Ziemia dobrzyńska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Ziemii -> Ziemi |
drobne redakcyjne |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
'''Ziemia dobrzyńska''' – [[ziemia (administracja)|jednostka terytorialna]] w dawnej Polsce, obejmująca tereny dzisiejszego [[województwo kujawsko-pomorskie|województwa kujawsko-pomorskiego]], na północy - wschód od [[Włocławek|Włocławka]], między rzekami: [[Wisła|Wisłą]], [[Drwęca|Drwęcą]] i [[Skrwa|Skrwą]]. |
'''Ziemia dobrzyńska''' – [[ziemia (administracja)|jednostka terytorialna]] w dawnej Polsce, obejmująca tereny dzisiejszego [[województwo kujawsko-pomorskie|województwa kujawsko-pomorskiego]], na północy - wschód od [[Włocławek|Włocławka]], między rzekami: [[Wisła|Wisłą]], [[Drwęca|Drwęcą]] i [[Skrwa|Skrwą]]. |
||
=== Miasta === |
|||
Pierwotnie głównym miastem ziemi dobrzyńskiej był Dobrzyń (obecnie [[Dobrzyń nad Wisłą]]). Najważniejszymi miastami, oprócz Dobrzynia nad Wisłą były: [[Rypin]], [[Lipno]], [[Górzno]], [[Bobrowniki (województwo kujawsko-pomorskie)|Bobrowniki]], [[Skępe]] |
Pierwotnie głównym miastem ziemi dobrzyńskiej był Dobrzyń (obecnie [[Dobrzyń nad Wisłą]]). Najważniejszymi miastami, oprócz Dobrzynia nad Wisłą były: [[Rypin]], [[Lipno]], [[Górzno]], [[Bobrowniki (województwo kujawsko-pomorskie)|Bobrowniki]], [[Skępe]]. |
||
Daty lokacji niektórych miast na Ziemi Dobrzyńskiej: |
Daty lokacji niektórych miast na Ziemi Dobrzyńskiej: |
||
| Linia 15: | Linia 16: | ||
Za datę [[lokacja (historia)|lokacji]] Rypina uznawano rok [[1345]], jednak wydaje się, że wystawiono wówczas [[prawo lokacyjne|przywilej lokacyjny]] dla miasta, które już istniało. Przypuszcza się, że Rypin powstał w latach [[1323]]-[[1326]]. Założenie tego miasta miało być częścią planu odbudowy księstwa dobrzyńskiego po najeździe [[Wielkie Księstwo Litewskie|litewskim]] ([[1323]]). |
Za datę [[lokacja (historia)|lokacji]] Rypina uznawano rok [[1345]], jednak wydaje się, że wystawiono wówczas [[prawo lokacyjne|przywilej lokacyjny]] dla miasta, które już istniało. Przypuszcza się, że Rypin powstał w latach [[1323]]-[[1326]]. Założenie tego miasta miało być częścią planu odbudowy księstwa dobrzyńskiego po najeździe [[Wielkie Księstwo Litewskie|litewskim]] ([[1323]]). |
||
=== Zamki === |
|||
[[Zamek|Zamki]] murowane znajdowały się w Bobrownikach, [[Złotoria (województwo kujawsko-pomorskie)|Złotorii]], [[Radziki|Radzikach]], [[Sadłowo (województwo kujawsko-pomorskie)|Sadłowie]], Rypinie, Dobrzyniu, Lipnie, Ciechocinie (wieża biskupia) i Górznie. |
|||
=== Historia === |
|||
