Przejdź do zawartości

Szpital Przemienienia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szpital Przemienienia
Autor

Stanisław Lem

Typ utworu

powieść realistyczna

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Polska

Język

polski

Data wydania

1955 w trylogii Czas nieutracony
1965 samodzielnie

Wydawca

Wydawnictwo Literackie (1955, 1965)

Szpital Przemienienia – pierwsza część trylogii Stanisława Lema Czas nieutracony, ukończona we wrześniu 1948 roku, a wydana po raz pierwszy w 1955 roku razem z pozostałymi tomami.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Autor początkowo nie zamierzał pisać następnych dwóch tomów (ich powstanie było wynikiem ingerencji władz komunistycznych w treść utworu), więc Szpital Przemienienia, jako napisany dużo wcześniej, charakteryzuje się innym stylem[1]. Jest to jedyny tom tej trylogii, który Lem pozwalał w późniejszym okresie wznawiać, jako samodzielny tytuł z pierwszym wydaniem (także pozbawionym pewnych ingerencji cenzorskich) w 1975 roku.

Fabuła

[edytuj | edytuj kod]

Akcja dzieje się w początkowych latach II wojny światowej i okupacji hitlerowskiej. Bohaterem powieści jest młody lekarz, Stefan Trzyniecki, który po studiach znajduje pracę w szpitalu psychiatrycznym. Po tym, jak Niemcy postanawiają wymordować pacjentów lekarze zatrudnieni w szpitalu przejawiają różne postawy, od akceptacji po samobójczą śmierć[2].

Odbiór

[edytuj | edytuj kod]

Książka jest rodzajem traktatu filozoficzno-moralnego podejmującego problem odpowiedzialności i zachowań ludzkich w warunkach skrajnego zagrożenia, perypetie bohaterów łączą się w niej z dyskusją na tematy filozoficzne[1][3].

Antoni Smuszkiewicz nazywa utwór „pierwszą poważną powieścią Lema” i ubolewa, że nie została opublikowana zaraz po napisaniu, gdyż znakomicie mieściła się w nurcie literatury obrachunków inteligenckich. Mimo to, jak pisze krytyk książka „została bardzo życzliwie przyjęta przez krytykę literacką”, „stała się wydarzeniem sezonu” i przyniosła autorowi nagrodę miasta Krakowa[4].

Krytycy odnajdują tu pokrewieństwo z powieścią Tomasza Manna Czarodziejska góra[1][4].

Ekranizacje i realizacje radiowe

[edytuj | edytuj kod]

W 1978 roku powstał na podstawie powieści polski film pod tym samym tytułem w reżyserii Edwarda Żebrowskiego[3].

W 2021 roku Teatr Polskiego Radia zrealizował słuchowisko w adaptacji i reżyserii Piotra Skotnickiego pod tym samym tytułem.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Jerzy Jarzębski: Skalpel i mózg. solaris.lem.pl. [dostęp 2015-08-08].
  2. Janusz R. Kowalczyk: Stanisław Lem "Szpital Przemienienia". culture.pl. [dostęp 2023-06-03].
  3. a b Szpital Przemienienia w bazie filmpolski.pl
  4. a b Antoni Smuszkiewicz: Stanisław Lem. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 1995, s. 17-18, seria: Czytani dzisiaj. ISBN 83-7120-184-2.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]