętów Podwodnych[3]), w ramach wojennego programu rozbudowy floty[4][5] . Został zbudowany w stoczni Vulcan w Hamburgu jako jeden z sześciu okrętów III serii zamówionych w tej wytwórni[4][6][7]. UC-74 otrzymał numer stoczniowy 268 (Werk 268)[5][8] . Stępkę okrętu położono w 1916 roku[8] , a zwodowany został 23 stycznia 1917 roku[1][9].
Dane taktyczno-techniczne
SM UC-74 był średniej wielkości dwukadłubowym przybrzeżnym okrętem podwodnym[2]. Długość całkowita wynosiła 52,7 metra, szerokość 5,22 metra i zanurzenie 3,64 metra[6][8] . Wykonany ze stali kadłub sztywny miał 39,3 metra długości i 3,61 metra szerokości, a wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 7,46 metra[10] . Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 434 tony, a w zanurzeniu 511 ton[6][11]. Jednostka miała wysoki, ostry dziób przystosowany do przecinania sieci przeciwpodwodnych; do jej wnętrza prowadziły trzy luki: pierwszy przed kioskiem, drugi w kiosku, a ostatni w części rufowej, prowadzący do maszynowni[12] . Cylindryczny kiosk miał średnicę 1,4 metra i wysokość 1,8 metra, obudowany był opływową osłoną[12] . Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne Daimler MU256 o łącznej mocy 485 kW (660 KM), zaś pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym BBC o łącznej mocy 460 kW (620 KM)[6][8] . Dwa wały napędowe obracały dwie śruby wykonane z brązu manganowego (o średnicy 1,9 metra i skoku 0,9 metra)[12] . Okręt osiągał prędkość 11,8 węzła na powierzchni i 7,2 węzła w zanurzeniu[6][8] . Zasięg wynosił 9450 Mm przy prędkości 7 węzłów w położeniu nawodnym oraz 56 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[8][13][b]. Zbiorniki mieściły 56 ton paliwa[8][13][c], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów 26 MAS po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi[4][14]. Okręt miał siedem zewnętrznych zbiorników balastowych[12] . Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[10][15], zaś czas wykonania manewru zanurzenia 40 sekund[16].
Głównym uzbrojeniem okrętu było 18 min kotwicznych typu UC/200 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych w podwyższonej części dziobowej jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)[2][17]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (co znacznie zmniejszało skuteczność okrętów)[18][19]. Wyposażenie uzupełniały dwie zewnętrzne wyrzutnie torped kalibru 500 mm (umiejscowione powyżej linii wodnej na dziobie, po obu stronach szybów minowych), jedna wewnętrzna wyrzutnia torped kal. 500 mm na rufie (z łącznym zapasem 7 torped) oraz umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kal. 88 mm L/30, z zapasem amunicji wynoszącym 130 naboi[2][10][20]. Okręt wyposażony był w trzy peryskopy Zeissa oraz kotwicę grzybkową o masie 272 kg[12] .
Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy[16][21].
Służba
1917 rok
15 marca 1917 roku SM UC-74 został przyjęty do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej[5][9]. Dowództwo jednostki objął kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant) Ludwig Karl Sahl, sprawujący wcześniej komendę nad UB-32[22] . Po okresie szkolenia okręt otrzymał rozkaz udania się na Morze Śródziemne i 10 czerwca na zachód od Gibraltaru zaatakował parowiec „Loch Lomond” (2619 BRT), który odpędził i uszkodził napastnika wykorzystując działa i zasłonę dymną[23]. Nazajutrz okręt z uszkodzonym silnikiem został odholowany przez siostrzaną jednostkę do Kadyksu, gdzie przeszedł konieczne naprawy[24]. Po ich zakończeniu 29 czerwca w nocy UC-74 wymknął się z portu i udał się w dalszą drogę do Kotoru, unikając czyhających na niego pod Kadyksem czterech torpedowców, czterech patrolowców i okrętu podwodnego HMS E38[24].
8 lipca UC-74 wszedł w skład Flotylli Pola (niem. U-Flottille Pola)[5] . Okręt nominalnie wcielono do K.u.K. Kriegsmarine pod nazwą U-94, jednak załoga pozostała niemiecka[25][26].
13 września w zatoce Mała Syrta UC-74 zatrzymał i zatopił cztery tunezyjskie łodzie żaglowe: „Arlequin” (6 BRT), „Chere Rose” (28 BRT), „Ortigia” (17 BRT) i „Vittoria” (24 BRT)[27] . 18 września ten sam los spotkał kolejną tunezyjską żaglową łódź rybacką „Cachalot” o pojemności 17 BRT, zatopioną po zejściu załogi z działa pokładowego na pozycji 35°14′N 11°08′E/35,233333 11,133333[28] . 28 września nowym dowódcą U-Boota został mianowany por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Hellmuth von Doemming[29] .
