Malý Klín (Wysoki Jesionik)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Malý Klín
Ilustracja
Widok z niebieskiego szlaku rowerowego na stoku góry Malý Děd, na górę Malý Klín (2012 rok)
Państwo

 Czechy

Kraj

 ołomuniecki

Położenie

Bělá pod Pradědem

Pasmo

Wysoki Jesionik
(cz. Hrubý Jeseník)
(Sudety)

Wysokość

1101 m n.p.m.

Wybitność

10 m

Położenie na mapie Sudetów
Mapa konturowa Sudetów, po prawej nieco na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Malý Klín”
Ziemia50°07′08,9″N 17°11′41,6″E/50,119139 17,194889
Multimedia w Wikimedia Commons

Malý Klín (historyczna nazwa niem. Kleine Käulig Berg[1] lub Kleine Keil[2], cz. Klínec[3]) – szczyt (góra) o wysokości 1101 m n.p.m. (podawana jest też wysokość 1099 m n.p.m.[4], 1099,3 m n.p.m.[5][6] lub 1101,8 m n.p.m.[7]) w paśmie górskim Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, na Śląsku, w obrębie gminy Bělá pod Pradědem, oddalony o około 4,8 km na północny zachód od szczytu góry Pradziad (cz. Praděd)[8][9][10]. Rozległość góry (powierzchnia stoków) szacowana jest na około 1,1 km²[11], a średnie nachylenie wszystkich stoków wynosi około 21°[8].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Góra Malý Klín położona jest nieco na północ od centrum całego pasma Wysokiego Jesionika, leżąca w części Wysokiego Jesionika, w północnym obszarze (mikroregionu) o nazwie Masyw Pradziada (cz. Pradědská hornatina), położoną na krótkiej, północnej gałęzi bocznej grzbietu głównego (grzebieniu) góry Pradziad, ciągnącego się od przełęczy Červenohorské sedlo do przełęczy Skřítek[8]. Jest ona niejako „doczepiona” od północy do masywu góry Malý Jezerník[8]. Malý Klín jest górą rozpoznawalną jedynie z najbliższych jej okolic, głównie z punktów widokowych na stokach sąsiednich gór i miejsc, w wachlarzu kierunków od zachodniego, poprzez północny do wschodniego. Od południa przysłonięta jest grzbietem głównym góry Pradziad, z tego względu jest niewidoczna np. z charakterystycznego punktu widokowego – z drogi okalającej szczyt góry Dlouhé stráně[12] czy też z innego charakterystycznego punktu widokowego – z drogi okalającej połać szczytową góry Pradziad[13] jest również niewidoczna, bo przysłonięta masywem góry Velký Jezerník.

Malý Klín zajmuje stosunkowo niewielki obszar, bowiem rozciąga się on na długościach około 1 km na kierunku (wschód – zachód) i 1,5 km na kierunku (północ – południe)[8]. Górę ograniczają: od południa przełęcz o wysokości 1091 m n.p.m. w kierunku szczytu Malý Jezerník, od zachodu i północnego zachodu dolina potoku o nazwie Bukový potok oraz od wschodu dolina potoku Studený potok (1)[a][14][8]. W otoczeniu góry znajdują się następujące szczyty: od południa Malý Jezerník, od południowego zachodu Výrovka, od północnego zachodu Velký Klín, Velký Klín–JZ, Kamenný kostel i Jeřáb, od północnego wschodu Skalnatý i Hřib, od wschodu Osikový vrch oraz od południowego wschodu Nad Vodopádem, Sokolí skála (2)[b] i Velký Jezerník[8].

Stoki[edytuj | edytuj kod]

W obrębie góry można wyróżnić pięć następujących zasadniczych stoków[8]:

  • zachodni
  • północno-zachodni
  • północny
  • północno-wschodni
  • wschodni

Występują tu wszystkie typy zalesienia: bór świerkowy, las mieszany[c] oraz las liściasty, przy czym zdecydowanie dominuje zalesienie borem świerkowym[15][16]. Na stokach: północno-zachodnim, północnym, północno-wschodnim i wschodnim poza borem świerkowym występują obszary pokryte lasem mieszanym, a na stokach północnym, północno-wschodnim i wschodnim wraz z obniżaniem wysokości pojawiają się nawet obszary pokryte lasem liściastym[15][16]. Niemalże wszystkie stoki charakteryzują się znaczną zmiennością wysokości zalesienia, z występującymi ogołoceniami, przecinkami oraz polanami[16]. Na północ od szczytu (stok północny), w odległości około (350 i 450) m znajdują się pojedyncze skaliska oraz w odległości około 450 m na wschód od szczytu (stok wschodni), na wysokościach około 880 m n.p.m. położona jest grupa skalna[8]. Ponadto w odległości około 500 m na północny zachód od szczytu (stok północno-zachodni), na wysokościach około (830–950) m n.p.m. występuje obszar pokryty głazowiskiem[9][8]. Przy głazowisku tym, blisko płynącego potoku Bukový potok występują grupy skalne[8].

