Przejdź do zawartości

Bagnica torfowa

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bagnica torfowa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

bagnicowate

Rodzaj

bagnica

Gatunek

bagnica torfowa

Nazwa systematyczna
Scheuchzeria palustris (L.) Dulac.
Sp. Pl. 338 1753[3]
Synonimy
  • Papillaria palustris (Linnaeus) Dulac[4][3]
  • Scheuchzeria americana (Fernald) G.N.Jones
  • Scheuchzeria asiatica Miq.
  • Scheuchzeria generalis E.H.L.Krause
  • Scheuchzeria paniculata Gilib.[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Pokrój kwitnącej rośliny
Owoce
Pokrój rośliny owocującej

Bagnica torfowa, błotnica sitowa (Scheuchzeria palustris (L.) Dulac.) – gatunek rośliny, jedyny przedstawiciel rodzaju bagnica (Scheuchzeria) w monotypowej rodzinie bagnicowatych (Scheuchzeriaceae). Roślina występuje na mokradłach w strefie klimatu chłodnego półkuli północnej. W południowej części zasięgu jest reliktem glacjalnym. Z powodu degradacji siedlisk bagiennych roślina ta na wielu obszarach jest zagrożona, m.in. w Polsce, gdzie objęta została ochroną gatunkową. Nazwę naukową temu gatunkowi i rodzajowi nadał szwedzki botanik Karol Linneusz dla uczczenia szwajcarskiego uczonego – Jana Jakuba Scheuchzera.

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w strefie umiarkowanej i subarktycznej półkuli północnej[6], na terenie Europy, Ameryki Północnej i Azji. W Europie zwarty obszar zasięgu tego gatunku obejmuje południową część Półwyspu Skandynawskiego, wschodnią część Niżu Środkowoeuropejskiego, Alpy i Niż Wschodnioeuropejski. Na rozproszonych, nielicznych stanowiskach rośnie w północnej części Półwyspu Skandynawskiego, w Szkocji, we Francji (po Pireneje), w Karpatach i na Kaukazie[7]. W Azji poprzez Syberię sięga po zachodnie i północne Chiny, Mongolię, Półwysep Koreański i Wyspy Japońskie[7][4]. Rozprzestrzeniony jest także w Ameryce Północnej od południowej Alaski po Nowej Fundlandii, na południu sięgając do północnej Kalifornii, Illinois i Nowego Jorku[7][8].

