Przejdź do zawartości

Raba (dopływ Wisły): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: przerabiam link na wywołanie szablonu {{encyklopedia PWN}}
→Przebieg: Poszerzyłem treść
Znaczniki: Wycofane Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Link do ujednoznacznienia
Linia 70: Linia 70:
: [[Poniczanka]], [[Słonka (dopływ Raby)|Słonka]], [[Krzyworzeka (dopływ Raby)|Krzyworzeka]], [[Mszanka (dopływ Raby)|Mszanka]], [[Kasinianka]], [[Kaczanka]], [[Krzczonówka]], [[Trzemeśnianka]], [[Stradomka (dopływ Raby)|Stradomka]], [[Babica (dopływ Raby)|Babica]].
: [[Poniczanka]], [[Słonka (dopływ Raby)|Słonka]], [[Krzyworzeka (dopływ Raby)|Krzyworzeka]], [[Mszanka (dopływ Raby)|Mszanka]], [[Kasinianka]], [[Kaczanka]], [[Krzczonówka]], [[Trzemeśnianka]], [[Stradomka (dopływ Raby)|Stradomka]], [[Babica (dopływ Raby)|Babica]].
'''Większe miejscowości''':
'''Większe miejscowości''':
: [[Bochnia]], [[Myślenice]], [[Dobczyce]], [[Pcim]], [[Rabka-Zdrój]], [[Raba Niżna]], [[Raba Wyżna]], [[Chabówka]], [[Mszana Dolna]] i [[Gdów]].
: [[Bochnia]], [[Myślenice]], [[Dobczyce]], [[Pcim]], [[Rabka-Zdrój]], [[Raba Niżna]], [[Raba Wyżna]], [[Chabówka]], [[Mszana Dolna]] , [[Gdów]] i [[Czechówka]].


== Przyroda ==
== Przyroda ==

Wersja z 20:52, 20 sie 2023

Ten artykuł dotyczy rzeki, prawego dopływu Wisły. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Raba
Ilustracja
Raba w Gdowie
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Lokalizacja

Beskidy Zachodnie, Pogórze Zachodniobeskidzkie i Kotlina Sandomierska[1]

Rzeka
Długość 132 km
Powierzchnia zlewni

1537,1 km²

Średni przepływ

17 m³/s Proszówki

Źródło
Miejsce okolice wsi Sieniawa
Współrzędne

49°31′20″N 19°57′34″E/49,522222 19,959444

Ujście
Recypient Wisła
Miejsce

okolice wsi Uście Solne

Współrzędne

50°08′15″N 20°30′33″E/50,137500 20,509167

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „ujście”
Raba w Myślenicach
Zbiornik Dobczycki – zapora w Dobczycach
Raba w Dobczycach

Raba – rzeka w południowej Polsce, płynie przez województwo małopolskie, w 86% znajduje się w strefie karpackiej.

Przez wieki stanowiła ważną arterię komunikacyjną, zakładano nad nią wsie, rozwijały się miasta i miasteczka.

Nazwa „Raba” ma prawdopodobnie etymologię celtycką[2].

Przebieg

Wikipedia:Weryfikowalność
Ta sekcja od 2017-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Raba ma źródła pod Przełęczą Sieniawską na wysokości około 750 m n.p.m. Zasilana jest też potokami spływającymi spod Żeleźnicy w Beskidzie Orawsko-Podhalańskim, Rabskiej Góry i Obidowej. Kończy bieg w Wiśle, w pobliżu Uścia Solnego jako prawobrzeżny dopływ, w 134,7 km jej biegu.

Powierzchnia zlewni przy ujściu do Wisły wynosi 1537,1 km² i ma długość 131,9 km. Średni przepływ roczny zlewni Raby wynosi  m³/s.[3] W zlewni rzeki przeważają użytki rolne, lasy zajmują około 43% powierzchni.

Bieg Raby dzieli się na trzy zasadnicze części:

  • bieg górny w obrębie Beskidów o długości 60 km i średnim spadku 8,5‰
  • bieg środkowy w obrębie Pogórza, o długości 34 km i średnim spadku 2,3‰
  • bieg dolny w obrębie Kotliny Sandomierskiej, o długości 43 km i średnim spadku 0,6‰

Od źródeł do Myślenic jest typowo górską rzeką z kamienistym dnem z gęstą siecią dopływów o dużych spadkach i wąskich dolinach. Poniżej Zbiornika Dobczyckiego (zapora w Dobczycach) nie traci górskich cech, meandrując wartko po żwirowym podłożu. Bliżej ujścia płynie uregulowanym głębokim korytem, ale i tam trudno o typowo nizinne odcinki.