We wczesnym [[średniowiecze|średniowieczu]] należała do [[Mazowsze|Mazowsza]]. Konrad Mazowiecki w [[1222]] roku nadał Dobrzyń nad Wisłą i jego okolice zakonowi Rycerzy Chrystusowych ([[Bracia dobrzyńscy|Braci Dobrzyńskich]]), a w [[1228]] roku nadał im w całości kasztelanię dobrzyńską. Natomiast w [[1226]] roku zostali sprowadzeni [[zakon krzyżacki|Krzyżacy]], którzy w dwa lata później otrzymali [[Ziemia chełmińska|ziemię chełmińską]]. Gdy Bracia Dobrzyńscy połączyli się z Krzyżakami, Konrad nalegał na zwrot kasztelanii dobrzyńskiej. W 1235 odzyskał ją, ale musiał się zrzec ziemi chełmińskiej na rzecz Krzyżaków. Ziemią dobrzyńską władali potem [[Książęta dobrzyńscy|potomkowie Konrada]]. |
We wczesnym [[średniowiecze|średniowieczu]] należała do [[Mazowsze|Mazowsza]]. Konrad Mazowiecki w [[1222]] roku nadał Dobrzyń nad Wisłą i jego okolice zakonowi Rycerzy Chrystusowych ([[Bracia dobrzyńscy|Braci Dobrzyńskich]]), a w [[1228]] roku nadał im w całości kasztelanię dobrzyńską. Natomiast w [[1226]] roku zostali sprowadzeni [[zakon krzyżacki|Krzyżacy]], którzy w dwa lata później otrzymali [[Ziemia chełmińska|ziemię chełmińską]]. Gdy Bracia Dobrzyńscy połączyli się z Krzyżakami, Konrad nalegał na zwrot kasztelanii dobrzyńskiej. W 1235 odzyskał ją, ale musiał się zrzec ziemi chełmińskiej na rzecz Krzyżaków. Ziemią dobrzyńską władali potem [[Książęta dobrzyńscy|potomkowie Konrada]]. |
||
| Linia 22: | Linia 29: | ||
W 1379 roku ziemię dobrzyńską otrzymał w lenno książę [[Władysław Opolczyk]]. W maju 1391 roku Władysław zastawił Złotorię [[Zakon krzyżacki|krzyżakom]]. Interweniował Król polski [[Władysław Jagiełło]]. Polskie wojsko pod dowództwem rycerza [[Krystyn z Ostrowa|Krystyna z Ostrowa]] zajęło ziemię dobrzyńską. Część rycerstwa Opolczyka pod dowództwem [[Iwan z Rudomina]] stawiło opór królewskim wojskom, zamykając się w zamku [[Bobrowniki]]. Wojska królewskie oblegały twierdzę krótko, gdyż na odsiecz Opolczykowi przybyło wojsko krzyżackie. W maju 1392 roku Władysław Opolczyk zastawił całą ziemię dobrzyńską krzyżakom za 50 tysięcy złotych węgierskich.<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Kuczyński| imię = Stefan| autor link = | tytuł =Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411 | wydawca = MON| miejsce = Warszawa| rok = 1955| strony = 81| isbn = }}</ref> |
W 1379 roku ziemię dobrzyńską otrzymał w lenno książę [[Władysław Opolczyk]]. W maju 1391 roku Władysław zastawił Złotorię [[Zakon krzyżacki|krzyżakom]]. Interweniował Król polski [[Władysław Jagiełło]]. Polskie wojsko pod dowództwem rycerza [[Krystyn z Ostrowa|Krystyna z Ostrowa]] zajęło ziemię dobrzyńską. Część rycerstwa Opolczyka pod dowództwem [[Iwan z Rudomina]] stawiło opór królewskim wojskom, zamykając się w zamku [[Bobrowniki]]. Wojska królewskie oblegały twierdzę krótko, gdyż na odsiecz Opolczykowi przybyło wojsko krzyżackie. W maju 1392 roku Władysław Opolczyk zastawił całą ziemię dobrzyńską krzyżakom za 50 tysięcy złotych węgierskich.<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Kuczyński| imię = Stefan| autor link = | tytuł =Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411 | wydawca = MON| miejsce = Warszawa| rok = 1955| strony = 81| isbn = }}</ref> |
||
