Przejdź do zawartości

Mikołaj Wolski (1553–1630)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Mikołaj Wolski (1553-1630))
Mikołaj Wolski
Ilustracja
Portret z ok. 1624
Herb
Półkozic
Rodzina

Wolscy herbu Półkozic

Data i miejsce urodzenia

1553
Podhajce

Data śmierci

9 marca 1630

Mikołaj Wolski fragment obrazu Kazanie Skargi Jana Matejki

Mikołaj Wolski z Podhajec herbu Półkozic[1] (ur. 1553 w Podhajcach, zm. 9 marca 1630) – marszałek wielki koronny w latach 1616–1630, marszałek nadworny koronny w latach 16001617, miecznik koronny i miecznik krakowski w latach 15741599[2], komandor komandorii poznańskiej zakonu maltańskiego w latach 15891600[3], kanonik kapituły katedralnej poznańskiej w latach 1589–1601[4], dyplomata, starosta olsztyński w 1613 roku[5], starosta krzepicki, rabsztyński[6], czorsztyński od 1599, starosta inowłodzki w 1612 roku[7], starosta babimojski i odolanowski w 1629 roku, starosta wołpeński i dubieński[8], starosta warszawski, skarbnik rawski, faworyt i przyjaciel Zygmunta III Wazy.

Jako senator wziął udział w sejmach: 1601, 1603, 1605, 1609, 1611, 1613 (I), 1613 (II), 1615, 1616, 1618 1619, 1620, 1621, 1623, 1624, 1625, 1626 (I), 1626 (II), 1627, 1628, 1629 (I), 1629 (II)[9].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Ojcem jego był Stanisław Wolski (15231566) kasztelan sandomierski, marszałek nadworny warszawski, starosta krzepicki[10].

Zwiedził wszystkie prawie kraje Europy. Wychowany na dworze Maksymiliana – księcia Austrii. Następnie po pobycie przez 10 lat na dworze cesarza Rudolfa, powrócił do ojczyzny[11]. Wysyłany był w różnych poselstwach. W kraju dla biegłości wielkiej w prawie, i zasług, sprawował znakomite godności.

Poseł mazowiecki na sejm konwokacyjny 1574 roku[12].

W 1575 roku podpisał elekcję Maksymiliana II Habsburga[13].

Sprowadził z zagranicy do Polski wielu rzemieślników. Przebywając w Rzymie, jako poseł Zygmunta III Wazy, do papieża Klemensa VIII, bardzo upodobał sobie zakon Kamedułów, którzy zobowiązali się przysłać do Polski paru zakonników, jednak pod warunkiem, że wystawi im klasztor i zapewni odpowiednie fundusze na ich utrzymanie. W rynku w Kłobucku wybudował murowany pałac, połączony nadziemnym przejściem z kościołem św. Marcina i Małgorzaty. Budynek nie przetrwał jednak do czasów obecnych, nie wiadomo dokładnie kiedy został zburzony[14].

W 1578 roku po otrzymaniu zgody króla Stefana Batorego wykupuje kuźnice w swoich starostwach. Po 1588 roku przebudował w stylu renesansowym Zamek w Krzepicach. W 1607 roku wykupuje kuźnicę w Łojkach, w 1620 roku kuźnicę w Łaźcu i Wąsoszy. Dwie ostatnie wykupuje od wdowy po ostatnim kuźniku z rodu Konopków. W Łaźcu wystawia piec do odlewania dział, w Łojkach zakłada druciarnię i blacharnię, w Pankach odlewnię dział, moździerzy i kul. Zakłada kuźnice w Poczesnej (Poczesna Druga lub Klepaczka) oraz w 1620 roku w Nieradzie (działała 10 lat, po śmierci Mikołaja Wolskiego zamieniona na folwark). W kuźnicach Wolskiego odlewano ciężkie działa forteczne, panwie do warzenia solanki w żupach solnych, kotły, garnce i garnki. Z żelaza kutego wyrabiano w ogromnych ilościach sprzęt rolniczy i rzemieślniczy, blachy, druty, łopaty, siekiery. Po śmierci Mikołaja Wolskiego, wskutek braku spadkobiercy, kuźnice w Łaźcu, Nieradzie, Poczesnej, Sierakowie, Własnej i Zawadzie uległy dewastacji i zatrzymaniu.