1918 rok
Na początku 1918 roku niemieckie siły podwodne na Morzu Śródziemnym przeszły reorganizację, w wyniku której Flotylla Pola została podzielona na dwie części: I Flotylla w Poli (I. U-Flottille Mittelmeer) i II Flotylla w Kotorze (II. U-Flottille Mittelmeer), a UC-74 znalazł się w składzie tej drugiej[5][30]. 31 marca 1918 roku w odległości 18 Mm na północny wschód od Valletty okręt zatopił brytyjski żaglowiec „San Nicola” o pojemności 24 BRT[31] . 6 kwietnia ne Morzu Jońskim identyczny los spotkał włoski żaglowiec „Madona Belle Grazie” (105 BRT), płynący z Sycylii do Pireusu[32] . Trzy dni później na północ od Mesyny U-Boot storpedował zbudowany w 1915 roku brytyjski zbiornikowiec „Sunik” o pojemności 5017 BRT, przewożący ropę naftową z Neapolu do Palermo. Statek został uszkodzony na pozycji 38°13′N 15°35′E/38,216667 15,583333, a na jego pokładzie nikt nie zginął[33] . 10 kwietnia na południe od Mesyny okręt przeprowadził atak torpedowy na zbudowany w 1899 roku brytyjski parowiec „Airedale” (3044 BRT), płynący z ładunkiem węgla z Barry do Tarentu, jednak i tym razem trafiony statek nie zatonął (na pozycji 38°06′N 15°36′E/38,100000 15,600000, bez strat w ludziach)[34] .
11 maja U-Boot zatopił w Cieśninie Mesyńskiej dwie włoskie jednostki: żaglowiec „Gigilla” o pojemności 120 BRT[35] oraz zbudowany w 1908 roku transportowiec wojska SS „Verona” (8261 BRT), płynący z Genui do Trypolisu. Storpedowany statek, na którego pokładzie przebywało 3000 żołnierzy, zatonął po 25 minutach od ataku, a śmierć poniosło 880 osób[36][37] . Trzy dni później w odległości 1,5 Mm od Syrakuz (na pozycji 37°03′N 15°20′E/37,050000 15,333333) UC-74 storpedował bez ostrzeżenia i zatopił płynący w eskorcie włoskich trawlerów zbudowany w 1900 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Woolston” o pojemności 2986 BRT, przewożący ładunek siarki z Syrakuz do Mesyny (na pokładzie śmierć poniosło 19 osób, w tym kapitan)[38][39] . 17 maja na południe od Cieśniny Mesyńskiej okręt zatrzymał i zatopił zbudowany w 1900 roku włoski żaglowiec „Pietro Brizzolari” (445 BRT), płynący z ładunkiem fosfatów[40] . Nazajutrz lista wojennych dokonań załogi U-Boota powiększyła się o dwie pozycje: włoski żaglowiec „Ninetta” (17 BRT), zatopiony w odległości 22 Mm na południowy wschód od Portopalo di Capo Passero[41] oraz zbudowany w 1913 roku brytyjski okręt łącznikowy HMS „Chesterfield” (1013 BRT)[d], płynący w konwoju z Milo na Maltę z ładunkiem kordytu (storpedowana jednostka zatonęła na pozycji 36°17′N 15°13′E/36,283333 15,216667 ze stratą czterech członków załogi)[42] .
W maju i czerwcu okręt stawiał zagrody minowe w różnych rejonach Morza Śródziemnego, m.in. nieopodal Augusty (w czerwcu)[43]. 9 czerwca UC-74, U-64 i U-73 wyszły z Kotoru wraz z zespołem K.u.K. Kriegsmarine na wypad w rejon Cieśniny Otranto, mający na celu zniszczenie zagrody blokującej wyjście okrętom austro-węgierskim i niemieckim z Adriatyku, jednak po utracie pancernika SMS „Szent István” UC-74 i U-73 powróciły do bazy, a U-64 udał się na patrol[44]. 22 czerwca na południe od Syrakuz UC-74 zatrzymał i zatopił zbudowany w 1893 roku grecki drewniany szkuner „Metamorphosis” o pojemności 130 BRT (na pozycji 37°14′N 16°17′E/37,233333 16,283333)[45] . Dwa dni później na południe od Syrakuz okręt zatopił dwa małe greckie żaglowce: „Maria” (25 BRT)[46] oraz „Sofia” (24 BRT), płynący z ładunkiem soli ze Sfaxu do Pireusu (na pozycji 36°52′N 15°31′E/36,866667 15,516667)[47] . 26, 27 i 28 czerwca załoga U-Boota zauważyła nieopodal Sycylii alianckie statki szpitalne[43]. 29 czerwca okręt zatrzymał i skontrolował kolejny statek szpitalny „Breamar Castle” (6310 BRT), przewożący chorych z Malty do Gibraltaru[43].