W Polsce gatunek ten jest dość rzadki. Najliczniej występuje w województwie lubuskim, na Pomorzu, Pojezierzu Mazurskim, Polesiu i Roztoczu. Na pozostałych obszarach niżu i w Sudetach występuje na rozproszonych stanowiskach, brak go zupełnie w środkowej części kraju[9]. W Karpatach jest bardzo rzadki i występuje tylko na kilku stanowiskach w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej i na jednym stanowisku w Tatrach (Toporowy Staw Wyżni)[10].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Roślina naga[11], o wysokości 10–20 cm[12] (czasem do 40 cm[13]). Prosto wzniesione łodygi wyrastają z ukośnego kłącza z cienkimi rozłogami[12]. Kłącze osłonięte jest tuniką z trwałych nasad liści[4][14] i rozgałęzia się nieregularnie sympodialnie[13][2]. Kłącza są jasne, słabo połyskujące, osiągają średnicę 5–6 mm, rzadko do 8 mm, i długość do 5–7 cm[15]. Tuż pod węzłami wyrastają korzenie przybyszowe[16].
Łodyga
Nierozgałęziona[13], prosta[12] lub zygzakowato powyginana[17], dęta[17], wzniesiona, szarozielona, u nasady okryta pochwami obumarłych liści, wyżej wyrastają liście, a w górnej części kilka kwiatów[12].
Liście
Skrętoległe[13][14] (naprzemianległe)[2], czasami dłuższe od łodygi[12]. Odziomkowe osiągają 20–30 cm (czasem do 40 cm[4], na pędach wegetatywnych do 45 cm[17]) długości. Liście łodygowe (w liczbie 2–3[17]) są krótsze – osiągają od 2 do 13 cm długości[4] (rzadziej do 16 cm[17]). Liście są równowąskie (do 3 mm szerokości[17]), rynienkowate, z długimi pochwami (do 10 cm[13])[12], szerszymi od blaszki, na brzegach błoniastymi i zaopatrzonymi w dwa zaokrąglone uszka[13][11]. Końce blaszek zawierają wgłębienia[12] pełniące funkcję hydatod[6]. Użyłkowanie jest równoległe[14]. W obrębie pochew występują łuskowate włoski (łuski śródpochwowe)[6].
Kwiaty
Niepozorne, obupłciowe, żółtawozielone zebrane w luźne grono złożone z 3–6(12) kwiatów[12][13] i osiągające do 10 cm długości[13]. Kwiaty wyrastają z kątów przysadek na szypułkach o długości do 10[12]–25[13] mm (ostatni z rozwijających się kwiatów, zamykający kwiatostan na jego szczycie[2], pozbawiony jest przysadki[18]). Podwójny okwiat niezróżnicowany jest na kielich i koronę. Listki w potrójnych okółkach kwiatu mają długość 2,5–3 mm, są żółtawo zielonawe[12][13], czasem białawe[13] lub kremowe[14]. Pręcików zazwyczaj jest 6 (w dwóch okółkach po 3[14]), rzadziej 7 lub 8[12]. Są one przyrośnięte do listków okwiatu[13]. Ich nitki są krótkie, wnikają u podstawy między równowąskie pylniki[16]. Woreczki pyłkowe otwierają się podłużnymi pęknięciami. Ziarna pyłku uwalniane są parami (diadami)[14]. Słupki w liczbie 3 lub 6 są zrośnięte lekko tylko u nasady, osiągają do 7 mm długości, znamiona są zbiegające po ich szwie brzusznym[13], są suche i brodawkowane[14]. Na każdym z owocolistków rozwijają się zwykle dwa anatropowe zalążki[6], czasem jeden lub trzy[13].
Owoce
Powstające z poszczególnych owocolistków, zupełnie rozdzielone pęcherzykowate[6] torebki[12][4] czy też mieszki[13], określane jest też mianem rozłupni[14]. Owoce wsparte są trwałymi listkami okwiatu[2]. Osiągają długość 5–7 mm (maksymalnie do 10 mm[13]), zawierają zwykle dwa (czasem jedno lub trzy[13]) jajowate nasiona o długości 3–4 mm[12][4] (czasem do 2 mm[17] lub 5 mm[13]). Nasiona są jajowate, gładkie, brązowe do czarnych[13]. Uwalniane są w wyniku pęknięcia szwu brzusznego[6].
  • Pokrój rośliny
    Pokrój rośliny
  • Kłącze
    Kłącze
  • Przekrój liścia
    Przekrój liścia

