Valentin Bakfark

Valentinus Greff Bakfark

Bakfark Bálint

Data i miejsce urodzenia	między sierpniem 1506 a sierpniem 1507 (być może też 1527?) Braszów
Data i miejsce śmierci	22 sierpnia 1576 Padwa
Przyczyna śmierci	dżuma
Zawód, zajęcie	kompozytor i wirtuoz-lutnista
Narodowość	węgierska

Jan Matejko Rzeczpospolita Babińska, 1881, Muzeum Narodowe w Warszawie, na obrazie Stanisław Pszonka w koronie ze słoneczników, arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Dzierzgowski siedzi w fotelu, poeta i sekretarz królewski Andrzej Trzecieski z piórem w ręku obok Pszonki, wojewoda lubelski Piotr Firlej siedzi przy stoliku, Andrzej Frycz Modrzewski siedzi obok Firleja, Piotr Kaszowski w słomianym kapeluszu, Mikołaj Rej wsparty o stolik, ksiądz i pisarz Stanisław Orzechowski rozmawia z Rejem, jego żona Magdalena Chełmska huśta się obok, lutnista królewski Valentin Bakfark i lekarz-filozof Sebastian Petrycy siedzą na lewo pod drzewem, Jan Kochanowski z kronikarzem Marcinem Bielskim grają w szachy, heraldyk Bartosz Paprocki siedzi roześmiany za grającymi w szachy, ze wzniesionymi kielichami stoją magnaci: Jan Łaski, Mikołaj Oleśnicki i stolnik sandomierski Stanisław Lupa Podlodowski

Karta tytułowa wydanej w 1565 roku „Harmoniarum musicarum in usum testudinis factarum, tomus primus”, autorstwa Valentina Bakfarka. Kraków, drukarnia Łazarza Andrysowicza.

Valentinus Greff Bakfark ur. jako Bálint Bakfark [ˈbaːlint ˈbɒkfɒrk], czasami znany jako Bachfarrt, Backvart, Bekwark; ur. między sierpniem 1506 a sierpniem 1507 (być może też 1527?) w Braszowie (Siedmiogród), zm. 22 sierpnia 1576 w Padwie – węgierski kompozytor i wirtuoz-lutnista; lutnista i szpieg pruski na polskim dworze królewskim.

Życiorys

Bakfark uczył się muzycznego rzemiosła na dworze przyszłego węgierskiego króla, Jana Zápolyi, a następnie przebywał we Włoszech i na dworze we Francji. W latach 1549–1566 był lutnistą na dworze króla polskiego i wielkiego księcia litewskiego Zygmunta II Augusta w Wilnie. W tym czasie też dużo podróżował po Europie (Gdańsk, Augsburg, Lyon, Rzym, Wenecja, Królewiec). W 1559 roku kupił dom w Wilnie. W latach 60. XVI wieku odkryto, że Bakfark donosił o sytuacji na polskim dworze księciu pruskiemu Albrechtowi Hohenzollernowi. Utracił mecenat króla, jego dom w Wilnie zburzono w 1566 roku, a on sam uciekł do Poznania, a później do Wiednia. Następnie do roku 1568 był nadwornym cesarskim lutnistą w Wiedniu, po czym powrócił na krótko do Siedmiogrodu, by ostatecznie osiąść w Wenecji. Zmarł 22 sierpnia 1576 na dżumę w czasie podróży, w Padwie.

Bakfark zyskał sławę poprzez swe zbiory muzyki lutniowej, zawierające intawolacje współczesnych mu madrygałów, chansons, motetów i tańców, jak również swe własne kompozycje, fantazje, odznaczające się wysokim poziomem techniki muzycznej i kunsztowną polifonią.

Jego druga tabulatura, dedykowana Zygmuntowi II Augustowi, była przez długie lata jedyną znaną wydaną w Polsce tabulaturą lutniową.

Upamiętnienie

Jan Kochanowski poświęcił mu fraszkę O Bekwarku, a Jan Lechoń wydał w 1942 roku w Londynie tomik wierszy Lutnia po Bekwarku. Uwieczniony został na obrazie Jana Matejki pt. Rzeczpospoiita Babińska.

Zobacz też

• lutnia renesansowa
• muzyka renesansu

Bibliografia

• Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 226–227. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0.

Linki zewnętrzne

• Valentin Bakfark – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project