Stoki mają stosunkowo jednolite, na ogół strome i zróżnicowane nachylenia. Średnie nachylenie stoków waha się bowiem od 17° (stok północny) do 27° (stok wschodni)[8]. Średnie nachylenie wszystkich stoków góry (średnia ważona nachyleń stoków) wynosi około 21°[8]. Maksymalne średnie nachylenie stoku wschodniego na wysokościach około 1000 m n.p.m., na odcinku 50 m nie przekracza 40°[8]. Poza wytyczonym jedynym szlakiem turystycznym, stoki pokryte są siecią nielicznych dróg oraz na ogół nieoznakowanych nielicznych ścieżek[8]. Przemierzając je zaleca się korzystanie ze szczegółowych map, z uwagi na zawiłości ich przebiegu, zalesienie oraz zorientowanie w terenie.

Szczyt[edytuj | edytuj kod]

Droga główna na grzbiecie góry Malý Klín (2009 rok)

Na szczyt nie prowadzi żaden szlak turystyczny[8]. Malý Klín jest górą o pojedynczym szczycie[8]. Przez połać szczytową przechodzi droga główna, biegnąca grzbietem góry z przełęczy w kierunku szczytu Malý Jezerník oraz drogi o nazwie Miliónová cesta[16]. Na połaci szczytowej znajduje się niewielka polana, na której położona jest chata o nazwie Maloklínská chata[17][16]. Szczyt znajduje się wśród zalesienia borem świerkowym, pokryty trawą wysokogórską[15][16]. Z uwagi na zalesienie nie jest on punktem widokowym. Na połaci szczytowej znajduje się punkt geodezyjny, oznaczony na mapach geodezyjnych numerem (8.), o wysokości 1099,34 m n.p.m. oraz współrzędnych geograficznych (50°07′09,75″N 17°11′41,86″E/50,119375 17,194961)[15], z widocznym koło niego stalowym słupkiem, ostrzegającym przed jego zniszczeniem z tabliczką, z napisem Státní triangulace Poškození se trestá[d], oddalony o około 30 m na północny wschód od szczytu[15]. Państwowy urząd geodezyjny o nazwie (cz. Český úřad zeměměřický a katastrální (CÚZK)) w Pradze podaje jako najwyższy punkt góry – szczyt – o wysokości 1101,1 m n.p.m. i współrzędnych geograficznych (50°07′08,9″N 17°11′41,6″E/50,119139 17,194889)[15].

Dojście do szczytu następuje z grzbietowej drogi głównej, biegnącej z niebieskiego szlaku rowerowego (Miliónová cesta)[18], wytyczonego na sąsiedniej górze Malý Jezerník[10]. Od położonej przy końcu drogi grzbietowej chacie Maloklínská chata należy orientacyjnie przejść wśród zalesienia (mniej więcej w kierunku północnym) odcinek o długości około 20 m dochodząc w ten sposób do szczytu[8][16].

Geologia[edytuj | edytuj kod]

Pod względem geologicznym masyw góry Malý Klín należy do jednostki określanej jako warstwy vrbneńskie[19] i zbudowany jest ze skał metamorficznych, głównie: gnejsów (plagioklazów), fyllonitów (biotytów, chlorytów i muskowitów), amfibolitów, stromatytów, łupków zieleńcowych i porfiroidów[20].

Wody[edytuj | edytuj kod]

Grzbiet główny (grzebień) góry Pradziad, biegnący od przełęczy Skřítek do przełęczy Červenohorské sedlo oraz dalej do przełęczy Ramzovskiej (cz. Ramzovské sedlo) jest częścią granicy Wielkiego Europejskiego Działu Wodnego, dzielącej zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego[6].

