Rak nerki

Nowotwór złośliwy nerki z wyjątkiem miedniczki nerkowej

{{{nazwa naukowa}}}
Synonimy	{{{synonimy}}}
Specjalizacja	{{{specjalizacja}}}
Objawy	{{{objawy}}}
Powikłania	{{{powikłania}}}
Początek	{{{początek}}}
Czas trwania	{{{czas trwania}}}
Typy	{{{typy}}}
Przyczyny	{{{przyczyny}}}
Czynniki ryzyka	{{{czynniki ryzyka}}}
Rozpoznanie	{{{rozpoznanie}}}
Różnicowanie	{{{różnicowanie}}}
Zapobieganie	{{{zapobieganie}}}
Leczenie	{{{leczenie}}}
Leki	{{{leki}}}
Rokowanie	{{{rokowanie}}}
Zapadalność	{{{zapadalność}}}
Śmiertelność	{{{śmiertelność}}}
Klasyfikacje
ICD-11	{{{ICD11}}} {{{ICD11 nazwa}}}
ICD-10	C64
DSM-5	{{{DSM-5}}} {{{DSM-5 nazwa}}}
DSM-IV	{{{DSM-IV}}} {{{DSM-IV nazwa}}}

{{Choroba infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | zapadalność = | commons = | ICD11 nazwa = | DSM-5 = | DSM-5 nazwa = | typy = | specjalizacja = | czas trwania = | leki = | synonimy = | powikłania = | DSM-IV = | śmiertelność = | DSM-IV nazwa = | czynniki ryzyka = | leczenie = | zapobieganie = | objawy = | rozpoznanie = | początek = | nazwa naukowa = | ICD11 = | opis grafiki = | różnicowanie = | alt grafiki = | przyczyny = | rokowanie = Nieznane pola: "DSM nazwa łacińska", "MeshYear", "DSM", "nazwa łacińska", "DSM nazwa" oraz "podpis grafiki".

Rak nerki

Obraz histologiczny raka jasnokomórkowego nerki

Rak nerkowokomórkowy (rak nerki, łac. carcinoma renis, ang. renal cell carcinoma, RCC) – nowotwór złośliwy wywodzący się najczęściej z komórek nabłonka cewek krętych bliższych. Ze względu na fakt, że nabłonek cewek nerkowych wywodzi się z mezodermy, a nie jak w innych narządach z ektodermy, nie należy on do grupy gruczolakoraków.

Pod względem histopatologicznym rozróżnia się pięć typów raka nerkowokomórkowego:

• rak jasnokomórkowy, stanowiący 65–75% przypadków raka nerkowokomórkowego. Dawna historyczna nazwa raka jasnokomórkowego nerki to nadnerczak lub guz Grawitza – sądzono, że rozwija się on z wtrętów nadnerczowych w miąższu nerki.
• rak brodawkowaty, zwany także chromofilnym (10–15% przypadków)
• rak chromofobny (5% przypadków).
• rak z cewek zbiorczych
• rak sarkomatoidalny

Rak nerkowokomórkowy stanowi 3,6% wszystkich przypadków nowotworów złośliwych u mężczyzn i 2,6% u kobiet. Rak nerkowokomórkowy występuje dwukrotnie częściej u płci męskiej, średni wiek wystąpienia tego nowotworu szacuje się na 60 lat.

Etiologia

Etiologia nie jest znana, a w jego rozwoju postuluje się następujące czynniki:

• predyspozycja genetyczna (np. zespół von Hippla i Lindaua)
• palenie papierosów
• nadciśnienie tętnicze
• otyłość współistniejąca z nadciśnieniem tętniczym (szczególnie u kobiet)
• zawodowe narażenie na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne np. trichloroetylen oraz kadm, azbest
• nabyta torbielowatość nerek wymagająca dializy

Otyłość i palenie papierosów jest stwierdzane w 20-30% przypadków raka nerki. Występowanie raka nerki w rodzinie zwiększa 2-3-krotnie ryzyko zachorowania. Dziedziczne postacie zachorowania stanowią 2% przypadków raka.

Zwiększone ryzyko występowania raka nerki obserwuje się w zespóle von Hippel-Lindau, zespole Birt-Hogg-Dube, dziedzicznej mięśniakowatości gładkokomórkowej i raku nerkowokomórkowym, zespole HPT-JT, dziedzicznym raku brodawkowatym nerki, rodzinnym raku brodawkowatym tarczycy.

Nie ma przekonywujących dowodów na związek paracetamolu i innych leków przeciwbólowych z rakiem nerki. Istnieją doniesienia o zwroście ryzyka zachorowania u kobiet po histerektomii.

Epidemiologia

Rak nerkowokomórkowy stanowi około 2-3% nowotworów złośliwych. W Polsce pod względem zachorowania jest na szóstym miejscu u mężczyzn i dziewiąte u kobiet. Pod względem umieralności w Polsce zajmuje szóste miejsce u mężczyzn, a u kobiet plasuje się w drugiej dziesiątce. Mężczyźni chorują znacznie częściej od kobiet (1,5:1). Szczyt zachorowań przypada na 60-70 rok życia. Pokrewieństwo pierwszego stopnia wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania.

