Zbrodnia w Wołczkowie

Zbrodnia w Wołczkowie

Tablica Pomnika ofiar zbrodni dokonanej na obywatelach polskich przez OUN-UPA wymieniająca Mariampol (miejsce pochówku ofiar)
Państwo	Polska (okupowana przez III Rzeszę)
Miejsce	Wołczków
Data	29/30 marca 1944
Liczba zabitych	56–140
Typ ataku	ludobójstwo
Sprawca	Ukraińska Powstańcza Armia
Położenie na mapie Polski w 1939 Wołczków
49°02′N 24°51′E

Zbrodnia w Wołczkowie – zbrodnia dokonana w nocy z 29 na 30 marca 1944 roku na polskich mieszkańcach wsi Wołczków, położonej w powiecie stanisławowskim województwa stanisławowskiego, przez oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii. Podawane są liczby ofiar śmiertelnych tego czynu od 56 do 140.

Tło wydarzeń

Wołczków był wsią, w której większość stanowili Polacy. Ukraińców było tylko kilkanaście rodzin. Od 1943 roku po doniesieniach o eskalacji zbrodni nacjonalistów ukraińskich na Polakach, mieszkańcy Wołczkowa rozpoczęli przygotowywać się na atak UPA. Kopano podziemne schrony, wystawiano nieuzbrojone warty mające ostrzegać ludność w razie napadu. Część Polaków nocowała w pobliskim lesie i w miejscowych jarach, w których również wykopano kryjówki. Część osób przeniosła się do innych miejscowości, uznawanych za bardziej bezpieczne.

W marcu 1944 roku Wołczków znalazł się w strefie przyfrontowej. Odejście Niemców UPA wykorzystała do uderzenia na Polaków.

Przebieg zbrodni

Według wspomnień zgromadzonych przez Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów we Wrocławiu, w nocy z 29 na 30 marca 1944 roku około godziny 2-3 od strony wsi Tumierz nadciągnął oddział UPA i rozwijając się w tyralierę zaatakował Wołczków. Sygnałem do ataku był wystrzał z rakietnicy. Napastnicy podpalali budynki i najczęściej zabijali napotkane osoby bez względu na płeć i wiek (zdarzały się pojedyncze przypadki oszczędzania kobiet i dzieci). Niebroniona ludność rzuciła się do ucieczki szukając ukrycia w lesie, w jarach i w przygotowanych schronach. Upowcy wrzucali do wykrytych schronów granaty oraz przeszukiwali jary mordując znalezionych ludzi. Zabijano z broni palnej oraz za pomocą noży i siekier. Niektóre ofiary były torturowane. Najwięcej ludzi zginęło w jarze na Korpanówce, w domach przy drodze na Tumierz, w jarze za gospodarstwem Jantka Tarnowskiego oraz w schronie Jana Gadzińskiego. Po spaleniu Wołczkowa i dokonaniu zbrodni oddział UPA ze śpiewem odmaszerował w kierunku Tumierza.

Po zbrodni

Ocalali Polacy przenieśli się w większości do graniczącego z Wołczkowem miasteczka Mariampol. Następnego dnia rozeszła się pogłoska, że UPA planuje rzeź Polaków w Mariampolu. Miejscowi Ukraińcy wynieśli się z dobytkiem do okolicznych wsi. Atak jednak nie nastąpił. Nad ranem 1 kwietnia 1944 roku do miasteczka wkroczył oddział partyzantki sowieckiej i tym tłumaczy się brak napaści UPA na Mariampol.

W tym czasie ciała zamordowanych w Wołczkowie pochowano w zbiorowej mogile na cmentarzu w Mariampolu. Po dwóch tygodniach zmieniła się sytuacja frontowa i oddział sowiecki wyparli z miasteczka Niemcy, których obecność także hamowała ataki UPA.

Upamiętnienie

W 1995 roku na zbiorowej mogile ofiar stanął krzyż. 27 czerwca 2015 roku w tym samym miejscu odbyła się uroczystość poświęcenia pomnika składającego się z czterech tablic.

Zobacz też

• Czystka etniczna w Małopolsce Wschodniej

Bibliografia

• HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939-1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, s. 490-494, 509-510, 512-530, 533-535, 540-544, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661 .

Linki zewnętrzne

• Stanisław Dorosz: Strona poświęcona Mariampolowi i Wołczkowowi. [dostęp 2011-10-08]. (pol.).