Szczyt wraz ze stokami góry Malý Klín położony jest na północ od tej granicy, należy więc do zlewni Morza Bałtyckiego, do którego płyną wody m.in. z dorzecza rzeki Odry, będącej przedłużeniem płynących z tej części Wysokiego Jesionika górskich potoków (m.in. płynących w pobliżu góry potoków o nazwie Bukový potok czy Studený potok (1)[a])[14][8]. Na stokach góry nie ma potoków, które byłyby dopływami wspomnianych wcześniej potoków Bukový potok i Studený potok (1)[8].

Wodospady[edytuj | edytuj kod]

Atrakcją dla miłośników pięknych krajobrazów są wodospady, rozsiane na stokach góry[8].

Wodospady na stokach góry Malý Klín
Lp. Wodospad Potok Lokalizacja Wysokość bezwzględna
m n.p.m.		 Wysokość wodospadu
m
1 Bukové vodopády[21] Bukový potok stok północno-zachodni, około 730 m na północny zachód od szczytu 775–950 2; 4; 2; 4,5; 4; 2
2 Vodopády Studeného potoka[22][23] Studený potok (1) stok wschodni 800–1030 6; 4; 2,5; 3,5; 3,5

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Niemalże cały stok wschodni góry Malý Klín znajduje się w obrębie rezerwatu przyrody Vysoký vodopád[24] (→ Rezerwat przyrody Vysoký vodopád), będącego częścią wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt[8]. Na stokach nie utworzono żadnych obiektów nazwanych pomnikami przyrody oraz nie wytyczono żadnych ścieżek dydaktycznych[8].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Maloklínská chata na połaci szczytowej góry Malý Klín (2012 rok)

Na górze Malý Klín nie ma żadnego schroniska turystycznego lub hotelu górskiego[8]. Do bazy turystycznej z położonym u podnóża stoku północno-wschodniego góry Velký Klín schroniskiem turystycznym – Chata Eduard[25] w miejscowości Bělá pod Pradědem jest od szczytu około 2,2 km w kierunku północno-wschodnim, natomiast do bazy turystycznej z hotelem Červenohorské Sedlo i pensjonatami, położonymi na przełęczy Červenohorské sedlo jest od szczytu około 3 km w kierunku północno-zachodnim[8]. Nieco bliżej, bo w odległości około 2,4 km na południowy wschód od szczytu, na wysokości 1304 m n.p.m. położone jest najstarsze schronisko turystyczne w paśmie Wysokiego Jesionika – Švýcárna[8]. Natomiast do bazy hoteli rozsianych wokół góry Pradziad jest od szczytu około 5 km w kierunku południowo-wschodnim, gdzie położone są następujące hotele górskie i schroniska turystyczne[8]:

Ponadto na połaci szczytowej góry, przy grzbietowej drodze głównej położona jest Maloklínská chata[17][26], ale nie ma ona charakteru schroniska turystycznego, a którą zalicza się do tzw. chat łowieckich[8].

Szlaki turystyczne, rowerowe i trasy narciarskie[edytuj | edytuj kod]

Klub Czeskich Turystów (cz. Klub Českých Turistů) wytyczył w obrębie góry jedyny szlak turystyczny, przebiegający fragmentarycznie wzdłuż doliny potoku o nazwie Studený potok (1) na trasie[8]:

Szlak niebieski Bělá pod Pradědem – góra Nad Borovým – góra Zaječí hora – góra Ztracený vrch – góra Lysý vrch – szczyt Klanke – góra Velký Klín – rezerwat przyrody Vysoký vodopád – wodospad Vysoký vodopád – góra Malý Děd – schronisko Švýcárna – dolina potoku Środkowa Opawa – Vidly – Bílý Potok – Hutě[27]

