COVID-19

Szablon:Choroba zakaźna infobox COVID-19 (Corona-Virus-Disease-2019) – ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywołana zakażeniem wirusem SARS-CoV-2, który jest ściśle spokrewniony z wirusem SARS. Choroba została po raz pierwszy rozpoznana i opisana podczas pandemii wirusa rozpoczętej w 2019 roku. Do typowych objawów choroby zaliczają się gorączka, suchy kaszel, zmęczenie i płytki oddech. Do mniej częstych objawów należą ból gardła, katar oraz kichanie. Większość przypadków choroby ma łagodny przebieg, jednak część może prowadzić do zapalenia płuc lub niewydolności wielonarządowej. Globalnie potwierdzono 100 686 przypadków zachorowania, w tym UE – 4197 przypadków, z czego 3282 zgony, w tym UE – 112 zgony (stan na 5 marca 2020 g. 08:00).

Zakażenie rozprzestrzenia się pomiędzy ludźmi drogą kropelkową, zazwyczaj w wyniku kaszlu lub kichnięcia. Okres wylęgania się choroby najczęściej wynosi od 2 do 14 dni, ze średnią długością 5 dni. Standardową metodą diagnozowania zakażenia jest test reakcji łańcuchowej polimerazy z odwróconą transkrypcją (rRT-PCR) wykonany z wymazu nosowo-gardłowego lub próbki plwociny, który dostarcza wyniki w ciągu kilku godzin do 2 dni. Analiza przeciwciał z próbki surowicy krwi również może być wykorzystana jako metoda diagnostyczna, pozwalająca na otrzymanie wyniku w przeciągu kilku dni. Choroba może także zostać zdiagnozowana na podstawie oceny kombinacji objawów, czynników ryzyka oraz wyniku badania tomografii komputerowej klatki piersiowej, wykazującego cechy zapalenia płuc.

Do podstawowych metod zapobiegania zakażeniom zaliczają się częste i dokładne mycie dłoni, utrzymywanie dystansu fizycznego od osób z objawami grypopodobnymi oraz unikanie dotykania twarzy nieumytymi dłońmi. Zaleca się zakrywanie ust oraz nosa podczas kaszlu chusteczką lub zgięciem łokcia. Osobom podejrzewającym u siebie zakażenie wirusem Sars-CoV-2 zaleca się noszenie maseczki ochronnej oraz zasięgnięcie porady medycznej poprzez kontakt telefoniczny, a nie osobistą wizytę u lekarza. Stosowanie maseczek ochronnych zaleca się osobom zajmujących się opieką nad chorymi lub podejrzanymi o COVID-2019, ale nie generalnej populacji.

Obecnie nie istnieje szczepionka ani konkretna metoda leczenia choroby. Stosuje się leczenie objawowe, podtrzymujące oraz eksperymentalne. Współczynnik śmiertelności jest szacowany na 1% do 3%. 30 stycznia 2020 roku WHO ogłosiło stan zagrożenia dla zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym w wyniku rozprzestrzeniającej się epidemii COVID-2019.

Potwierdzone przypadki COVID-19 w poszczególnych krajach (animacja mapy obejmuje okres od 12 stycznia do 29 lutego 2020)

Diagnoza choroby, objawy, zagrożenia

Osoby zakażone najczęściej nie wykazują żadnych symptomów choroby lub rozwijają objawy takie jak gorączka, kaszel oraz duszności. Rozwolnienie oraz objawy ze strony górnych dróg oddechowych (np. kichanie, katar, ból gardła) są mniej częste. Rozwijające się zakażenie wirusem może prowadzić do zapalenia płuc, zespołu ostrej niewydolności oddechowej, posocznicy i wstrząsu septycznego oraz do śmierci. Najczęstszy okres wylęgania wirusa wynosi od 1 do 14 dni, a jego mediana wynosi 5-6 dni.