Biologia

[edytuj | edytuj kod]
Rozwój
Bylina, helofit[14]. Kwitnie w maju, czerwcu i lipcu[4][19], przy czym w kwiatach najpierw dojrzewają pręciki (występuje przedprątność)[6]. Kwiaty zapylane są przez wiatr. Nasiona dojrzewają w sierpniu i wrześniu[4]. Na jednym pędzie powstaje ich średnio od 7 do 13[13]. Rozsiewane są przy udziale zwierząt (zoochoria)[6], w tym ptaków[13], i za pośrednictwem wody (hydrochoria)[6]. Nasiona nie toną dzięki przestworom powietrznym obecnym w łupinie nasiennej[20]. W nasionach brak bielma – tworzy się tylko jego zawiązek w wyniku tzw. swobodnego podziału jądra komórkowego[6]. Nasiona zawierają skrobię i wyraźnie wyodrębniony zarodek[14]. Zdolność do kiełkowania nie spada w ciągu roku niezależnie od przechowywania nasion w warunkach suchych lub wilgotnych[21].
Kiełkowanie następuje późną wiosną i latem[22]. Siewka ma pojedynczy liścień, krótkotrwały korzeń pierwotny, nie ma hipokotylu i epikotylu[14][22]. Liścień jest łódeczkowaty, o długości 5–6 mm i szerokości do 2 mm. Pierwszy liść jest równowąski, osiąga do 4 cm długości i ma zaokrąglony koniec[22]. Zdolność do kiełkowania ma średnio 59% nasion (w doświadczeniach kiełkowało średnio 22%). Warunkiem kiełkowania jest silne uwodnienie. Wpływ na nie ma także skład gatunkowy warstwy mszystej, co tłumaczone jest różnicami mikroklimatycznymi różnych typów mszarów[13]. W warunkach laboratoryjnych przeżywalność siewek jest duża (72–87%), ale w naturze jest bardzo zróżnicowana. Próby reintrodukcji gatunku na odpowiednich siedliskowo stanowiskach nie dały efektu nawet po 10 latach prób[13]. Na zajętych stanowiskach gatunek utrzymuje się w dużym stopniu dzięki rozmnażaniu wegetatywnemu. Zagęszczenie pędów nadziemnych na stanowiskach może przekraczać 700 okazów na 1 m2[13].
Anatomia i fitochemia
W miękiszu liści, korze korzeni i w kłączach rozwinięta jest tkanka powietrzna[11]. Naczynia występują zarówno w korzeniach jak i w kłączach (u wszystkich rodzin siostrzanych tylko w korzeniach)[16], brak ich w liściach[14]. Aparaty szparkowe są tetracytyczne – otoczone czterema komórkami przyszparkowymi. W roślinach występują komórki garbnikowe, w komórkach mezofilu obecne są rafidy szczawianu wapnia[16]. W roślinie obecne są związki kwasu cyjanowodorowego[6] (triglochinina)[13][14][16], w związku z czym uznawana jest za trującą[13]. Nie zawiera zaś alkaloidów i saponin[14].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 22[10][13]. Chromosomy osiągają 0,8–2 µm długości. Masa genomu jądrowego (1C) wynosi 1,628 pg[2].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]
Torfowisko mszarne z masowo rosnącą bagnicą (żółtozielony płat na pierwszym planie). Okolice Dankowa w woj. lubuskim

Rośnie na torfowiskach wysokich i przejściowych[10], na mszarach torfowcowych tworzących się na brzegach jezior, na źródliskach i nizinach zalewowych[13]. Występuje na mszarach w tundrze, gdzie wnika także do tundry mszysto-porostowej (na wschód od Jeniseju), w dolinkach torfowisk aapa, jest znaczącym składnikiem torfowisk przejściowych i dolinek na torfowiskach wysokich w obrębie tajgi, rosnąc także w jej obrębie na torfowiskach porastających rzadkimi i luźnymi lasami. Dalej na południe rośnie najczęściej w dolinkach torfowisk wysokich oraz na mszarach przejściowych zarastających jeziora[23]. Na obszarach górskich sięga do ok. 2000 m n.p.m.[5] W Europie Środkowej gatunek uznawany jest za relikt glacjalny[17].

Wymaga stanowisk podmokłych i dobrze naświetlonych[10][13], choć może się utrzymywać także w miejscach lekko zacienionych[13]. Gleba na stanowiskach bagnicy jest zawsze torfowa, organiczna. Poziom wód musi być niezmiennie wysoki przez cały rok – roślina źle znosi nawet krótkie susze[13]. Jest gatunkiem związanym z siedliskami oligotroficznymi i silnie kwaśnymi[24]. Wchodzi w skład zbiorowisk emersyjnych – darni roślin tworzonych przez splątane kłącza i korzenie niekotwiczące się w dnie, lecz unoszące w formie rusztowania na powierzchni zarastającego zbiornika[25]. Bagnica często tworzy zwarte skupienia[19].

Gatunek jest w Europie Środkowej charakterystycznym dla związku zespołów Rhynchosporion albae i zespołu Caricetum limosae[26], częsty także w mszarach związku Sphagnion magellanici (Sphagnion medii)[17]. Od gatunku tego utworzono nazwę klasy zespołów – Scheuchzerio palustris-Caricetea fuscae Tx. 1937 obejmującej roślinność turzycowo-mszarną źródlisk i torfowisk przejściowych strefy arktycznej, borealnej i umiarkowanej półkuli północnej[27].

