Przejdź do zawartości

Zwiahel

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zwiahel
Звягель
Ilustracja
Zwiahel, kościół rzymskokatolicki.
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 żytomierski

Rejon

zwiahelski

Burmistrz

Wołodymyr Zahrywy

Powierzchnia

26,67 km²

Wysokość

218 m n.p.m.

Populacja (2022)
• liczba ludności


55 086[1]

Nr kierunkowy

1811000000

Kod pocztowy

od 11700 do 11709

Tablice rejestracyjne

AM

Położenie na mapie obwodu żytomierskiego
Mapa konturowa obwodu żytomierskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Zwiahel”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zwiahel”
Ziemia50°35′52″N 27°38′11″E/50,597778 27,636389
Strona internetowa

Zwiahel (ukr. Звягель; w latach 1795–1941 oraz 1944–2022 – Nowogród Wołyński, ukr. Новоград-Волинський, Nowohrad-Wołynśkyj) – miasto w północno-zachodniej części Ukrainy, w obwodzie żytomierskim, stolica rejonu zwiahelskiego, nad rzeką Słucz.

Znajduje tu się węzłowa stacja kolejowa Zwiahel I. W pierwszy weekend sierpnia co roku odbywa się święto miasta.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Pozostałości zamku Ostrogskich na rycinie z XIX wieku

Najstarsza wzmianka o Zwiahlu jako o grodzie należącym do księstwa halicko-włodzimierskiego pochodzi z XIII wieku[2]. Za rządów Aleksandra Jagiellończyka miastem władał książę Andrzej Zwiahelski[2]. W 1507 król Zygmunt I Stary nadał Zwiahel Konstantemu Ostrogskiemu[2], który wzniósł tu zamek. Od 1566 miasto leżało w nowo utworzonym województwie wołyńskim. Po Ostrogskich właścicielami miasta byli Chodkiewiczowie, a następnie Lubomirscy (do 1796)[2]. Miasto zostało zajęte przez Imperium Rosyjskie w 1793 w II rozbiorze Polski. Pod panowaniem rosyjskim Zwiahel został przemianowany na Nowogród Wołyński i był siedzibą powiatu nowogródzkiego w guberni wołyńskiej.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej w kwietniu 1920 miasto zostało zajęte przez Wojsko Polskie, które zostały wyparte 27 czerwca 1920 przez kontrofensywę Armii Czerwonej. Zgodnie z ustaleniami ryskiego traktatu pokojowego miasto wraz ze wschodnimi krańcami Wołynia znalazło się w granicach Ukraińskiej SRR, od grudnia 1922 republiki związkowej ZSRR. Po ataku III Rzeszy na ZSRR od 7 lipca 1941 do 3 stycznia 1944 Nowogród Wołyński był okupowany przez wojska niemieckie i wszedł w skład Komisariatu Rzeszy Ukraina, okupanci przywrócili historyczną nazwę miasta – Zwiahel. 3 stycznia 1944 roku został odbity przez Armię Czerwoną. Miasto zostało zniszczone w wyniku działań wojennych.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 4500 osób. 12 września 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali. Sprawcami zbrodni było Sonderkommando 4a, Polizei-Regiment Süd oraz ukraińska policja. Dowodził SS-Obergruppenführer Friedrich Jeckeln[3].

Od 1991 miasto rejonowe niepodległej Ukrainy.

16 czerwca 2022 roku, w trakcie inwazji Rosji na Ukrainę, rada miasta opowiedziała się za powrotem do nazwy historycznej Zwiahel[4]. Zmiana weszła w życie 16 listopada tegoż roku[5].

Kościół rzymskokatolicki w Zwiahlu

[edytuj | edytuj kod]

W 1935 r. władze sowieckie zamknęły, a następnie wysadziły w powietrze kościół pw. Podwyższenia Krzyża Pańskiego, wzniesiony w latach 1753-1766.

W 1992 r. działalność wznowiła tu parafia rzymskokatolicka. Pierwsze nabożeństwa odbywały się w dawnym przedszkolu, wykupionym wraz z działką. W 2004 roku biskup żytomierski Jan Purwiński przywiózł kamień wydobyty z grobu św. Piotra Apostoła w Rzymie i wmurował go jako kamień węgielny po budowę kościoła pw. Chrystusa Króla Wszechświata w Zwiahlu. 25 września 2010 r. nastąpiło uroczyste poświęcenie świątyni. Posługę duszpasterską w parafii, która należy do diecezji kijowsko-żytomierskiej, prowadzą księża diecezjalni i siostry sercanki[6].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
  • zamek Ostrogskich, Chodkiewiczów i Lubomirskich[7]
  • dzwon, który informował o wpłynięciu do miasta statku oraz o tym, że będzie od niego pobierane cło, współcześnie główna atrakcja turystyczna. Dzwon znajduje się obok resztek twierdzy.
  • pałac
  • dworzec kolejowy

Ludność

[edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności

1897 1959 1979 1989 2001 2016
16 904 27 580 48 544 55 238 56 259 56 155

Podział ludności wg języka ojczystego (2001)

ukraiński rosyjski
89,37% 10,01%

Urodzeni w mieście

[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Чисельність населення (за оцінкою) на 1 квiтня 2018 року // Головне управління статистики у Житомирській області
  2. a b c d ::Zwiahel :: Rzecz-pospolita.com :: RZECZPOSPOLITA WIRTUALNA ::Zwiahel [online], rzecz-pospolita.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2005-10-25].
  3. Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1552.
  4. Ołena Słobodeniuk: Новоград-Волинський перейменували на Звягель — депутати повернули історичну назву міста. suspilne.media, 2022-06-16. [dostęp 2023-01-26]. (ukr.).
  5. Проект Постанови про перейменування міста Новоград-Волинський Новоград-Волинського району Житомирської області. itd.rada.gov.ua, 2022-11-16. [dostęp 2022-11-16]. (ukr.).
  6. Świątynie, ZWIAHEL, Chrystusa Króla | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-08-27].
  7. Zwiahel - Nowogród Wołyński. [dostęp 2013-09-17].
  8. REDAKCJA, Nowograd Wołyński - Ukraina [online], belchatow.pl [dostęp 2018-03-27] (pol.).
  9. Про припинення дії угоди між містом Курськ Курської області (Російська Федерація) та містом Новоград-Волинський Житомирської області (Україна) про дружбу і співробітництво.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]