Kapella: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m zamieniam magiczny ISBN na szablon |
źródła/przypisy, rozbudowa, redakcyjne |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Koordynaty astronomiczne|05|16|41| |
{{Koordynaty astronomiczne|05|16|41|359|+45|59|52|77}} |
||
{{Gwiazda infobox |
{{Gwiazda infobox |
||
|nazwa = Kapella Aa / Ab |
|nazwa = Kapella Aa / Ab |
||
|oznaczenie bayera = |
|oznaczenie bayera = α Aurigae |
||
|grafika = 2012-03-12 22-03-00-capella-15f-19d-20o.jpg |
|grafika = 2012-03-12 22-03-00-capella-15f-19d-20o.jpg |
||
|opis grafiki = Kapella na nocnym niebie wyróżnia się dużą jasnością |
|opis grafiki = Kapella na nocnym niebie wyróżnia się dużą jasnością |
||
|epoka = J2000 |
|epoka = J2000 |
||
|gwiazdozbiór = [[gwiazdozbiór Woźnicy|Woźnica]] |
|gwiazdozbiór = [[gwiazdozbiór Woźnicy|Woźnica]] |
||
|rektascensja = {{RA|05|16|41, |
|rektascensja = {{RA|05|16|41,359}}{{r|simbad}} |
||
|deklinacja = {{DEC|+45|59|52, |
|deklinacja = {{DEC|+45|59|52,77}}{{r|simbad}} |
||
|paralaksa = |
|paralaksa = 0,07620 ± 0,00046{{r|simbad}} |
||
|odległość = 42, |
|odległość = 42,80 ± 0,26 [[Rok świetlny|ly]]<br />13,123 ± 0,080 [[Parsek|pc]] |
||
|wielkość obserwowana = 0,08<sup>m</sup> (cały układ) |
|wielkość obserwowana = 0,08<sup>m</sup> (cały układ){{r|simbad}}<br />(0,76 / 0,91){{r|kaler}} |
||
|pasmo = |
|pasmo = |
||
|strumień promieniowania = |
|strumień promieniowania = |
||
|rozmiar kątowy = |
|rozmiar kątowy = |
||
|ruch własny |
|ruch własny RA = 75,25 ± 0,54{{r|simbad}} |
||
| |
|ruch własny DEC = −426,89 ± 0,28{{r|simbad}} |
||
|prędkość radialna = 29,19 ± 0,07{{r|simbad}} |
|||
|rodzaj gwiazdy = [[gwiazda spektroskopowo podwójna|spektroskopowo podwójna]]: [[żółty olbrzym|żółte olbrzymy]] |
|rodzaj gwiazdy = [[gwiazda spektroskopowo podwójna|spektroskopowo podwójna]]: [[żółty olbrzym|żółte olbrzymy]] |
||
|typ widmowy = |
|typ widmowy = G8 III / G0 III{{r|kaler}} |
||
|masa = 2,573 ± 0,009 {{Masa Słońca}} / <br />2,488 ± 0,008 {{Masa Słońca}}{{r|first}} |
|masa = 2,573 ± 0,009 {{Masa Słońca}} / <br />2,488 ± 0,008 {{Masa Słońca}}{{r|first}} |
||
|promień = 11,87 ± 0,56 {{Promień Słońca}} / <br />8,75 ± 0,32 {{Promień Słońca}}{{r|first}} |
|promień = 11,87 ± 0,56 {{Promień Słońca}} / <br />8,75 ± 0,32 {{Promień Słońca}}{{r|first}} |
||
|pole powierzchni = |
|pole powierzchni = |
||
|objętość = |
|objętość = |
||
|gęstość = |
|gęstość = |
||
|metaliczność = |
|metaliczność = −0,27{{r|xhip}} |
||
|wielkość absolutna = |
|wielkość absolutna = −0,48<sup>m</sup> (cały układ) <br />(0,14 / 0,29) |
||
|jasność = 79,5 ± 4,8 {{Jasność Słońca}} / <br />72,1 ± 3,6{{r|first}} |
|jasność = 79,5 ± 4,8 {{Jasność Słońca}} / <br />72,1 ± 3,6{{r|first}} |
||
|okres obrotu = |
|okres obrotu = |
||
|prędkość obrotu = |
|prędkość obrotu = |
||
|inklinacja = |
|inklinacja = |
||
|spłaszczenie = |
|spłaszczenie = |
||
|przyspieszenie grawitacyjne = |
|przyspieszenie grawitacyjne = |
||
|prędkość ucieczki = |
|prędkość ucieczki = |
||
|wiek = |
|wiek = 400 mln lat{{r|kaler}} |
||
|temperatura = 4920 ± 70 K / <br />5680 ± 70{{r|first}} |
|temperatura = 4920 ± 70 K / <br />5680 ± 70{{r|first}} |
||
|krąży wokół = |
