Rysí skála (Wysoki Jesionik)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rysí skála
Ilustracja
Grupa skalna Rysí skála z punktem widokowym (2020 rok)
Państwo

 Czechy

Kraj

 ołomuniecki

Położenie

Loučná nad Desnou

Pasmo

Wysoki Jesionik
(cz. Hrubý Jeseník)
(Sudety)

Wysokość

1167 m n.p.m.

Wybitność

10 m

Położenie na mapie Sudetów
Mapa konturowa Sudetów, po prawej nieco na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Rysí skála”
Ziemia50°05′17,1″N 17°08′54,4″E/50,088083 17,148444
Multimedia w Wikimedia Commons

Rysí skála – grupa skalna o wysokości 1167 m n.p.m.[1] (podawana jest też wysokość 1150 m n.p.m.[2]) w paśmie górskim Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, na Morawach, w obrębie gminy Loučná nad Desnou, blisko szczytu góry Medvědí hora, oddalona o około 5,9 km na zachód od szczytu góry Pradziad (cz. Praděd)[3][4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miejsce w którym rozciąga się grupa skalna na stoku góry Medvedí hora było pierwotnie miejscem mało uczęszczanym, ale stopniowo przybywało tu coraz więcej turystów, by podziwiać z jej wierzchołka znaczną część panoramy szczytów czy gór Wysokiego Jesionika. Następnie na jednym z wierzchołków umieszczono prowizoryczny krzyż[5][6], po czym powstał pomysł przystosowania tego miejsca do potrzeb turystycznych. Ośrodek turystyczny miejscowości Kouty nad Desnou założył w 2013 roku we współpracy z Lasami Republiki Czeskiej (cz. Lesy ČR) ścieżkę dydaktyczną Rysí skála[7]. Projekt ścieżki opierał się na legendzie o rysicy z młodymi, która znajduje schronienie na szczycie góry Medvědí hora[8]. W opowieści tej pojawiają się leśne skrzaty, bajkowe istoty i władca gór Pradziad[8]. W tej sytuacji nazwano tę grupę skalną Rysí skála[9].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Widok z dolnej drogi wokół wierzchołka góry Dlouhé stráně na szczyty: Kamenec (1) i Medvědí hora z grupą skalną Rysí skála, powyżej Černá stráň, Polom i Vozka, poniżej Suchá hora i Šindelná hora–JZ (w dali po lewej szczyty Masywu Śnieżnika) (2012 rok)

Grupa skalna Rysí skála położona jest w środkowo-zachodnim rejonie całego pasma Wysokiego Jesionika, leżąca w części Wysokiego Jesionika, w północno-zachodnim obszarze (mikroregionu) o nazwie Masyw Pradziada (cz. Pradědská hornatina), na wschodnim stoku góry Medvědí hora, oddalona o około 80 m na północny wschód od jej szczytu, powyżej płynącego potoku o nazwie Borový potok[1][3][10]. Jest grupą skalną słabo rozpoznawalną i widoczną m.in. z drogi okalającej połać szczytową góry Pradziad[11], gdzie wyłania się poniżej linii patrzenia na górę Ucháč. Ponadto bardzo dobrze widoczna z innego charakterystycznego punktu widokowego – z drogi okalającej szczyt góry Dlouhé stráně[12] (widoczna na prawo powyżej domku turystycznego Salaš).

Skaliska grupy skalnej[edytuj | edytuj kod]

Punkt geodezyjny przy grupie skalnej Rysí skála (2020 rok)