Przez górę nie przechodzi żaden szlak rowerowy[8]. Ponadto w obrębie stoków nie wytyczono żadnej trasy narciarstwa biegowego, ani żadnej trasy narciarstwa zjazdowego[28].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie potoku Studený potok (2), płynącego ze stoku góry Dlouhé stráně.
  2. ↑ Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie szczytu Sokolí skála (1), położonego blisko szczytu góry Sokol.
  3. ↑ Drzewostan całego Obszaru Chronionego Krajobrazu Jesioniki obejmuje: świerk pospolity 84%, buk zwyczajny 10%, modrzew europejski 1,5%, klon jawor 1,1%, brzoza 1%, olsza czarna 0,8%, kosodrzewina 0,4%, olsza szara 0,3%, (jodła pospolita, jesion wyniosły i lipa) 0,2%, sosna zwyczajna 0,1%, pozostałe (sosna błotna, dąb, grab, klon zwyczajny, wiąz, jarząb, olsza zielona, topola osika, topola i wierzba iwa) 0,2% (→ Analýza vlivu lesního hospodaření na lesní ekosystémy v CHKO Jeseníky. hnutiduha.cz ↓).
  4. ↑ W tłumaczeniu na język polski: Państwowa sieć triangulacyjna. Uszkodzenie podlega karze.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Malý Klín (Kl. Käulig B.) (1099 m) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2017-02-24].
  2. ↑ Josef P. Halda, Lichens of the Břidličná Nature Reserve and the Zadní hutisko Nature Monument in the Hrubý Jeseník Mts. (Czech Republic). Lišejníky Přírodní rezervace Břidličná a Přírodní památky Zadní hutisko v Hrubém Jeseníku. (PDF), „Acta Musei Richnoviensis. Sect. natur”, Nr 16 (3), Rychnov nad Kněžnou: Muzeum a galerie Orlických hor, 2009, s. 57–80, ISSN 1213-4260 [zarchiwizowane z adresu 2019-01-27] (cz. • ang.).
  3. ↑ Topografické mapy v systému S-1952 1:10 000, [w:] Český Úřad Zeměměřický a Katastrální [online], ags.cuzk.cz [dostęp 2021-03-14].
  4. ↑ Jeseníky – Praděd, Králický Sněžník. Turistická mapa ↓.
  5. ↑ Jan Ondryáš, Přehled nejvyšších vrcholů Hrubého Jeseníku [online], lipova-lazne.cz, 31 stycznia 2006 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-28] (cz.).
  6. ↑ a b Hrubý Jeseník (mapa). dudisoft.eu ↓.
  7. ↑ Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓.
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad Malý Klín (1099 m) (mapa turystyczna) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2015-11-11].
  9. ↑ a b Malý Klín [online], turistika.cz [dostęp 2015-11-11] (cz.).
  10. ↑ a b Malý Klín 1099 m n.m [online], geocaching.com [zarchiwizowane z adresu 2016-03-06] (cz.).
  11. ↑ Pomiar (Malý Klín) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-03-08].
  12. ↑ View. heywhatsthat.com ↓, Dlouhé stráně – Malý Klín.
  13. ↑ View. heywhatsthat.com ↓, Praděd – Malý Klín.
  14. ↑ a b Studený potok [online], turistika.cz [dostęp 2015-11-11] (cz.).
  15. ↑ a b c d e f Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓, Produkty → ZABAGED dle ZM10 (Měřítko mapy 1:1880).
  16. ↑ a b c d e f g Malý Klín (1099 m) (mapa lotnicza) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-03-09].
  17. ↑ a b Zdeňka Jordanová, Lovecké chaty v Jeseníkách. Maloklínská chata [online], lovecke-chaty-v-jesenikach.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-09-28] (cz.).
  18. ↑ Trasy rowerowe – Z Czervenogórskiego Sedla do Videlskiego Sedla [online], czeskiegory.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-03-03].
  19. ↑ Cymerman 1998 ↓, s. 531 (mapa).
  20. ↑ Geologická mapa. mapy.geology.cz ↓, geologická jednotka 964, 977, 986 i 1020.
  21. ↑ Vodopády Jesníků a okolí. Bukové vodopády [online], vodopady.info [zarchiwizowane z adresu 2023-03-03] (cz.).
  22. ↑ Vodopády Jesníků a okolí. Vodopády Studeného potoka [online], vodopady.info [zarchiwizowane z adresu 2023-03-03] (cz.).
  23. ↑ Kaskády Studeného potoka [online], turistika.cz [dostęp 2021-08-24] (cz.).
  24. ↑ Přírodní rezervace Vysoký vodopád, rymarovsko.cz [zarchiwizowane 2021-05-07] (cz.).
  25. ↑ Chata Eduard [online], chataeduard.cz [dostęp 2021-03-09].
  26. ↑ Chata Maloklínská, [w:] Arcibiskupské lesy a statky Olomouc s.r.o [online], eshop.alsol.cz [dostęp 2023-10-28] (cz.).
  27. ↑ Jeseníky, jak je neznáte – Malý, Velký Klín [online], horycesko.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-05-23] (cz.).
  28. ↑ Malý Klín (1099 m) (mapa tras narciarskich) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2015-11-11].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Szczyty Wysokiego Jesionika

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Malý_Klín_(Wysoki_Jesionik)&oldid=72435480”