Tifinagh
Wygląd


Tifinagh – abdżad używany do zapisu niektórych spośród języków berberyjskich, m.in. języka tamazight i języka tuareskiego. Współczesny, zmodyfikowany alfabet, nazywany również neo-tifinagh, opiera się na starożytnym piśmie staroberberskim, znanym z inskrypcji[1]. Tifinagh, do niedawna wypierany przez alfabety łaciński i arabski, od roku 2003 jest wykorzystywany w szkolnictwie marokańskim na poziomie podstawowym do nauczania języka tamazight[2].
Alfabet
[edytuj | edytuj kod]Code | znak | Unicode | transliteracja | nazwa | ||
---|---|---|---|---|---|---|
łaciński | arabski | IPA | ||||
U+2D30 | ![]() |
ⴰ | a | ا | æ | ya |
U+2D31 | ![]() |
ⴱ | b | ب | b lub β | yab |
U+2D32 | ![]() |
ⴲ | b | ٻ | b lub β | yab fricative |
U+2D33 | ![]() |
ⴳ | g | گ | ɡ | yag |
U+2D34 | ![]() |
ⴴ | g | ڲ | ɡ | yag fricative |
U+2D35 | ![]() |
ⴵ | dj | ج | d͡ʒ | Berber Academy yadj |
U+2D36 | ![]() |
ⴶ | dj | ج | d͡ʒ | yadj |
U+2D37 | ![]() |
ⴷ | d | د | j | yad |
U+2D38 | ![]() |
ⴸ | d | د | j | yad fricative |
U+2D39 | ![]() |
ⴹ | ḍ | ض | ðˤ | yaḍ |
U+2D3A | ![]() |
ⴺ | ḍ | ض | ðˤ | yaḍ fricative |
U+2D3B | ![]() |
ⴻ | e | ه | ə | yey |
U+2D3C | ![]() |
ⴼ | f | ف | f | yaf |
U+2D3D | ![]() |
ⴽ | k | ک | k | yak |
U+2D3E | ![]() |
ⴾ | k | ک | k | Tuareg yak |
U+2D3F | ![]() |
ⴿ | k | ک | k | yak fricative |
U+2D40 | ![]() |
ⵀ | h b |
ھ ب |
h b |
yah = Tuareg yab |
U+2D41 | ![]() |
ⵁ | h | ھ | h | Berber Academy yah |
U+2D42 | ![]() |
ⵂ | h | ھ | h | Tuareg yah |
U+2D43 | ![]() |
ⵃ | ḥ | ح | ħ | yaḥ |
U+2D44 | ![]() |
ⵄ | ˤ (ε) | ع | ʕ | yaε |
U+2D45 | ![]() |
ⵅ | kh (x) | خ | χ | yax |
U+2D46 | ![]() |
ⵆ | kh (x) | خ | χ | Tuareg yax |
U+2D47 | ![]() |
ⵇ | q | ق | q | yaq |
U+2D48 | ![]() |
ⵈ | q | ق | q | Tuareg yaq |
U+2D49 | ![]() |
ⵉ | i | ي | i | yi |
U+2D4A | ![]() |
ⵊ | j | ج | ʒ | yaj |
U+2D4B | ![]() |
ⵋ | j | ج | ʒ | Ahaggar yaj |
U+2D4C | ![]() |
ⵌ | j | ج | ʒ | Tuareg yaj |
U+2D4D | ![]() |
ⵍ | l | ل | l | yal |
U+2D4E | ![]() |
ⵎ | m | م | m | yam |
U+2D4F | ![]() |
ⵏ | n | ن | n | yan |
U+2D50 | ![]() |
ⵐ | ny | ني | nj | Tuareg yagn |
U+2D51 | ![]() |
ⵑ | ng | ڭ | ŋ | Tuareg yang |
U+2D52 | ![]() |
ⵒ | p | پ | p | yap |
U+2D53 | ![]() |
ⵓ | u w |
و ۉ |
w | yu = Tuareg yaw |
U+2D54 | ![]() |
ⵔ | r | ر | r | yar |
U+2D55 | ![]() |