Grupa skalna Rysí skála rozpościera się na kierunku południowy zachód – północ, mająca nieregularny kształt o przybliżonych wymiarach długość × szerokość = (80 × 30) m, zajmująca powierzchnię około 1630 m²[1]. Składa się z dwóch zasadniczych skalisk. Szczytowego, odkrytego o wysokości 1167 m n.p.m., na którym – na wsporniku skalnym – umieszczono trójkątną, deskową platformę widokową z obustronną balustradą deskową[13] i drugiego, niższego o wysokości około 1164 m n.p.m. (odkrytego, będącego również punktem widokowym)[6], oddalonego o około 32 m na północny wschód od skaliska szczytowego[14]. Grupa skalna otoczona jest wokół borem świerkowym, pokryta częściowo trawą wysokogórską[1][14]. Stoki przy skaliskach – z uwagi na nachylenie – są urwiskami, należy więc zachować ostrożność poruszając się po nich, tym bardziej, że na niższym skalisku nie ma barierek czy łańcuchów. Dwa najwyższe skaliska grupy skalnej Rysí skála są wybitnymi punktami widokowymi, z których roztaczają się perspektywy w kierunku pobliskich gór i szczytów[15]. Widoczna jest m.in. wysmukła, charakterystyczna wieża na górze Pradziad, a ponadto góry takie jak m.in.: Velký Klínovec, Velký Klín, Výrovka, Hřbety, Nad Petrovkou, Malý Jezerník, Velký Jezerník, Malý Děd, Tupý vrch, Petrovy kameny, Vysoká hole, Dlouhé stráně, Mravenečník czy Kamenec (1)[a][15]. Blisko skaliska szczytowego znajduje się punkt geodezyjny, oznaczony na mapach geodezyjnych numerem (22.), o wysokości 1159,75 m n.p.m. oraz współrzędnych geograficznych (50°05′17,42″N 17°08′53,32″E/50,088172 17,148144)[1], oddalony o około 23 m na północny zachód od szczytu, z widocznym koło niego zamontowanym stalowym słupkiem, pomalowanym na przemian w poziome pasy białe i czerwone. Państwowy urząd geodezyjny o nazwie (cz. Český úřad zeměměřický a katastrální (CÚZK)) w Pradze podaje jako najwyższy punkt grupy skalnej – szczyt – o wysokości 1167,2 m n.p.m. i współrzędnych geograficznych (50°05′17,1″N 17°08′54,4″E/50,088083 17,148444)[1].

Dojście do grupy skalnej następuje z zielonego szlaku turystycznego Szlak zielony , na którym wytyczono ścieżką dydaktyczną oraz przystanku turystycznego Medvědí hora (Rysí skála), od którego należy przejść odcinek o długości około 25 m, dochodząc w ten sposób do szczytowej platformy widokowej[3][14].

Geologia[edytuj | edytuj kod]

Pod względem geologicznym grupa skalna Rysí skála należy do jednostki określanej jako kopuła Desny[16] i zbudowana jest ze skał metamorficznych, głównie z: gnejsów (biotytów, muskowitów)[17].

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Rysí skála znajduje się w obrębie wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt[3]. w pobliżu grupy skalnej nie utworzono żadnych rezerwatów przyrody lub innych obiektów nazwanych pomnikami przyrody[3].

Przy grupie skalnej wyznaczono w 2013 roku okrężną ścieżkę dydaktyczną o nazwie (cz. Naučná stezka Rysí skála) o długości około 2 km na odcinku[18][19]:

Medvědí hora (lan.) – punkt widokowy Rysí skála – szczyt Medvědí hora – Tetřeví chata – Medvědí hora (lan.) (z 10 stanowiskami obserwacyjnymi na trasie)[3]

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Rysí skála jest chętnie odwiedzana przez turystów, z możliwością podziwiania malowniczych perspektyw ze zlokalizowanego na jej wierzchołku punktu widokowego[15]. Przy grupie skalnej, w odległości około 20 m na zachód od szczytu przy przystanku turystycznym Medvědí hora (Rysí skála) położone są obok siebie dwie bliźniacze wiaty turystyczne[20]. Na górze Medvědí hora znajduje się górna stacja wyciągu krzesełkowego[21], wieża widokowa[22] czy fast food Bar u Medvěda. Do miejscowości Loučná nad Desnou z bazą hoteli i pensjonatów[23] jest od grupy skalnej około 4 km w kierunku zachodnim[3]. Natomiast do przełęczy Červenohorské sedlo, ze znajdującym się na niej hotelem Červenohorské Sedlo i bazą pensjonatów jest od grupy skalnej około 4,1 km w kierunku północnym[3]. Ponadto do osady Sedmidvory jest od grupy skalnej około 4,7 km w kierunku południowo-zachodnim[3].

Kluczowym punktem turystycznym jest oddalony o około 33 m na północny zachód od szczytu przystanek turystyczny Medvědí hora (Rysí skála), z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 1162 m, przez który przechodzi ścieżka dydaktyczna i trasa narciarstwa biegowego[3][24].

Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Klub Czeskich Turystów (cz. Klub Českých Turistů) wytyczył w obrębie grupy skalnej jeden szlak turystyczny, na którym przebiega ścieżka dydaktyczna na trasie[3]:

Szlak zielony Medvědí hora (lan.) – punkt widokowy Rysí skála – szczyt Medvědí hora – Tetřeví chata – Medvědí hora (lan.)