|krąży wokół = [[Centrum Galaktyki]] |
||
|półoś wielka = |
|półoś wielka = 7528 pc |
||
|okres orbitalny = |
|okres orbitalny = |
||
|mimośród = |
|mimośród = 0,1057 |
||
|prędkość ruchu = |
|prędkość ruchu = |
||
|skład = |
|skład = |
||
|Flamsteed = 13 Aur |
|Flamsteed = 13 Aur |
||
|2MASS = |
|2MASS = J05164138+4559525 |
||
|BD = BD +45°1077 |
|BD = BD +45°1077 |
||
|CD = |
|CD = |
||
|FK5 = FK5 193 |
|FK5 = FK5 193 |
||
|GC = GC 6427 |
|GC = GC 6427 |
||
| Linia 55: | Linia 56: | ||
|commons = Category:Capella |
|commons = Category:Capella |
||
}} |
}} |
||
'''Kapella''' ( |
'''Kapella''' (''alfa Aurigae'', ''α Aur'') – najjaśniejsza [[gwiazda]] w [[gwiazdozbiór Woźnicy|konstelacji Woźnicy]] i zarazem szósta, pod względem jasności, gwiazda na nocnym niebie. Jest oddalona od [[Słońce|Słońca]] o około 43 [[rok świetlny|lata świetlne]]. |
||
== Nazwa == |
|||
Kapellę tradycyjnie określa się jako tworzącą na niebie lewe ramię woźnicy lub też, jak sama nazwa wskazuje, powożoną przez niego [[koza domowa|kozę]]. Jest to najbliższa północnego [[biegun niebieski|bieguna niebieskiego]] z jasnych gwiazd ([[Gwiazda Polarna]] jest stosunkowo słaba), przez co odgrywała znaczącą rolę w wielu starożytnych wierzeniach. Pierwsze pisane wzmianki o Kapelli pochodzą z datowanej na ok. 2000 p.n.e. tabliczki. W [[astrologia|astrologii]], gwiazda ta ma przynosić cywilne i wojskowe zaszczyty oraz bogactwo. |
|||
Gwiazda nosi tradycyjną nazwę Kapella, która wywodzi się od [[łacina|łacińskiego]] {{j|la|Capella}}, oznaczającego „[[Koza domowa|kózkę]]”. Nazwa ta jest spotykana już w pismach [[Marek Maniliusz|Maniliusza]], [[Owidiusz]]a i [[Pliniusz Starszy|Pliniusza]]{{r|kaler|allen}}. [[Starożytny Rzym|Rzymianie]] określali tę gwiazdę także imieniem [[Amalteja|Amaltea]], [[Mitologia rzymska|mitycznej]] kozy (lub nimfy), która wykarmiła [[Jowisz (mitologia)|Jowisza]]. Termin {{greka|Ἄιξ}} ''Aix'' (znów „koza”) występujący u [[Klaudiusz Ptolemeusz|Ptolemeusza]] prawdopodobnie stał się źródłem [[język arabski|arabskiego]] {{j|ar|العيوق}} ''al ʽayyūḳ''; stąd wywodzą się nazwy takie jak Alhajoth. [[Międzynarodowa Unia Astronomiczna]] w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Kapella dla określenia tej gwiazdy{{r|iau}}. |
|||
== Charakterystyka |
== Charakterystyka obserwacyjna == |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Kapella jest interesującym obiektem dla [[Astronomia|astronomii]] jako jedna z najlepiej poznanych niezaćmieniowych [[gwiazda spektroskopowo podwójna|gwiazd spektroskopowo podwójnych]] (składniki oznaczone są Kapella Aa i Ab){{r|simbad|kaler}}. Jasna Kapella A ma też wielu wizualnych (pozornych) towarzyszy, czyli gwiazd, które na niebie wydają się znajdować blisko, ale nie są uważane za fizycznie położone blisko niej{{r|burnham}}. Są one oznaczone literami od B do R, przy czym para słabych gwiazd oznaczonych Kapella H i L okazuje się być rzeczywiście związana grawitacyjnie z Kapellą{{r|WDS|HL}}. |
|||
=== Ruch własny === |
|||
| ⚫ | Kapella jest źródłem [[promieniowanie rentgenowskie|promieniowania rentgenowskiego]], powstającego prawdopodobnie w wyniku aktywności magnetycznej na powierzchni jednej z gwiazd. Kapella była pierwszą gwiazdą sfotografowaną |