Wody Raby spływają w wąską dolinę w kierunku północnego wschodu, mijają Sieniawę, Rabę Wyżną, Chabówkę i Rabkę. Tam dno doliny tworzą dwie terasy, zalewowa, wznosząca się ok. 4 m ponad poziom rzeki, która zalewa ją tylko podczas wielkich powodzi, oraz rędzinowa na poziomie 15 m. W pobliżu ujścia Poniczanki i Słonki erozja utworzyła charakterystyczne obniżenie. Poniżej Rabki Raba płynie na północny wschód i przepływa przez kotlinę Mszany Dolnej, gdzie zmienia kierunek na północny zachód, a następnie przepływa między Szczeblem i Lubogoszczem, aby od Lubnia płynąć w kierunku Myślenic wprost na północ.

Zlewnię Raby z powiatu limanowskiego zasila głównie rzeka Mszanka i potok Kasinianka. Do zlewni Raby należy także rzeka Stradomka – największy prawobrzeżny dopływ, odwadniający gminy Jodłownik, Tymbark, Trzciana i północne części gminy Limanowa.

Na odcinku ujściowym, na długości 19 km, Raba nie przyjmuje żadnych dopływów, dorzecze jest tam wyjątkowo wąskie, o średniej szerokości 3 km. W dolnym biegu Raba jest odbiornikiem przede wszystkim ścieków bytowo-gospodarczych i komunalnych z miejscowości położonych w jej zlewni, zanieczyszczeń wprowadzanych do jej wód ze spływami powierzchniowymi, jak również zanieczyszczeń przemysłowych pochodzących z jednostek zlokalizowanych głównie w Bochni. Na tym odcinku wody Raby są ujmowane dla celów komunalnych Bochni oraz socjalnych i przemysłowych przez ZPH Stalprodukt w Bochni.

Przepływa przez:

Beskidy Zachodnie, Pogórze Zachodniobeskidzkie oraz zachodnią część Kotliny Sandomierskiej. Stanowi granicę pomiędzy Beskidem Makowskim a Beskidem Wyspowym (do ujścia Krzczonówki) oraz między Pogórzem Wielickim a Pogórzem Wiśnickim[4].

Główne dopływy:

Poniczanka, Słonka, Krzyworzeka, Mszanka, Kasinianka, Kaczanka, Krzczonówka, Trzemeśnianka, Stradomka, Babica.

Większe miejscowości:

Bochnia, Myślenice, Dobczyce, Pcim, Rabka-Zdrój, Raba Niżna, Raba Wyżna, Chabówka, Mszana Dolna , Gdów i Czechówka.

Przyroda

  • W wodach Raby występuje rak rzeczny.
  • Do lat siedemdziesiątych w starorzeczach Raby między Pcimiem a Lubniem występowały żółwie błotne.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Raba, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-07-19].
  2. ↑ „Światowit. Rocznik poświęcony archeologii i badaniom pierwotnej kultury polskiej i słowiańskiej”, 254, Państwowe Wydawn. Naukowe, 1962, Cytat: [...] celtyckie nazwy rzek, głównie dopływów Wisły, jak Raba, Ropa, San i inne.
    Janina Rosen-Przeworska, Tradycje celtyckie w obrzędowości Protosłowian, Ossolineum, 1964, s. 117, Cytat: [...] cytowane w literaturze, a więc: San, Raba, Ropa oraz braha albo bryja, sługa, hak, szczęka (patrz prace Mikołaja Rudnickiego, Jana Rozwadowskiego. Nazwy Wisły i jej dorzecza. Monografia Wisły. 2. – Studia nad rzek słowiańskich, I. Rozprawa. PAU. XLIII; przypisy tamże).
    „Ethnologia Polona”, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, 1981, s. 49, Cytat: Puisqu'il est impossible de les enumerer tous citons moins: Brda, Brenna, Bzura, Drwęca, Mroga, Nida, Raba, San, etc. Bzura selon Jan Michał Rozwadowski correspond avec Brigulos, Drwęca aves Druentia, Durance, Nida avec Nidder, Raba avec Raab, San avec Sadne et Sein..
  3. ↑ Raba, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-07-23].
  4. ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Raba_(dopływ_Wisły)&oldid=71085776”