Na podstawie danych dostarczonych przez 55 924 potwierdzonych badaniami laboratoryjnymi przypadków zachorowań na COVID-2019 w Chinach, WHO wyszczególniło częstość występowania poniższych objawów:

Symptom	Częstość występowania (procent ogólnej liczby przypadków)
Gorączka	87,9%
Suchy kaszel	67,7%
Zmęczenie	38,1%
Odkrztuszanie plwociny	33,4%
Płytki oddech	18,6%
Ból mięśni lub stawów	14,8%
Ból gardła	13,9%
Ból głowy	13,6%
Dreszcze	11,4%
Nudności lub wymioty	5%
Zatkany nos	4,8%
Rozwolnienie	3,7%
Krwioplucie	0,9%
Przekrwienie spojówek	0,8%

Inna analiza 1099 chińskich pacjentów wykazała, że skany tomografii komputerowej wykazały zmętnienia szkła naziemnego płuc u 56% przypadków. Zmian w badaniu radiologicznym nie wykazano u 17,9% pacjentów z łagodną postacią choroby oraz u 2,9% pacjentów z ciężką postacią choroby. Limfopenia była obecna u 83,2% przyjętych pacjentów. 5% pacjentów zostało przyjętych na oddziały intensywnej terapii, 2,3% wymagało mechanicznego wspomagania wentylacji płuc, a 1,4% zmarło. Według zespołu badawczego Bernheima obustronne i obwodowe mętnienia szkła naziemnego płuc są najczęstszymi objawami widocznymi na skanach tomografii komputerowej. Konsolidacje miąższu płucnego, liniowe zmętnienia płuc oraz objaw odwróconego halo to inne typowe symptomy widoczne w obrazowaniu radiologicznym. Początkowo zmiany są widoczne w jednym płucu, jednak wraz z rozwojem choroby, u 88% pacjentów stają się obecne w obu płucach. Dzieci zdają się przechodzić chorobę lepiej, niż dorośli i występują u nich łagodniejsze objawy, jednak brakuje wciąż danych aby stwierdzić to jednoznacznie.

Nazwa wirusa, przenoszenie, zasięg

W grudniu 2019 po raz pierwszy zdiagnozowano chorobę w chińskiej prowincji Hubei, której stolicą jest Wuhan. Chińscy naukowcy wskazali, że potencjalnym nosicielem pośrednim nowego koronawirusa mogą być łuskowce.

Początkowo Światowa Organizacja Zdrowia postanowiła nie uznawać epidemii za stan zagrożenia zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym. WHO uprzednio ostrzegła, że możliwy jest szerszy wybuch choroby. Ostatecznie 11 lutego 2020 w Genewie nazwę choroby ogłosił dyrektor tej organizacji Tedros Adhanom GhebreyesusTedros Adhanom Ghebreyesus{{Link-interwiki}} Brakujące pola: Q. Nieznane pola: 2 oraz 3.. Wskazał, że oficjalną nazwą choroby wywoływanej przez 2019-nCoV – wirusa należącego do rodziny koronawirusów, będzie COVID-19. „Co” w nazwie oznacza koronę, „vi” – wirus, a „d” – disease (ang. choroba), liczba 19 wskazuje rok pojawienia się wirusa – 2019 (Corona-Virus-Disease-2019). Koronawirus przenosi się pomiędzy ludźmi drogą kropelkową, na przykład podczas kichania, czy kaszlu. Objawy zauważa się zwykle po 2-14 dniach od zarażenia. Epidemia ma zasięg międzynarodowy i zwiększa się bardzo ryzyko wystąpienia pandemii. Aktualnie WHO podniosło poziom globalnego zagrożenia koronawirusem do „bardzo wysokiego” (najwyższy poziom, jaki może wprowadzić WHO). Koronawirus rozprzestrzenił się z Chin na wszystkie kontynenty poza Antarktydą. 4 marca 2020 potwierdzono w Polsce pierwszy przypadek osoby zarażonej wirusem SARS-CoV-2, a 6 marca 2020 kolejne cztery.

Rozmieszczenie geograficzne, rozwój choroby

W 2019 i 2020 zakażenia odnotowano w Chinach, w Azji, w Europie, w Ameryce Północnej, Australii, w Ameryce Południowej, w Afryce. Poza Chinami najwięcej zakażonych jest w Japonii, Włoszech, Singapurze, Tajlandii, Libanie, Omanie, Bahrajnie, Kuwejcie. Koronawirusa zlokalizowano w 97 państwach. Przypadki zakażenia koronawirusem stwierdzono na japońskim statku wycieczkowym Diamond Princess, który cumuje w pobliżu portu w Jokohamie. Natomiast pasażerowie drugiego statku rejsowego MS „Westerdam”, który stoi na redzie u wybrzeży Kambodży, zeszli już na ląd. Jednak u 83-letniej Amerykanki, która przebywała na statku wycieczkowym, stwierdzono zakażenie koronawirusem, gdy zeszła ze statku na ląd. Eksperci wskazują, że może być trudniej niż kiedykolwiek utrzymać w ryzach epidemię. Łącznie statek opuściło ponad 1200 osób. W Chinach wystąpiły liczne infekcje wśród samej służby zdrowia, zarażonych na 15 lutego 2020 było 1716 lekarzy i pielęgniarzy.