Bagnica rośnie najczęściej w towarzystwie takich roślin jak: modrzewnica pospolita Andromeda polifolia, turzyca bagienna Carex limosa, dzióbkowata Carex rostrata, siwa Carex canescens, nitkowata Carex lasiocarpa, strunowa Carex chordorrhiza, rosiczka Drosera spp., wełnianka Eriophorum spp., skrzyp bagienny Equisetum fluviatile, bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata, siedmiopalecznik błotny Comarum palustre, przygiełka Rhynchospora spp., na kożuchu torfowców (zwykle: spiczastolistnego Sphagnum cuspidatum, magellańskiego Sphagnum magellanicum i czerwonawego Sphagnum rubellum)[28].

Na bagnicy żerują mszyce Aphis triglochinis[29]. Jej nasionami w Ameryce Północnej żywi się brązówka[13]. Tam też z gatunkiem tym związane są ważki: Lestes disjunctus i Lestes forcipatus[13].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Gatunek jest izolowany taksonomicznie – należy do monotypowego rodzaju bagnica (Scheuchzeria L.), który jest jedynym rodzajem rodziny bagnicowatych (Scheuchzeriaceae F. Rudolphi). W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych rodzaj Scheuchzeria włączany był zwykle do rodziny świbkowatych Juncaginaceae z powodu podobieństw w budowie i chemizmie[30][31]. Odrębność rodzaju wykazały badania morfologiczne i molekularne w latach 80. XX wieku i późniejsze[31]. W systemie Cronquista z 1981 rodzina bagnicowatych zaliczana była do rzędu Najadales[32]. Taką samą pozycję zajmują w systemie Dahlgrena[11]. W systemie Takhtajana z 2009 rodzina włączana jest do rzędu Potamogetonales[16]. Według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016) bagnica i rodzina bagnicowate zaliczane są do rzędu żabieńcowców (tak sytuowana rodzina była także przez różnych autorów w XIX i XX wieku[11]) i zajmują w jego drzewie filogenetycznym następującą pozycję[2]:

żabieńcowce

obrazkowate Araceae




kosatkowate Tofieldiaceae






żabiściekowate Hydrocharitaceae



łączniowate Butomaceae




żabieńcowate Alismataceae





bagnicowate Scheuchzeriaceae




onowodkowate Aponogetonaceae




świbkowate Juncaginaceae




Maundiaceae





posydoniowate Posidoniaceae




rupiowate Ruppiaceae



bałwanicowate Cymodoceaceae






zosterowate Zosteraceae



rdestnicowate Potamogetonaceae











Zaznaczony barwą bladozieloną klad, którego rodziną bazalną są bagnicowate, datowany jest na 100 milionów lat[2]. Ślady kopalne bagnicowatych znane są z kredy i paleogenu[33], a szczątki czwartorzędowe są łatwo i często rozpoznawalne w torfach[15].

Zmienność

Niektórzy autorzy proponowali wyodrębnienie taksonomiczne populacji amerykańskiej i euroazjatyckiej ze względu na rejestrowane niewielkie różnice w budowie kwiatów i owoców, ale różnice są tak nieznaczne i niejednoznaczne, że koncept wyróżniania odrębnych taksonów nie jest akceptowany[13] (takson amerykański był opisywany jako: var. americana Fern., subsp. americana (Fern.) Hulten, Scheuchzeria americana (Fern.) G.N. Jones[17]). Nie są znane żadne mieszańce tego gatunku i ich uzyskanie jest nieprawdopodobne ze względu na jego izolowaną pozycję taksonomiczną[13].

Nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Nazwę naukową rodzajowi i gatunkowi nadał szwedzki botanik Karol Linneusz dla uczczenia szwajcarskiego uczonego – Jana Jakuba Scheuchzera[34][35]. Epitet gatunkowy w nazwie naukowej oznacza „bagienny, rosnący na bagnie”[35].

W języku polskim roślina w XIX wieku opisana została jako błotnica sitowa przez Krzysztofa Kluka[36] i bagnica przez Jakuba Wagę[37]. Poza tym różni autorzy spolszczali nazwę naukową w postaci: szeycerya błotna (Bonifacy Jundziłł w 1791)[38], szeuchcera, szajchcerya[37]. W pierwszym wydaniu „Roślin polskich” (1924) i kolejnych ustalona i utrwalona została nazwa bagnica torfowa[39], używana także współcześnie[40].