Objawy kliniczne

• we wczesnych stadiach przebiega bezobjawowo.
• krwiomocz (u 40-60% chorych pierwszy objaw choroby)
• ból zlokalizowany w okolicy lędźwiowej lub podbrzuszu
• guz wyczuwalny przez powłoki brzuszne (u 40% chorych w momencie rozpoznania)
• Objawy ogólne, pod postacią osłabienia, utraty masy ciała, gorączka lub stany podgorączkowe, niedokrwistość
• żylaki powrózka nasiennego zwłaszcza po lewej stronie
• obrzęki kończyn dolnych
• nadciśnienie tętnicze wskutek wydzielania reniny przez komórki guza
• poliglobulia w wyniku nadmiernego wydzielania erytropoetyny przez komórki nowotworu
• wyniszczenie (kacheksja)

• objawy związane z obecnością przerzutów:
  • powiększenie szyjnych lub nadobojczykowych węzłów chłonnych wskutek przerzutów
  • kości: ból, złamania patologiczne
  • hiperkalcemia - zwiazana z przerzutami lub wydzielaniem białka podobnego do parathormonu
  • płuca: kaszel, krwioplucie, duszność
  • wątroba: ból pod prawym łukiem żebrowym

W 5% przypadków stwierdza się klasyczne objawy zwane niekiedy triadą Virchowa:

• guz wyczuwalny w okolicy lędźwiowej
• ból zlokalizowany w okolicy lędźwiowej

W badaniach dodatkowych stwierdza się następujące odchylenia:

• niedokrwistość, ale może też wystąpić czerwienica spowodowana nadprodukcją przez guz erytropoetyny
• hiperkalcemia
• zwiększenie stężeń AlAT, AspAT, fosfatazy alkalicznej pomimo braku przerzutów do wątroby (tzw. zespół Stauffera) oraz także kreatyniny i mocznika

Potwierdzenie rozpoznania uzyskuje się wykonując badania obrazowe, takie jak USG, urografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, scyntygrafia, angiografia nerkowa. Należy dodać, że w 60% przypadków rozpoznanie guza nerki następuje przypadkowo, podczas badania USG jamy brzusznej.

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawia się na podstawie stwierdzenia w badaniach obrazowych litej zmiany w nerce, której nie można jednoznacznie rozpoznać jako niezłośliwą. Stanowi to wskazanie do chirurgicznego usunięcia tej zmiany, a następnie badania histopatologicznego, które stanowi ostateczne rozpoznanie. Biopsja nie jest metodą zalecaną do rozpoznania. Biopsje można wykonać jedynie w przypadku obecności przerzutów do innych narządów.

Leczenie

Podstawowym sposobem leczenia jest wykonanie nefrektomii radykalnej czyli wycięcia nerki łącznie z torebką tłuszczową, nadnerczem, regionalnymi węzłami chłonnymi oraz blaszkami powięzi nerkowej. W niektórych przypadkach (gdy chory posiada już tylko jedną nerkę, guz ma wymiar poniżej 4 centymetrów i jest zlokalizowany w obrębie bieguna nerki) możliwe jest usunięcie tylko samej masy guza z pozostawieniem miąższu nerki.

Stosowana jest również selektywna embolizacja tętnicy nerkowej, ale zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego nie ma ona znaczenia w leczeniu radykalnym raka nerki a jedynie jako leczenie paliatywne, w przypadku masywnego krwiomoczu [1].

W leczeniu skojarzonym stosowana jest chemioterapia, immunoterapia, oraz leczenie celowane za pomocą nowych, zarejestrowanych niedawno leków. Chemioterapia jest zwykle nieskuteczna, a znaczenie mają jedynie pochodne 5-fluorouracylu. W immunoterapii używane są 2 związki – Interferon alfa oraz Interleukina 2. Do 2008 roku Interferon był podstawowym lekiem pierwszego rzutu w rozsianym raku nerkowokomórkowym. Jednakże od roku 2009 według zaleceń Europejskiego Towarzystwa Urologicznego jako lek 1-go rzutu w leczeniu pacjentów o niskim ryzyku stosowany jest Sunitinib (Sutent), lub bevacizumab z Interferonem alfa. U pacjentów z wysokim ryzykiem jako lek 1-go rzutu stosuje się tensirolimus. W leczeniu 2-go rzutu stosowany jest Sorafenib (Nexavar) jako lek stosowany po wcześniejszym leczeniu cytokinami, bądź Everolimus po leczeniu Sunitinibem, i bavacizumabem.

Rokowanie

5-letnie przeżycie osiąga około 60% chorych. W przypadku stwierdzenia przerzutów liczba ta spada do 20%.

Bibliografia

• Choroby wewnętrzne" pod red. A. Szczeklika, str. 1349–1352 ISBN 83-7430-069-8
• Radzisław Kordek (red.): Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Gdańsk: VIA MEDICA, 2007, s. 147-158. ISBN 978-83-7555-016-0.
• Patologia znaczy słowo o chorobie. / T. 2 cz. 1, Patologia narządowa / Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała ; [aut. t. 2 Maria Chosia et al.], Kraków 2005, ISBN 83-88857-91-6
• Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Urologicznego- http://www.uroweb.org/fileadmin/tx_eauguidelines/2009/Full/RCC.pdf

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.