Zgony odnotowano w Chinach, na Filipinach, Hongkongu, Francji, Tajwanie, Włoszech, Iranie, Izraelu, Korei Południowej, USA, Hiszpani, Iraku, Wielkiej Brytanii. Wskazuje się, że wirus rozprzestrzenia się szybciej niż SARS, jednak umiera mniejszy odsetek chorych. Współczynnik śmiertelności SARS wynosi 1 na 10, czyli ok. 10 proc. W przypadku nowego wirusa, SARS-CoV-2 mówi się o współczynniku ok. 3 proc. Liczba ofiar śmiertelnych w Chinach przekroczyła poziom epidemii SARS sprzed 17 lat, która trwała ponad pół roku.

Leczenie, ograniczenie choroby, szczepionka

Nie istnieje jeszcze szczepionka ani żadne lekarstwo bezpośrednio wycelowane w wirusa, jednak wiadomo już o ponad 55 tys. osób, które wyzdrowiały. Nie ma specyficznego leczenia, leczenie objawowe zwykle ma na celu opanowanie objawów i wsparcie funkcjonowania organizmu. Przenoszenie się choroby ograniczyć można poprzez regularne mycie rąk, niedotykanie oczu, nosa i ust niemytymi rękami, praktykowanie dobrej higieny oddechowej, noszenie maseczek chirurgicznych i wczesną diagnozę. WHO wskazała, że pierwsza szczepionka przeciw koronawirusowi powinna być gotowa za 17 miesięcy. Naukowcy z Imperial College London rozpoczęli testowanie nowej szczepionki przeciwko koronawirusowi na myszach, ale jak twierdzi badacz Paul McKay{{Link-interwiki}} Brakujące pola: Q. Nieznane pola: 2 oraz 3. opracowanie szczepionki jest pracochłonnym procesem, wymagającym badań na zwierzętach i prób klinicznych na ludziach, aby mogła być produkowana masowo.

Dezinformacja

Według szeregu źródeł od stycznia 2020 prowadzona jest operacja dezinformacyjna wykorzystująca koronawirus SARS-CoV-2. Prowadzona jest w internecie na platformach społecznościowych oraz przez prokremlowskie media. W założeniach jest identyczna do operacji dezinformacyjnej z l.80 XX wieku prowadzonej przez ZSRR (KGB) – Operation INFEKTION – w której m.in. przedstawiano ludzki wirus niedoboru odporności (HIV) jako rzekomą „amerykańską broń biologiczną” (zob. „operation infektion” w dezinformacja: historia). 3 marca 2020 potwierdzono, że system Unii Europejskiej szybkiego ostrzegania i monitorowania poważnych przypadków dezinformacji został zastosowany celem przeciwdziałania dezinformacji wykorzystującej koronawirus SARS-CoV-2, COVID-19 i szerzenie się zakażeń wirusem SARS-CoV-2. Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Věra Jourová poinformowała, że narzędzie to zostało użyte do wymiany wiedzy między państwami członkowskimi UE, a także partnerami G7 na temat dezinformacji „pochodzącej ze źródeł zewnętrznych”. Dzień wcześniej doszło do spotkania w którym uczestniczyli przedstawiciele m.in. Google, Facebook, Twitter i Microsoft, aby omówić sposoby ograniczenia przepływu dezinformacji online dotyczącej koronawirusa. Według oświadczenia Jourovej: „Wszyscy uczestnicy spotkania potwierdzili, że wykryli różne rodzaje dezinformacji lub fake news w Internecie i podjęli szereg działań w celu ich rozwiązania. Przykłady dezinformacji obejmują fałszywe środki zaradcze, które mają rzekomo na celu zaradzenie zagrożeniu i mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia (np. picie wybielacza w celu zabicia wirusa lub wkładanie octu do nozdrzy, aby uniknąć zarażenia) lub mistyfikację na temat pochodzenia wirusa oraz sposobu i prędkości, z jaką się rozprzestrzenia”.

Zobacz też

• grypa
• ebola
• zika
• ptasia grypa
• świńska grypa
• przeziębienie
• choroby zakaźne

Przypisy

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.