Szlaki rowerowe i trasy narciarskie[edytuj | edytuj kod]

W pobliżu grupy skalnej wyznaczono jedyny szlak rowerowy na trasie[3]:

Loučná nad Desnou – góra Seč – góra Čepel – góra Mravenečník – Medvědí hora – Kamenec (1) – góra Dlouhé stráně – góra Velká Jezerná – dolina rzeki Divoká Desná – Kouty nad Desnou – góra Černá stráň – przełęcz Přemyslovské sedlo – góra Tři kameny – góra Ucháč – góra Jelení skok – góra Loveč – góra Lískovec – Loučná nad Desnou[25]

W okresach ośnieżenia na odcinku Tetřeví chata – Medvědí hora (Rysí skála) przebiega trasa narciarstwa biegowego[24]. W pobliżu grupy skalnej nie poprowadzono żadnej trasy narciarstwa zjazdowego[24].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdujących się w tym samym paśmie dwóch innych szczytów o tej samej nazwie: Kamenec (2) położonego 3,3 km na południowy wschód od przełęczy Skřítek i Kamenec (3) położonego 1,7 km na wschód od miejscowości Bělá pod Pradědem.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓, Produkty → ZABAGED dle ZM10 (Měřítko mapy 1:1880).
  2. ↑ Rysí skála (Skała Rysia) [online], pl.wander-book.com [zarchiwizowane z adresu 2021-11-04].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l Vyhlídka Rysí skála (mapa turystyczna) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-11-04].
  4. ↑ Rysí skála [online], turistika.cz [dostęp 2021-11-04] (cz.).
  5. ↑ Góry bliskie sercu. Medvědí hora (1159 m n.p.m.) [online], sudeckiedrogi.wordpress.com, 11 lipca 2011 [zarchiwizowane z adresu 2023-03-07].
  6. ↑ a b Vyhlídka na Medvědí hoře [online], turistika.cz, 18 lipca 2011 [dostęp 2021-11-04] (cz.).
  7. ↑ Rysí skála v Jeseníkách s unikátní vyhlídkou [online], kudyznudy.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-05-23] (cz.).
  8. ↑ a b Ścieżka edukacyjna i wieża widokowa [online], kouty.cz [zarchiwizowane z adresu 2023-03-07].
  9. ↑ 16. Vyhlídka Rysí skála - pěší [online], vk-bike.eu [zarchiwizowane z adresu 2021-11-06] (cz.).
  10. ↑ Jan Vítek, Rysí skála vyhlídková [online], nacestu.cz, 1 sierpnia 2014 [zarchiwizowane z adresu 2021-11-04] (cz.).
  11. ↑ View. heywhatsthat.com ↓, Praděd – Rysí skála.
  12. ↑ View. heywhatsthat.com ↓, Dlouhé stráně – Rysí skála.
  13. ↑ Vyhlídka Rysí skála [online], turistickamapa.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-09-27] (cz.).
  14. ↑ a b c Vyhlídka Rysí skála (mapa lotnicza) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-11-04].
  15. ↑ a b c Skalní vyhlídka Rysí skála- vstup zdarma [online], tipykamnavylet.cz [zarchiwizowane z adresu 2021-11-04] (cz.).
  16. ↑ Cymerman 1998 ↓, s. 531 (mapa).
  17. ↑ Geologická mapa. mapy.geology.cz ↓, geologická jednotka 1024.
  18. ↑ Interaktivní naučná stezka Rysí skála, areál Kouty nad Desnou [online], vylety-zabava.cz, 3 marca 2021 [zarchiwizowane z adresu 2022-10-06] (cz.).
  19. ↑ Naučná stezka Rysí skála (okr. Šumperk) [online], venkazdyden.cz [zarchiwizowane z adresu 2021-11-04] (cz.).
  20. ↑ Otakar Brandos, Rysí skála (bouda) [online], treking.cz, 21 września 2016 [zarchiwizowane z adresu 2021-11-04] (cz.).
  21. ↑ Sedačková lanovka Kouty nad Desnou – Dlouhé stráně, [w:] Lanové dráhy v Česke republice [online], lanove-drahy.cz [zarchiwizowane z adresu 2021-11-04] (cz.).
  22. ↑ Rozhledna u Tetřeví chaty na Medvědí hoře u Koutů nad Desnou [online], rozhledny.webzdarma.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-08-12] (cz.).
  23. ↑ Ubytování Loučná nad Desnou [online], e-chalupy.cz [dostęp 2021-11-04] (cz.).
  24. ↑ a b c Vyhlídka Rysí skála (mapa tras narciarskich) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-11-04].
  25. ↑ Cyklotrasa 6155 Kouty – PVE DS [online], ejeseniky.com [zarchiwizowane z adresu 2023-03-01] (cz.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Szczyty Wysokiego Jesionika

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rysí_skála_(Wysoki_Jesionik)&oldid=72435822”