Zagrożenia i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ze względu na rozległy zasięg i wielkie zasoby nie jest uznawany za zagrożony w skali globalnej i na liście IUCN ma status gatunku najmniejszej troski (LC). Regionalnie jednak w skali krajów, prowincji czy stanów bywa uznawany za zagrożony w różnym stopniu[5]. Gatunek jest bardzo wrażliwy na wszelkie zmiany w siedlisku[13].

W Polsce gatunek jest rzadko spotykany, narażony na wyginięcie, objęty ochroną ścisłą. W ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się spadek liczby stanowisk. Ginie wskutek osuszania i eksploatacji torfowisk[12].

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[41] w grupie gatunków wymierających (kategoria zagrożenia E). W wydaniu z 2016 otrzymała kategorię VU (narażony)[42].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. ↑ a b c Scheuchzeria palustris L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-16].
  4. ↑ a b c d e f g h i Scheuchzeria palustris, [w:] Flora of China [online], eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA. [dostęp 2020-09-04].
  5. ↑ a b c L. Maiz-Tome, Scheuchzeria palustris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2022-01-29] (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g h i j k Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2, Warszawa: Muza SA, 1998, s. 347-348, ISBN 83-7079-779-2.
  7. ↑ a b c Scheuchzeria palustris, [w:] Den Virtuella Floran [online], Naturhistoriska riksmuseet. (Za: Hultén, E. & Fries, M. 1986. Atlas of North European vascular plants: north of the Tropic of Cancer I-III. – Koeltz Scientific Books, Königstein) [dostęp 2020-09-04].
  8. ↑ Scheuchzeria palustris, [w:] Flora of North America [online], eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA. [dostęp 2020-09-04].
  9. ↑ Adam Zając, Maria Zając (red.), Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 503, ISBN 83-915161-1-3.
  10. ↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008, s. 409. ISBN 978-83-89648-71-6.
  11. ↑ a b c d e R.R. Haynes, D.H. Les, L.B. Holm-Nielsen, Scheuchzeriaceae, [w:] Klaus Kubitzki, Flowering Plants · Monocotyledons : Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae), Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg, 1998, s. 449-450, ISBN 978-3-662-03531-3, OCLC 851372237 [dostęp 2022-08-23].
  12. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 367. ISBN 978-83-7073-444-2.
  13. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj Donald H. Les, Aquatic monocotyledons of North America: ecology, life history, and systematics, Boca Raton, FL 2020, s. 141-143, ISBN 978-1-351-67969-5, OCLC 1154538518.
  14. ↑ a b c d e f g h i j k l m n L. Watson, M.J. Dallwitz, Scheuchzeriaceae Rudolphi, [w:] The Families of Angiosperms [online].
  15. ↑ a b Kazimierz Tobolski, Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2000, s. 232, ISBN 83-01-13215-9, OCLC 213363457 [dostęp 2022-08-23].
  16. ↑ a b c d e f Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer, 2009, s. 608. ISBN 978-1-4020-9608-2.
  17. ↑ a b c d e f g h i j Jitka Stepankova (red.), Květena České socialistické republiky. 8, wyd. Vyd. 1, Praha: Academia, 2010, s. 322-324, ISBN 978-80-200-1824-3, OCLC 19258862.
  18. ↑ Usher Posluszny. Re-evaluation of certain key relationships in the Alismatidae: floral organogenesis of Scheuchzeria palustris (Scheuchzeriaceae). „American Journal of Botany”. 70, 6, s. 925-933, 1983. DOI: 10.1002/j.1537-2197.1983.tb06432.x. 
  19. ↑ a b Stanisław Kłosowski, Rośliny wodne i bagienne, Grzegorz Kłosowski (red.), Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Multico", 2006, s. 296, ISBN 978-83-7073-248-6, OCLC 152581494.
  20. ↑ J.K. Cronk, Wetland plants: biology and ecology, Boca Raton, Fla.: Lewis Publishers, 2001, s. 171, ISBN 1-56670-372-7, OCLC 45958199 [dostęp 2022-08-23].