||
[[Plik:CAPELLA.gif|mały|lewo|Ruch Kapelli po niebie]] |
|||
Kapella obecnie oddala się od Słońca w swoim ruchu wokół [[Centrum Galaktyki]]. Według pomiarów sondy [[Hipparcos]], w okresie od 210 do 160 tysięcy lat [[Przed naszą erą|p.n.e.]] była najjaśniejszą gwiazdą nocnego nieba. Największą jasność (−0,82{{magnitudo}}) miała 240 tysięcy lat p.n.e., gdy była oddalona od Słońca o 27,9 roku świetlnego, jednak wtedy jaśniejszy był [[Aldebaran]]{{r|kings}}. |
|||
== Charakterystyka fizyczna == |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
=== Kapella A === |
|||
Widoczną [[Gołe oko|gołym okiem]] Kapellę A tworzą dwa bardzo podobne [[żółty olbrzym|żółte olbrzymy]] należące do [[Gwiazdy typu widmowego G|typu widmowego G]]{{r|kaler}}. Ich jasności przekraczają [[jasność Słońca]] około 80-krotnie, mają one także kilkakrotnie większe rozmiary{{r|first}}. Obiegają wspólny [[środek masy]] w odległości nieco większej od 100 milionów kilometrów (0,72 [[jednostka astronomiczna|au]]) z okresem orbitalnym równym 104 [[doba|dni]]{{r|kaler}}. |
|||
| ⚫ | Kapella jest źródłem [[promieniowanie rentgenowskie|promieniowania rentgenowskiego]], powstającego prawdopodobnie w wyniku aktywności magnetycznej na powierzchni jednej z gwiazd (lub obu){{r|kaler}}. Kapella była pierwszą gwiazdą sfotografowaną z wykorzystaniem optycznej [[interferometria wielkobazowa|interferometrii wielkobazowej]], podczas obserwacji prowadzonych przez [[COAST]] (''Cambridge Optical Aperture Synthesis Telescope'') w 1995 roku{{r|COAST}}. |
||
| ⚫ | |||
Kapella ma też sześć wizualnych (pozornych) towarzyszy, czyli gwiazd, które na niebie wydają się znajdować blisko, ale nie są uważane za fizycznie położone blisko Kapelli{{r|burnham}}. |
|||
=== Kapella HL === |
|||
== Nazwy gwiazdy w innych cywilizacjach == |
|||
| ⚫ | Kapella jest [[gwiazda wielokrotna|gwiazdą poczwórną]] – główną parę obiega w odległości około {{nowrap|11 000 au}} (jednej szóstej [[rok świetlny|roku świetlnego]]) drugi układ podwójny, złożony ze słabych [[Czerwony karzeł|czerwonych karłów]]. Mają one obserwowaną wielkość gwiazdową odpowiednio 10,2 i 13,7{{magnitudo}} i [[typ widmowy M]]2 i M4. Ich jasność to odpowiednio 1,2% i 0,048% [[jasność Słońca|jasności Słońca]], mają promienie 0,56 i 0,25 {{promień Słońca}} i masy 0,3 i 0,1 {{masa Słońca}}. Karły te noszą oznaczenia Kapella H i L (lub Ha i Hb){{r|jumk|simbadHL}}. |
||
* [[Akadyjczycy|Akadowie]]: Dil-gan I-ku, "Posłaniec światła", lub Dil-gan Babill, "Opiekuńcza gwiazda Babilonu" |
|||
* [[Arabowie]]: Alhajoth, "Koza" |
|||
== Znaczenie kulturowe == |
|||
* [[Indie|Hindusi]]: Brahma Ridaya, "Serce Brahmy" |
|||
Kapella tradycyjnie jest postrzegana jako lewe ramię Woźnicy lub też, jak sama nazwa wskazuje, powożoną przez niego [[koza domowa|kozę]]{{r|allen}}. Zwracała ona uwagę ludzi jako najbliższa północnego [[biegun niebieski|bieguna niebieskiego]] z jasnych gwiazd ([[alfa Ursae Minoris|Gwiazda Polarna]] jest stosunkowo słaba){{r|kaler}}. W [[Starożytny Egipt|Starożytnym Egipcie]] wiązano ją z bogiem [[Ptah]]em; według [[Norman Lockyer|Lockyera]] co najmniej pięć egipskich świątyń było zorientowanych w kierunku, którym