Odbył legację do cesarza Macieja Habsburga, co zaowocowało podpisaniem przymierza polsko-austriackiego w 1613 roku[15].

W 1613 roku[16], 1618 i 1620 roku był deputatem Senatu na Trybunał Skarbowy Koronny[17].

Przyjął prawo miejskie w Krakowie[18].

Według legendy przez długie lata zajmował się czarną magią i alchemią, jednak pod koniec życia, gdy uznał, że jego życie jest niegodziwe i bezbożne, ufundował klasztor kamedułów na Bielanach w Krakowie. Został pochowany przy wejściu do kościoła, a na jego płycie nagrobnej umieszczono, zamiast nazwiska, łacińskie sentencje o strachu przed potępieniem i Sądem Ostatecznym. Zgodnie ze swoim życzeniem został pochowany w białym habicie kamedułów.

Portret epitafijny Mikołaja Wolskiego, którego autorem jest ojciec Wenanty Subiaco, malarz zakonny, umieszczony jest przy wejściu do kościoła.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Niekiedy mylnie przypisywany jest mu herb Łabędź.
  2. Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy”. Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 272.
  3. Paweł Czerwiński, Zakon Maltański i jego stosunki z Polską na przestrzeni wieków, Londyn 1962, s. 87.
  4. Mikołaj Pukianiec, Organizacja i funkcjonowanie poznańskiej kapituły katedralnej w XVII wieku, s. 51.
  5. W tym roku uzyskał dożywocie na starostwo olsztyńskie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 85.
  6. Volumina Legum, t. III, Petersburg 1859, s. 157–158.
  7. Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 181.
  8. Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Krzysztof Chłapowski, Stefan Ciara, Łukasz Kądziela, Tomasz Nowakowski, Edward Opaliński, Grażyna Rutkowska, Teresa Zielińska. Kórnik 1992, s. 214.
  9. Leszek Andrzej Wierzbicki, Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej, Warszawa 2017, s. 172.
  10. Historia nauki polskiej, Polska Akademia Nauk. Zakład Historii Nauki i Techniki; Tom 6 z Historia nauki polskiej, Bogdan Suchodolski; Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.
  11. Ludwik Zarewicz, Zakon kamedułów, jego fundacye i dziejowe wspomnienia w Polsce i Litwie, s. 154, 1871.
  12. Posłowie ziemscy koronni 1493–1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 227.
  13. Uchańsciana, czyli Zbiór dokumentów wyjaśniających życie i działalność Jakóba Uchańskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego, legata urodzonego, Królestwa Polskiego Prymasa i Pierwszego Księcia, +1581. T. 2, Warszawa 1885, s. 319.
  14. Jacek Laberscheck: Na przełomie wieków XVI i XVII. W: Feliks Kiryk: Kłobuck – Dzieje miasta i gminy (do roku 1939). Kraków: Secesja, 1998, s. 166. ISBN 83-87345-55-5.
  15. Zbigniew Anusik, W kręgu władzy i opozycji. Kariery faworytów królewskich a kariery opozycjonistów w dobie panowania Zygmunta III (1587–1632), w: Zbigniew Anusik, Studia i szkice staropolskie, Łódź 2011, s. 282–283.
  16. Volumina Legum, t. 3, Petersburg 1859, s. 120.
  17. Volumina Legum, t. III, Petersburg 1859, s. 157–158, 184.
  18. Leszek Belzyt, Wzajemne przenikanie się stanów szlacheckiego i mieszczańskiego w Krakowie i Pradze około 1600 r. Próba porównawczej analizy wstępnej, w: Między Zachodem a Wschodem, Studia ku czci profesora Jacka Staszewskiego, t. II, Toruń 2003, s. 67.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]