4 lipca nieopodal Taorminy okręt zatopił zbudowany w 1905 roku włoski parowiec „Cordova” o pojemności 4933 BRT, płynący z Karaczi do Milo (na pozycji 37°51′N 15°25′E/37,850000 15,416667)[48] . 7 lipca nieopodal Sycylii ten sam los spotkał włoski żaglowiec „Vergine Di Lourdes” (55 BRT)[49] . Tego samego dnia w porcie w Riposto UC-74 storpedował zbudowany w 1912 roku norweski parowiec „Stalheim” o pojemności 1469 BRT, jednak statek doznał jedynie uszkodzeń[50] .
18 lipca nowym dowódcą jednostki został por. mar. Carl Heinrich Saß[51] . 23 października na wschód od Sycylii U-Boot storpedował i uszkodził zbudowany w 1902 roku włoski parowiec „Ischia” (4050 BRT), płynący z Port Saidu do Syrakuz[52] .
W obliczu upadku Monarchii Austro-Węgierskiej pomiędzy 28 października a 1 listopada 1918 roku UC-74 wypłynął w rejs do Niemiec[53]. Po dopłynięciu do ojczyzny, w myśl postanowień rozejmu w Compiègne został 16 stycznia 1919 roku poddany Brytyjczykom[5][6]. Okręt został zezłomowany w Morecambe w 1920 roku[5][6].
Podsumowanie działalności bojowej
SM UC-74 odbył siedem rejsów operacyjnych, w wyniku których zatonęło 18 statków o łącznej pojemności 18 230 BRT, zaś cztery statki o łącznej pojemności 13 580 BRT zostały uszkodzone[27] . Pełne zestawienie zadanych przez niego strat przedstawia poniższa tabela[27] :
Data | Nazwa | Państwo | Tonaż[e] | Los jednostki |
---|---|---|---|---|
13 września 1917 | „Arlequin” | Tunezja | 6 | zatopiony |
13 września 1917 | „Chere Rose” | Tunezja | 28 | zatopiony |
13 września 1917 | „Ortigia” | Tunezja | 17 | zatopiony |
13 września 1917 | „Vittoria” | Tunezja | 24 | zatopiony |
18 września 1917 | „Cachalot” | Tunezja | 17 | zatopiony |
31 marca 1918 | „San Nicola” | Wielka Brytania | 24 | zatopiony |
6 kwietnia 1918 | „Madona Belle Grazie” | Włochy | 105 | zatopiony |
9 kwietnia 1918 | „Sunik” | Wielka Brytania | 5017 | uszkodzony |
10 kwietnia 1918 | „Airedale” | Wielka Brytania | 3044 | uszkodzony |
11 maja 1918 | „Gigilla” | Włochy | 120 | zatopiony |
11 maja 1918 | „Verona” | Włochy | 8261 | zatopiony |
14 maja 1918 | „Woolston” | Wielka Brytania | 2986 | zatopiony |
17 maja 1918 | „Pietro Brizzolari” | Włochy | 445 | zatopiony |
18 maja 1918 | HMS „Chesterfield” | Royal Navy | 1013 | zatopiony |
18 maja 1918 | „Ninetta” | Włochy | 17 | zatopiony |
22 czerwca 1918 | „Metamorphosis” | Królestwo Grecji | 130 | zatopiony |
24 czerwca 1918 | „Maria” | Królestwo Grecji | 25 | zatopiony |
24 czerwca 1918 | „Sofia” | Królestwo Grecji | 24 | zatopiony |
4 lipca 1918 | „Cordova” | Włochy | 4933 | zatopiony |
7 lipca 1918 | „Vergine Di Lourdes” | Włochy | 55 | zatopiony |
7 lipca 1918 | „Stalheim” | Norwegia | 1469 | uszkodzony |
23 października 1918 | „Ischia” | Włochy | 4050 | uszkodzony |
RAZEM | zatopione: | 18 | ||
uszkodzone: | 4 |
Uwagi
- ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
- ↑ Opracowania znacznie różnią się wartościami zasięgu na powierzchni: Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313 podają, że wynosił on 6910 mil morskich przy prędkości 7 węzłów, zaś Hutchinson 2001 ↓, s. 52 – 6430 Mm przy prędkości 7 węzłów.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 182 podaje, że zbiorniki okrętu mieściły 63 tony paliwa.