zachodziła Kapella. [[Akadyjczycy]] nazywali tę gwiazdę ''Dil-gan I-ku'', „Posłaniec światła”, lub ''Dil-gan Babili'', „Opiekuńcza gwiazda [[Babilon]]u”. Była ona ważna dla wielu kultur także spoza kręgu bliskowschodniego i śródziemnomorskiego. [[Indie|Hindusi]] nazywali ją ''Brahma Ridaya'', „Serce [[Brahma|Brahmy]]”. Dla [[Państwo Inków|Inków]] była to ''Colca''{{r|allen}}. W [[astrologia|astrologii]], gwiazda ta ma przynosić cywilne i wojskowe zaszczyty oraz bogactwo. Rzymianie wiązali ją z deszczami i sezonem [[sztorm]]ów na [[Morze Śródziemne|Morzu Śródziemnym]]{{r|allen}}. |
|||
* [[Państwo Inków|Inkowie]]: Colca |
|||
* [[Starożytny Rzym|Rzymianie]]: Amaltea |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
| Linia 82: | Linia 87: | ||
* [[lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach]] |
* [[lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach]] |
||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy-lista|l. kolumn=2|1= |
|||
| ⚫ | |||
<ref name="allen">{{cytuj książkę|autor=Allen, Richard Hinckley|tytuł=Star Names: Their Lore and Meaning|url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Topics/astronomy/_Texts/secondary/ALLSTA/Auriga*.html|data=1963|wydawca=Dover Publications Inc.|miejsce=Nowy Jork|isbn=0-486-21079-0|strony=83–90}}</ref> |
|||
| ⚫ | |||
<ref name="COAST">{{Cytuj pismo | autor = Baldwin, J.E. | autor3 = Boysen, R.C. | autor4 = Burns, D. | autor5 = Buscher, D.F. | tytuł = The first images from an optical aperture synthesis array: mapping of Capella with COAST at two epochs | czasopismo = Astronomy and Astrophysics | wolumin = 306 | strony = L13–L16 | data = 1996 | bibcode = 1996A&A...306L..13B | język = en }} |
|||
</ref> |
|||
<ref name="first">{{Cytuj pismo | autor = E. Huby et al. | tytuł = FIRST, a fibered aperture masking instrument II. Spectroscopy of the Capella binary system at the diffraction limit | czasopismo = Astronomy & Astrophysics | wydanie = A113 | wolumin = 560 | język = en | data = grudzień 2013 | doi = 10.1051/0004-6361/201321894}}</ref> |
<ref name="first">{{Cytuj pismo | autor = E. Huby et al. | tytuł = FIRST, a fibered aperture masking instrument II. Spectroscopy of the Capella binary system at the diffraction limit | czasopismo = Astronomy & Astrophysics | wydanie = A113 | wolumin = 560 | język = en | data = grudzień 2013 | doi = 10.1051/0004-6361/201321894}}</ref> |
||
<ref name="HL">{{Cytuj książkę | nazwisko = Ayres | imię = Thomas R. | tytuł = Cool Stars, Stellar Systems, and the Sun | rok = 1984 | strony = 202 | rozdział = Capella HL | tom = 193 | seria = Lecture Notes in Physics | isbn = 978-3-540-12907-3 | doi = 10.1007/3-540-12907-3_204 | język = en }}</ref> |
|||
| ⚫ | |||
<ref name= |
<ref name="iau">{{Cytuj stronę | url = https://www.iau.org/public/themes/naming_stars/ | tytuł = Naming Stars | data = 2017-02-01 | opublikowany = [[Międzynarodowa Unia Astronomiczna]] | data dostępu = 2017-06-28}}</ref> |
||
| ⚫ | |||
<ref name="kings">{{cytuj pismo |nazwisko=Tomkin |imię=Jocelyn |miesiąc=kwiecień |rok=1998 |tytuł=Once and Future Celestial Kings |czasopismo=Sky and Telescope |wolumin=95 |wydanie=4 |strony=59–63 |bibcode=1998S&T....95d..59T |url=ftp://tlgleonid.asuscomm.com/HITACHI/BOOK_ASTRO/S&T/SkyandTelescope_1998%20-%20astronomy/04/199804059063.pdf}}</ref> |