Do [[1466]] ziemia dobrzyńska stanowiła niejednokrotnie przedmiot [[stosunki polsko-krzyżackie|sporu]] pomiędzy [[Polska|Polską]] a Krzyżakami. Do [[Korona Królestwa Polskiego|Korony]] włączono ją w [[1466]] roku. |
Do [[1466]] ziemia dobrzyńska stanowiła niejednokrotnie przedmiot [[stosunki polsko-krzyżackie|sporu]] pomiędzy [[Polska|Polską]] a Krzyżakami. Do [[Korona Królestwa Polskiego|Korony]] włączono ją w [[1466]] roku. <br /> |
||
=== Podział administracyjny === |
|||
W czasach [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]] Ziemia Dobrzyńska stała się częścią [[Województwo inowrocławskie|województwa inowrocławskiego]], dzieląc się na 3 powiaty: |
|||
* Powiat dobrzyński |
|||
* Powiat rypiński |
|||
* Powiat lipnowski |
|||
W Lipnie odbywały się [[Sejmiki ziemskie|sejmiki]], podczas których wybierano dwóch posłów na [[sejm walny|sejm]], [[deputat (I Rzeczpospolita)|deputata]] na [[Trybunał Koronny|trybunał]] i do [[Trybunał Skarbowy Radomski|komisji radomskiej]]. [[Kasztelan]]owie dobrzyński, rypiński i słoński byli [[urzędy senatorskie|senatorami mniejszymi]]. Starostwo bobrownickie było [[Starosta grodowy|starostwem grodowym]], a dobrzyńskie, lipnowskie, rypińskie były starostwami [[Starosta niegrodowy|niegrodowymi]]. |
|||
=== Kultura === |
|||
W [[Szafarnia (województwo kujawsko-pomorskie)|Szafarni]] w Ziemi dobrzyńskiej, należącej wówczas do [[Ignacy A. Juliusz Dziewanowski|Juliusza Dziewanowskiego]], w czasie [[wakacje|wakacji]], przypadających na lata [[1824]]-[[1825]], przebywał [[Fryderyk Chopin]]<ref>M. Krajewski, Dobrzyńskie listy Fryderyka Chopina. Fryderyk Chopin na Mazowszu Płockim, ziemi dobrzyńskiej i Pomorzu (1824-1827), Rypin 2010</ref>. |
W [[Szafarnia (województwo kujawsko-pomorskie)|Szafarni]] w Ziemi dobrzyńskiej, należącej wówczas do [[Ignacy A. Juliusz Dziewanowski|Juliusza Dziewanowskiego]], w czasie [[wakacje|wakacji]], przypadających na lata [[1824]]-[[1825]], przebywał [[Fryderyk Chopin]]<ref>M. Krajewski, Dobrzyńskie listy Fryderyka Chopina. Fryderyk Chopin na Mazowszu Płockim, ziemi dobrzyńskiej i Pomorzu (1824-1827), Rypin 2010</ref>. |
||
Wersja z 22:46, 29 sty 2012
Ziemia dobrzyńska – jednostka terytorialna w dawnej Polsce, obejmująca tereny dzisiejszego województwa kujawsko-pomorskiego, na północy - wschód od Włocławka, między rzekami: Wisłą, Drwęcą i Skrwą.
Miasta
Pierwotnie głównym miastem ziemi dobrzyńskiej był Dobrzyń (obecnie Dobrzyń nad Wisłą). Najważniejszymi miastami, oprócz Dobrzynia nad Wisłą były: Rypin, Lipno, Górzno, Bobrowniki, Skępe.
Daty lokacji niektórych miast na Ziemi Dobrzyńskiej:
Za datę lokacji Rypina uznawano rok 1345, jednak wydaje się, że wystawiono wówczas przywilej lokacyjny dla miasta, które już istniało. Przypuszcza się, że Rypin powstał w latach 1323-1326. Założenie tego miasta miało być częścią planu odbudowy księstwa dobrzyńskiego po najeździe litewskim (1323).