- ↑ Ponieważ okręt był pierwotnie jednostką cywilną, podana jest jej pojemność brutto, występująca w źródłach, zamiast wyporności podawanej standardowo dla okrętów wojennych.
- ↑ Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto.
Przypisy
- ↑ a b c Fontenoy 2007 ↓, s. 106.
- ↑ a b c d Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 182.
- ↑ Rössler 1989 ↓, s. 50.
- ↑ a b c Rössler 1989 ↓, s. 53.
- ↑ a b c d e f g UC 74 ↓.
- ↑ a b c d e f g Möller i Brack 2004 ↓, s. 59.
- ↑ Williamson 2016 ↓, s. 14.
- ↑ a b c d e f g Gogin 2020 ↓.
- ↑ a b Hutchinson 2001 ↓, s. 54.
- ↑ a b c UC II ↓.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 564.
- ↑ a b c d e Knott 2015 ↓.
- ↑ a b Gröner 1985 ↓, s. 58.
- ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 247.
- ↑ Showell 2006 ↓, s. 56.
- ↑ a b Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313.
- ↑ Witkowski 2009 ↓, s. 15.
- ↑ Showell 2006 ↓, s. 57.
- ↑ Witkowski 2009 ↓, s. 14.
- ↑ Moore 1990 ↓, s. 127.
- ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 246.
- ↑ Ludwig Karl Sahl ↓.
- ↑ Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 169, 210, 221.
- ↑ a b Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 169, 221.
- ↑ Csonkaréti 2004 ↓, s. 328-330.
- ↑ Koszela 2019 ↓, s. 216-218.
- ↑ a b c uboatsucc ↓.
- ↑ Cachalot ↓.
- ↑ Hellmuth von Doemming ↓.
- ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 407.
- ↑ San Nicola ↓.
- ↑ Madona Belle Grazie ↓.
- ↑ Sunik ↓.
- ↑ Airedale ↓.
- ↑ Gigilla ↓.
- ↑ Verona ↓.
- ↑ Lettens i Tony 2019 ↓.
- ↑ Wwlossesbrms 3 ↓.
- ↑ Woolston ↓.
- ↑ Pietro Brizzolari ↓.
- ↑ Ninetta ↓.
- ↑ Chesterfield ↓.
- ↑ a b c Perepeczko 2000 ↓, s. 428.
- ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 430-432.
- ↑ Metamorphosis ↓.
- ↑ Maria ↓.
- ↑ Sofia ↓.
- ↑ Cordova ↓.
- ↑ Vergine Di Lourdes ↓.
- ↑ Stalheim ↓.
- ↑ Carl Heinrich Saß ↓.
- ↑ Ischia ↓.
- ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 457.
Bibliografia
- BRITISH MERCHANT SHIPS LOST to ENEMY ACTION Part 3 of 3 - September 1917-November 1918 in date order. naval-history.net. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
- Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914-1918. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2004. ISBN 83-918940-3-7.
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
- Ivan Gogin: UC II type coastal submarine minelayers (1916-1917). Navypedia. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. T. 3. Koblenz: Bernard & Graefe, 1985. ISBN 3-7637-4802-4. (niem.).
- Guðmundur Helgason: Airedale. uboat.net. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Ludwig Karl Sahl. uboat.net. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Ships hit by UC 74. uboat.net. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: UC 74. uboat.net. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: UC II. uboat.net. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
- Robert Hutchinson: Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: HarperCollins, 2001. ISBN 978-0-00-710558-8. (ang.).
- Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
- Witold Koszela: Zapomniana flota. Okręty Austro-Węgier w I wojnie światowej. Oświęcim: Napoleon V, 2019. ISBN 978-83-8178-199-2.
- Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (red.). London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
- Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
- Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
- Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).
- Gordon Williamson: U-booty Kajzera. Niemieckie okręty podwodne I wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-73-7.
- Igor Witkowski: U-booty. Historia niemieckich okrętów podwodnych. Warszawa: WIS-2, 2009. ISBN 978-83-88259-45-6.
Kategoria:Austro-węgierskie okręty podwodne
Kategoria:Nazwy okrętów niemieckich
Kategoria:Okręty podwodne typu UC II
Kategoria:Okręty zbudowane w AG Vulcan Stettin