|||
| ⚫ | |||
</ref> |
</ref> |
||
<ref name="simbad">{{simbad|alf Aur}}</ref> |
|||
<ref name="simbadHL">{{simbad|**ST 3|ST 3}}</ref> |
|||
<ref name="WDS">{{cytuj stronę | url = http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-S?WDS%20J05167%2b4600A | tytuł = WDS J05167+4600A |autor = Mason ''et al.'' | opublikowany = VizieR | praca = The Washington Double Star Catalog | rok = 2014}}</ref> |
|||
<ref name="xhip">{{Cytuj stronę | url = http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-ref=VIZ536795dd154a&-out.add=.&-source=V/137D/XHIP&recno=24547 | tytuł = HIP 24608 | autor = Anderson E., Francis C. | data = 2012 | praca = Extended Hipparcos Compilation (XHIP) | opublikowany = VizieR | język = en | data dostępu = 2017-06-21}}</ref> |
|||
}} |
}} |
||
== Linki zewnętrzne == |
|||
* {{Simbad|Alfa Aurigae}} |
|||
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Obiekty Bayera|Aur, α]] |
[[Kategoria:Obiekty Bayera|Aur, α]] |
||
Wersja z 11:37, 28 cze 2017
| {{{oznaczenie Bayera}}} | |||||||||||||||||||||||
 Kapella na nocnym niebie wyróżnia się dużą jasnością | |||||||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
05h 16m 41,359s[1] | ||||||||||||||||||||||
| Deklinacja |
+45° 59′ 52,77″[1] | ||||||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) |
0,07620 ± 0,00046[1] | ||||||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) |
75,25 ± 0,54[1] | ||||||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
−426,89 ± 0,28[1] | ||||||||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
29,19 ± 0,07[1] | ||||||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||||||||||||
| Typ widmowy |
G8 III / G0 III[2] | ||||||||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||||||||
| Metaliczność [Fe/H] |
−0,27[4] | ||||||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna |
−0,48m (cały układ) | ||||||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||||||
| Wiek |
400 mln lat[2] | ||||||||||||||||||||||
| Temperatura |
4920 ± 70 K / | ||||||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||||||||
| Półoś wielka |
7528 pc | ||||||||||||||||||||||
| Mimośród |
0,1057 | ||||||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| [[Plik:{{{mapa}}}|240x240px|alt={{{alt mapy}}}|{{{opis mapy}}}]] {{{opis mapy}}} | |||||||||||||||||||||||
Kapella (alfa Aurigae, α Aur) – najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Woźnicy i zarazem szósta, pod względem jasności, gwiazda na nocnym niebie. Jest oddalona od Słońca o około 43 lata świetlne.
Nazwa
Gwiazda nosi tradycyjną nazwę Kapella, która wywodzi się od łacińskiego Capella, oznaczającego „kózkę”. Nazwa ta jest spotykana już w pismach Maniliusza, Owidiusza i Pliniusza[2][5]. Rzymianie określali tę gwiazdę także imieniem Amaltea, mitycznej kozy (lub nimfy), która wykarmiła Jowisza. Termin stgr. Ἄιξ Aix (znów „koza”) występujący u Ptolemeusza prawdopodobnie stał się źródłem arabskiego العيوق al ʽayyūḳ; stąd wywodzą się nazwy takie jak Alhajoth. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Kapella dla określenia tej gwiazdy[6].