ⵕ | ṛ | ڕ | rˤ | yaṛ |
U+2D56 | ![]() |
ⵖ | gh (ɣ) | غ | ɣ | yaɣ |
U+2D57 | ![]() |
ⵗ | gh (ɣ) | غ | ɣ | Tuareg yaɣ |
U+2D58 | ![]() |
ⵘ | gh (ɣ) j |
غ ج |
ɣ ʒ |
Aïr yaɣ = Adrar yaj |
U+2D59 | ![]() |
ⵙ | s | س | s | yas |
U+2D5A | ![]() |
ⵚ | ṣ | ص | sˤ | yaṣ |
U+2D5B | ![]() |
ⵛ | sh (š) | ش | ʃ | yaš |
U+2D5C | ![]() |
ⵜ | t | ت | t | yat |
U+2D5D | ![]() |
ⵝ | t | ت | t | yat fricative |
U+2D5E | ![]() |
ⵞ | ch (tš) | تش | t͡ʃ | yatš |
U+2D5F | ![]() |
ⵟ | ṭ | ط | tˤ | yaṭ |
U+2D60 | ![]() |
ⵠ | v | ۋ | v | yav |
U+2D61 | ![]() |
ⵡ | w | ۉ | w | yaw |
U+2D62 | ![]() |
ⵢ | y | ي | j | yay |
U+2D63 | ![]() |
ⵣ | z | ز | z | yaz |
U+2D64 | ![]() |
ⵤ | z | ز | z | Tawellemet yaz = Harpoon yaz |
U+2D65 | ![]() |
ⵥ | ẓ | ﻈ | zˤ | yaẓ |
U+2D6F | ![]() |
ⵯ | +ʷ | ۥ+ | ʷ | Labio-velarization mark = Tamatart = <super> 2D61 |
Podwójne litery(ligatury są dozwolone)
Code | znak | Unicode | transliteracja | nazwa | ||
---|---|---|---|---|---|---|
łaciński | arabski | IPA | ||||
U+2D5C U+2D59 | ![]() ![]() |
ⵜⵙ | ts | تس | t͡s | yats |
U+2D37 U+2D63 | ![]() ![]() |
ⴷⵣ | dz | دز | d͡z | yadz |
U+2D5C U+2D5B | ![]() ![]() |
ⵜⵛ | ch (tš) | تش | t͡ʃ | yatš |
U+2D37 U+2D4A | ![]() ![]() |
ⴷⵊ | dj | دج | d͡ʒ | yadj |
Podstawowy Tifinagh (IRCAM) | Rozszerzony Tifinagh (IRCAM) | Inne Tifinagh litery | Nowoczesne Tuareg litery |
Kodowanie Unicode
[edytuj | edytuj kod]Tifinagh został dodany do standardu Unicode w marcu 2005, w jego wersji 4.1.
Blok Unicode odpowiedzialny za Tifinagh to U+2D30 do U+2D7F. Puste pola reprezentują wartości zarezerwowane.
Tifinagh Tabela na Unicode.org (PDF) | ||||||||||||||||
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
U+2D3x | ⴰ | ⴱ | ⴲ | ⴳ | ⴴ | ⴵ | ⴶ | ⴷ | ⴸ | ⴹ | ⴺ | ⴻ | ⴼ | ⴽ | ⴾ | ⴿ |
U+2D4x | ⵀ | ⵁ | ⵂ | ⵃ | ⵄ | ⵅ | ⵆ | ⵇ | ⵈ | ⵉ | ⵊ | ⵋ | ⵌ | ⵍ | ⵎ | ⵏ |
U+2D5x | ⵐ | ⵑ | ⵒ | ⵓ | ⵔ | ⵕ | ⵖ | ⵗ | ⵘ | ⵙ | ⵚ | ⵛ | ⵜ | ⵝ | ⵞ | ⵟ |
U+2D6x | ⵠ | ⵡ | ⵢ | ⵣ | ⵤ | ⵥ | ⵦ | ⵧ | ⵯ | |||||||
U+2D7x | ⵰ | ⵿ |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ancient Berber script [online], www.omniglot.com [dostęp 2017-11-27] .
- ↑ Tifinagh alphabet and Berber languages [online], www.omniglot.com [dostęp 2017-11-27] .
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]Encyklopedie internetowe (pismo naturalne):