  21. ↑ Bérenger Bourgeois, Marc-André Lemay, Tommy Landry, Line Rochefort, Monique Poulin. Seed storage behaviour of eight peatland pool specialists: Implications for restoration. „Aquatic Botany”. 152, s. 59-63, 2019. DOI: 10.1016/j.aquabot.2018.09.008. 
  22. ↑ a b c Frits Mari Muller, Seedlings of the north-western European lowland: a flora of seedlings, The Hague: W. Junk B.V, 1978, s. 224, ISBN 90-6193-588-1, OCLC 4085934 [dostęp 2022-08-23].
  23. ↑ N.J. Kac: Bagna kuli ziemskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.
  24. ↑ Jacek Herbich, Maria Herbichowa: Szata roślinna torfowisk Polski. W: Piotr Ilnicki: Torfowiska i torf. Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego, 2002, s. 180. ISBN 83-7160-243-X.
  25. ↑ Kazimierz Tobolski, Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2000, s. 92, ISBN 83-01-13215-9, OCLC 213363457 [dostęp 2022-08-23].
  26. ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 497, ISBN 83-01-14439-4.
  27. ↑ Ladislav Mucina i inni, Vegetation of Europe: hierarchical floristic classification systemof vascular plant, bryophyte, lichen, and algal communities, „Applied Vegetation Science”, 19 (suppl. 1), 2016, s. 181.
  28. ↑ J.H. Tallis and H.J.B. Birks. The Past and Present Distribution of Scheuchzeria palustris L. in Europe. „Journal of Ecology”. 53, 2, s. 287-298, 1965. 
  29. ↑ Scheuchzeriaceae (family) >> Scheuchzeria palustris. [w:] Database of Insects and their Food Plants [on-line]. BRC - Biological Records Centre. [dostęp 2022-08-30].
  30. ↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 125. ISBN 978-1842466346.
  31. ↑ a b Sabine von Mering, Joachim W. Kadereit: Phylogeny, Systematics, and Recircumscription of Juncaginaceae – A Cosmopolitan Wetland Family. W: Seberg, Petersen, Barfod, Davis (red.): Diversity, phylogeny, and evolution in the Monocotyledons. Aarhus: Aarhus University Press, 2010, s. 57.
  32. ↑ A. Cronquist 1981. An Integrated System of Classification of Flowering Plants. Columbia University Press, New York, s. 1061-1062.
  33. ↑ Charles P. Daghlian. A Review of the Fossil Record of Monocotyledons. „Botanical Review”. 47, 4, s. 517-555, 1981. 
  34. ↑ H. Hertel. Gattungseponyme bei Flechten und lichenicolen Pilzen. „Bibliotheca Lichenologica”. 107, 2012. 
  35. ↑ a b Marian Rejewski: Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich. Warszawa: 1996, s. 141. ISBN 83-05-12868-7.
  36. ↑ Krzysztof Kluk: Dykcyonarz roślinny. T. III. Warszawa: 1811, s. 62.
  37. ↑ a b Józef Rostafiński: Słownik polskich imion ródzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 446. (pol.).
  38. ↑ Stanisław Bonifacy Jundziłł, Opisanie roslin w Prowincyi W. X. L. naturalnie rosnących : Według układu Linneusza, Wilno: Drukarnia J.K. Mci y Rzeplitej u XX. Pijarów, 1791, s. 215–216.
  39. ↑ W. Szafer, S. Kulczyński, B. Pawłowski: Rośliny polskie. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas, 1924, s. 27.
  40. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 162, ISBN 978-83-62975-45-7.
  41. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  42. ↑ R. Kaźmierczakowa i inni, Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants, Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016, s. 37, ISBN 978-83-61191-88-9.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  • Atlas pyłku: Halbritter H., Scheuchzeria palustris, [w:] PalDat – Palynological Database [online], 2016.
  • Nasiona: Scheuchzeria palustris, [w:] Seed Information Database [online], Royal Botanic Gardens, Kew.
  • Organy podziemne: Scheuchzeria palustris, [w:] Root System Drawings – Wurzelatlas [online], Wageningen University.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bagnica_torfowa&oldid=72986031”