Charakterystyka obserwacyjna
Kapella jest interesującym obiektem dla astronomii jako jedna z najlepiej poznanych niezaćmieniowych gwiazd spektroskopowo podwójnych (składniki oznaczone są Kapella Aa i Ab)[1][2]. Jasna Kapella A ma też wielu wizualnych (pozornych) towarzyszy, czyli gwiazd, które na niebie wydają się znajdować blisko, ale nie są uważane za fizycznie położone blisko niej[7]. Są one oznaczone literami od B do R, przy czym para słabych gwiazd oznaczonych Kapella H i L okazuje się być rzeczywiście związana grawitacyjnie z Kapellą[8][9].
Ruch własny
Kapella obecnie oddala się od Słońca w swoim ruchu wokół Centrum Galaktyki. Według pomiarów sondy Hipparcos, w okresie od 210 do 160 tysięcy lat p.n.e. była najjaśniejszą gwiazdą nocnego nieba. Największą jasność (−0,82m) miała 240 tysięcy lat p.n.e., gdy była oddalona od Słońca o 27,9 roku świetlnego, jednak wtedy jaśniejszy był Aldebaran[10].
Charakterystyka fizyczna
Kapella A
Widoczną gołym okiem Kapellę A tworzą dwa bardzo podobne żółte olbrzymy należące do typu widmowego G[2]. Ich jasności przekraczają jasność Słońca około 80-krotnie, mają one także kilkakrotnie większe rozmiary[3]. Obiegają wspólny środek masy w odległości nieco większej od 100 milionów kilometrów (0,72 au) z okresem orbitalnym równym 104 dni[2].
Kapella jest źródłem promieniowania rentgenowskiego, powstającego prawdopodobnie w wyniku aktywności magnetycznej na powierzchni jednej z gwiazd (lub obu)[2]. Kapella była pierwszą gwiazdą sfotografowaną z wykorzystaniem optycznej interferometrii wielkobazowej, podczas obserwacji prowadzonych przez COAST (Cambridge Optical Aperture Synthesis Telescope) w 1995 roku[11].
Kapella HL
Kapella jest gwiazdą poczwórną – główną parę obiega w odległości około 11 000 au (jednej szóstej roku świetlnego) drugi układ podwójny, złożony ze słabych czerwonych karłów. Mają one obserwowaną wielkość gwiazdową odpowiednio 10,2 i 13,7m i typ widmowy M2 i M4. Ich jasność to odpowiednio 1,2% i 0,048% jasności Słońca, mają promienie 0,56 i 0,25 R☉ i masy 0,3 i 0,1 M☉. Karły te noszą oznaczenia Kapella H i L (lub Ha i Hb)[12][13].
Znaczenie kulturowe
Kapella tradycyjnie jest postrzegana jako lewe ramię Woźnicy lub też, jak sama nazwa wskazuje, powożoną przez niego kozę[5]. Zwracała ona uwagę ludzi jako najbliższa północnego bieguna niebieskiego z jasnych gwiazd (Gwiazda Polarna jest stosunkowo słaba)[2]. W Starożytnym Egipcie wiązano ją z bogiem Ptahem; według Lockyera co najmniej pięć egipskich świątyń było zorientowanych w kierunku, którym zachodziła Kapella. Akadyjczycy nazywali tę gwiazdę Dil-gan I-ku, „Posłaniec światła”, lub Dil-gan Babili, „Opiekuńcza gwiazda Babilonu”. Była ona ważna dla wielu kultur także spoza kręgu bliskowschodniego i śródziemnomorskiego. Hindusi nazywali ją Brahma Ridaya, „Serce Brahmy”. Dla Inków była to Colca[5]. W astrologii, gwiazda ta ma przynosić cywilne i wojskowe zaszczyty oraz bogactwo. Rzymianie wiązali ją z deszczami i sezonem sztormów na Morzu Śródziemnym[5].
Zobacz też
- lista gwiazd w gwiazdozbiorze Woźnicy
- lista najjaśniejszych gwiazd według jasności wizualnej
- lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiesimbadBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b c d e f g h i Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiekalerBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b c d e Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiefirstBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiexhipBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b c d Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieallenBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieiauBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieburnhamBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieWDSBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieHLBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiekingsBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieCOASTBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiejumkBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiesimbadHLBŁĄD PRZYPISÓW