Klimat podlegał silnym zmianom na początku i na końcu proterozoiku: wystąpiły dwa okresy ekstremalnie silnych, być może nawet globalnych [[Zlodowacenie|zlodowaceń]] ([[Ziemia-śnieżka|hipoteza Ziemi-śnieżki]]). Około 2,3 mld lat temu nastąpiło [[zlodowacenie hurońskie]], związane ze [[katastrofa tlenowa|wzrostem zawartości tlenu]] w atmosferze. W środkowej części eonu klimat przez około miliard lat był bardzo stabilny, ciepły, brak jest osadów lodowcowych. Eon zakończyła seria zlodowaceń w okresie od 750 mln do 580 mln lat temu ([[kriogen]] oraz środkowy [[ediakar]]), po której doszło do radiacji zwierząt wielokomórkowych.
Klimat podlegał silnym zmianom na początku i na końcu proterozoiku: wystąpiły dwa okresy ekstremalnie silnych, być może nawet globalnych [[Zlodowacenie|zlodowaceń]] ([[Ziemia-śnieżka|hipoteza Ziemi-śnieżki]]). Około 2,3 mld lat temu nastąpiło [[zlodowacenie hurońskie]], związane ze [[katastrofa tlenowa|wzrostem zawartości tlenu]] w atmosferze{{r|Bekker-1908}}. W środkowej części eonu klimat przez około miliard lat był bardzo stabilny, ciepły, brak jest osadów lodowcowych. Eon zakończyła seria zlodowaceń w okresie od 750 mln do 580 mln lat temu ([[kriogen]] oraz środkowy [[ediakar]]), po której doszło do radiacji zwierząt wielokomórkowych.
== Geologia ==
== Geologia ==
Linia 22:
Linia 22:
== Życie ==
== Życie ==
W proterozoiku wyewoluowały pierwsze [[jądrowce]] (prawdopodobnie 1,2 mld lat temu). Zwierzęta żyją od ostatniego okresu tego [[Eon|eonu]] - [[Ediakar|ediakaru.]] pochodzą najstarsze znaleziska kopalne zwierząt – prymitywnych [[tkankowce|tkankowców]] ([[fauna ediakarańska]]). W [[Ediakar|ediakarze]] pojawiły się [[jamochłony]], [[gąbki]], [[pierścienice]], [[stawonogi]]. Z flory występowały [[wiciowce]], [[zielenice]] i [[krasnorosty]]. Życie ograniczone było wyłącznie do morza. Środowiska ekstremalne powszechnie zasiedlały [[archeowce]] i [[bakterie]].
W proterozoiku wyewoluowały pierwsze [[jądrowce]] (prawdopodobnie 1,2 mld lat temu). Zwierzęta żyją od ostatniego okresu tego [[eon]]u - [[Ediakar|ediakaru.]] pochodzą najstarsze znaleziska kopalne zwierząt – prymitywnych [[tkankowce|tkankowców]] ([[fauna ediakarańska]]). W [[ediakar]]ze pojawiły się [[jamochłony]], [[gąbki]], [[pierścienice]], [[stawonogi]]. Z flory występowały [[wiciowce]], [[zielenice]] i [[krasnorosty]]. Życie ograniczone było wyłącznie do morza. Środowiska ekstremalne powszechnie zasiedlały [[archeowce]] i [[bakterie]].
== Skamieniałości ==
== Skamieniałości ==
Linia 30:
Linia 30:
* [[Tabela stratygraficzna]]
* [[Tabela stratygraficzna]]
== Przypisy ==
{{Przypisy|
* <ref name="Bekker-1908">{{Cytuj stronę | url = https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007%2F978-3-642-27833-4_742-4 | tytuł = Huronian Glaciation | autor = Bekker A. | data = 2014 (oryg. 1908) | praca = Encyclopedia of Astrobiology | opublikowany = Springer, Berlin, Heidelberg | język = en | data dostępu = 2021-03-18}}</ref>
}}
{{Commonscat|Proterozoic}}
{{Commonscat|Proterozoic}}
Wersja z 09:55, 18 mar 2021
Ten artykuł od 2021-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
w sensie chronostratygraficznym: drugi eonotem, wyższy od archaiku, niższy od fanerozoiku. Proterozoik dzieli się na trzy eratemy: paleoproterozoik, mezoproterozoik i neoproterozoik.
Klimat
Klimat podlegał silnym zmianom na początku i na końcu proterozoiku: wystąpiły dwa okresy ekstremalnie silnych, być może nawet globalnych zlodowaceń (hipoteza Ziemi-śnieżki). Około 2,3 mld lat temu nastąpiło zlodowacenie hurońskie, związane ze wzrostem zawartości tlenu w atmosferze[1]. W środkowej części eonu klimat przez około miliard lat był bardzo stabilny, ciepły, brak jest osadów lodowcowych. Eon zakończyła seria zlodowaceń w okresie od 750 mln do 580 mln lat temu (kriogen oraz środkowy ediakar), po której doszło do radiacji zwierząt wielokomórkowych.
Geologia
Skorupa ziemska powoli stawała się grubsza i stabilniejsza, nasiliły się procesy sedymentacji, dzięki którym pojawiły się skały osadowe. W tym długim czasie nastąpiło kilka orogenez, które spowodowały metamorfozę wcześniej powstałych utworów osadowych, wulkanicznych i po części plutonicznych, oraz kilka etapów niszczenia gór. Były to: orogeneza algomijska na pograniczu archaiku i proterozoiku, orogeneza karelska, hudsońska, penakaen, grenwilska, dalslandzka, katangijska, kadomska (kadomijska, assyntyjska), bajkalska. Początkowo atmosfera ziemska była pozbawiona tlenu. Dzięki rozwojowi życia, pod koniec proterozoiku nastąpił znaczny wzrost zawartości tlenu w atmosferze.
Skamieniałości z tego okresu są wyjątkowo rzadkie, co wiąże się z brakiem szkieletu u ówczesnych zwierząt. Wprawdzie nie udało się wyróżnić jednoznacznie skamieniałości przewodnich dla proterozoiku, ale wiele informacji o tamtym okresie dostarczyła tzw. fauna ediakarańska, o której wszakże trudno powiedzieć by występowała powszechnie, miała szerokie spektrum środowiskowe, szybko ewoluowała i była łatwa do identyfikacji – a to są cechy wyróżniające skamieniałości przewodnie.
Poziomo zaznaczono ery; W lewych kolumnach znajdują się okresy; prawa kolumna: pogrubionym tekstem zaznaczone są epoki; zwykłym tekstem zaznaczone są wieki