Zamki
Zamki murowane znajdowały się w Bobrownikach, Złotorii, Radzikach, Sadłowie, Rypinie, Dobrzyniu, Lipnie, Ciechocinie (wieża biskupia) i Górznie.
Historia
We wczesnym średniowieczu należała do Mazowsza. Konrad Mazowiecki w 1222 roku nadał Dobrzyń nad Wisłą i jego okolice zakonowi Rycerzy Chrystusowych (Braci Dobrzyńskich), a w 1228 roku nadał im w całości kasztelanię dobrzyńską. Natomiast w 1226 roku zostali sprowadzeni Krzyżacy, którzy w dwa lata później otrzymali ziemię chełmińską. Gdy Bracia Dobrzyńscy połączyli się z Krzyżakami, Konrad nalegał na zwrot kasztelanii dobrzyńskiej. W 1235 odzyskał ją, ale musiał się zrzec ziemi chełmińskiej na rzecz Krzyżaków. Ziemią dobrzyńską władali potem potomkowie Konrada.
W 1332 roku Krzyżacy napadli na Polskę i zajęli Kujawy i Ziemię dobrzyńską. W 1339 roku sąd papieski nakazał Zakonowi zwrot ziemi dobrzyńskiej Polsce. W 1343 roku król Kazimierz Wielki zawarł z Zakonem krzyżackim pokój w Kaliszu w wyniku czego ziemia dobrzyńska wróciła do Polski.
W 1379 roku ziemię dobrzyńską otrzymał w lenno książę Władysław Opolczyk. W maju 1391 roku Władysław zastawił Złotorię krzyżakom. Interweniował Król polski Władysław Jagiełło. Polskie wojsko pod dowództwem rycerza Krystyna z Ostrowa zajęło ziemię dobrzyńską. Część rycerstwa Opolczyka pod dowództwem Iwan z Rudomina stawiło opór królewskim wojskom, zamykając się w zamku Bobrowniki. Wojska królewskie oblegały twierdzę krótko, gdyż na odsiecz Opolczykowi przybyło wojsko krzyżackie. W maju 1392 roku Władysław Opolczyk zastawił całą ziemię dobrzyńską krzyżakom za 50 tysięcy złotych węgierskich.[1]
Do 1466 ziemia dobrzyńska stanowiła niejednokrotnie przedmiot sporu pomiędzy Polską a Krzyżakami. Do Korony włączono ją w 1466 roku.
Podział administracyjny
W czasach I Rzeczypospolitej Ziemia Dobrzyńska stała się częścią województwa inowrocławskiego, dzieląc się na 3 powiaty:
- Powiat dobrzyński
- Powiat rypiński
- Powiat lipnowski
W Lipnie odbywały się sejmiki, podczas których wybierano dwóch posłów na sejm, deputata na trybunał i do komisji radomskiej. Kasztelanowie dobrzyński, rypiński i słoński byli senatorami mniejszymi. Starostwo bobrownickie było starostwem grodowym, a dobrzyńskie, lipnowskie, rypińskie były starostwami niegrodowymi.
Kultura
W Szafarni w Ziemi dobrzyńskiej, należącej wówczas do Juliusza Dziewanowskiego, w czasie wakacji, przypadających na lata 1824-1825, przebywał Fryderyk Chopin[2].
Obecnie działa Stowarzyszenie Gmin Ziemi Dobrzyńskiej.
Zobacz też
- Gustaw Foss – dialektolog badający przed II wojną światową gwarę Ziemi dobrzyńskiej
Bibliografia
Linki zewnętrzne
- Ziemia dobrzyńska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 88.
- Ziemia Dobrzyńska w Toruńskim Serwisie Turystycznym
- Stowarzyszenie Gmin Ziemi Dobrzyńskiej
- Ziemia Dobrzyńska : Zeszyty Historyczne Dobrzyńskiego Oddziału WTN, II
| Własne |
|
|---|---|
| Wspólne z Litwą |
