SM UC-12

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
SM UC-12
Ilustracja
Niezidentyfikowany okręt typu UC I
Klasa

okręt podwodny

Typ

UC I

Historia
Stocznia

AG Weser, Brema

Położenie stępki

27 stycznia 1915

Wodowanie

29 kwietnia 1915

 Kaiserliche Marine
Nazwa

UC-12

Wejście do służby

2 maja 1915

 K.u.K. Kriegsmarine
Nazwa

U-24

Wycofanie ze służby

zatopiony 16.03.1916

 Regia Marina
Nazwa

X 1

Wejście do służby

13 kwietnia 1917

Wycofanie ze służby

1 maja 1919

Los okrętu

złomowany

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


168 ton
183 t

Długość

33,99 m

Szerokość

3,15 m

Zanurzenie

3,04 m

Zanurzenie testowe

50 m

Napęd
1 silnik wysokoprężny o mocy 90 KM
1 silnik elektryczny o mocy 175 KM, 1 śruba
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


6,2 węzła
5,22 w.

Zasięg

powierzchnia: 780 Mm przy 5 w.
zanurzenie: 50 Mm przy 4 w.

Uzbrojenie
12 min, 1 km
Załoga

14

Multimedia w Wikimedia Commons

SM UC-12 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, dwunasty w kolejności okręt podwodny typu UC I. Zwodowany 29 kwietnia 1915 roku w stoczni AG Weser w Bremie, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 2 maja 1915 roku. Przewieziony w częściach nad Adriatyk, został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą U-24. W czasie służby operacyjnej okręt odbył 7 patroli bojowych, podczas których postawił zagrody minowe, na których zatonęło 6 statków o łącznej pojemności 3289 BRT. Został zatopiony 16 marca 1916 roku, zniszczony przez wybuch własnej miny w okolicy Tarentu. Wydobyty i wyremontowany przez Włochów, służył w Regia Marina jako X 1 do 1919 roku, a następnie został złomowany.

Projekt i dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]

Sukcesy pierwszych niemieckich U-Bootów na początku I wojny światowej (m.in. zatopienie brytyjskich krążowników pancernych HMS[a] „Aboukir”, „Hogue” i „Cressy” przez U-9) skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowych typów okrętów podwodnych[1]. Doceniając też wagę wojny minowej, 9 października 1914 roku ministerstwo marynarki zatwierdziło projekt małego podwodnego stawiacza min opracowanego przez Inspektorat Torped pod kierunkiem dr Wernera, oznaczonego później jako typ UC I[1][2][3].

SM[b] UC-12 był niewielkim, przybrzeżnym okrętem podwodnym o konstrukcji jednokadłubowej, którego koncepcja oparta była na projekcie jednostek typu UB I[3]. Długość całkowita wynosiła 33,99 metra, szerokość 3,15 metra i zanurzenie 3,04 metra[2][4][5]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 6,3 metra[6]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 168 ton[c], a w zanurzeniu 183 tony[4][3]. Jednostka posiadała zaokrąglony dziób oraz cylindryczny kiosk o średnicy 1,3 m, obudowany opływową osłoną, a do jej wnętrza prowadziły dwa luki: jeden w kiosku i drugi w części rufowej, prowadzący do pomieszczeń załogi[7]. Okręt napędzany był na powierzchni przez 6-cylindrowy, czterosuwowy silnik Diesla Daimler RS166 o mocy 90 koni mechanicznych (KM), zaś pod wodą poruszał się dzięki silnikowi elektrycznemu SSW o mocy 175 KM[2][4][8]. Poruszający jedną trójłopatową, wykonaną z brązu śrubą (o średnicy 1,8 m i skoku 0,43 m)[7] układ napędowy zapewniał prędkość 6,2 węzła na powierzchni i 5,22 węzła w zanurzeniu[3][9] (przy użyciu na powierzchni silnika elektrycznego okręt był w stanie osiągnąć 7,5 węzła[10]). Zasięg wynosił 910 Mm przy prędkości 5 węzłów w położeniu nawodnym oraz 50 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[8][d]. Okręt zabierał 3,5 tony oleju napędowego[5], a energia elektryczna magazynowana była w akumulatorach składających się ze 112 ogniw, o pojemności 4000 Ah, które zapewniały 3 godziny podwodnego pływania przy pełnym obciążeniu[10].

Okręt posiadał dwa wewnętrzne zbiorniki balastowe[10]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów, zaś czas zanurzenia 23-36 s[5]. Okręt nie posiadał uzbrojenia torpedowego ani artyleryjskiego, przenosił natomiast w części dziobowej 12 min kotwicznych typu UC/120 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)[7][12]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (także zapalniki min trzeba było montować jeszcze przed wypłynięciem, co nie było rozwiązaniem bezpiecznym i stało się przyczyną zagłady kilku jednostek tego typu)[3][12]. Uzbrojenie uzupełniał jeden karabin maszynowy z zapasem amunicji wynoszącym 150 naboi[2][4][6]. Okręt posiadał jeden peryskop Zeissa[7]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 136 kg[7]. Załoga okrętu składała się z 1 oficera (dowódcy) oraz 13 podoficerów i marynarzy[4][5][e].

Budowa[edytuj | edytuj kod]

SM UC-12 zamówiony został 23 listopada 1914 roku jako dwunasty z serii 15 okrętów typu UC I (numer projektu 35a, nadany przez Inspektorat Okrętów Podwodnych), w ramach wojennego programu rozbudowy floty[6][11][13]. Został zbudowany w stoczni AG Weser w Bremie[2][14]. Stocznia oszacowała czas budowy okrętu na 5-6 miesięcy[13]. UC-12 otrzymał numer stoczniowy 226 (Werk 226)[6]. Stępkę okrętu położono 27 stycznia 1915 roku[6], zwodowany został 29 kwietnia 1915 roku[3], zaś do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej przyjęto go 2 maja 1915 roku[6][15].

Przebieg służby[edytuj | edytuj kod]

Kaiserliche Marine i Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine[edytuj | edytuj kod]

1915 rok[edytuj | edytuj kod]

2 maja 1915 roku dowódcą UC-12 mianowany został por. mar. Cäsar Bauer[16]. 12 czerwca okręt został w sekcjach przewieziony koleją do austro-węgierskiej bazy Pola na Adriatyku, gdzie został powtórnie zmontowany[13][17][18]. 27 czerwca wyznaczono nowego kapitana okrętu, którym został por. mar. Karl Palis[19], a UC-12 włączono w skład Niemieckiej Flotylli Pola, operującej z Cattaro[6][20]. Okręt nominalnie wcielono do K.u.K. Kriegsmarine pod nazwą U-24, jednak załoga pozostała niemiecka[18][f]. W ostatnich miesiącach 1915 roku UC-12/U-24 był wykorzystywany jako okręt transportujący zaopatrzenie dla wojsk tureckich walczących pod Bardią z oddziałami egipskimi[21][22]. 24 grudnia okręt trafił na remont do stoczni w Poli, który trwał do 12 lutego 1916 roku[21].

1916 rok[edytuj | edytuj kod]

2 stycznia 1916 roku nastąpiła kolejna zmiana dowódcy okrętu: nowym został por. mar. Eberhard Fröhner[21][23]. 16 lutego załoga UC-12/U-24 odniosła pierwszy wojenny sukces: nieopodal Durazzo zatonął na minie zbudowany w 1892 roku francuski parowiec „Memphis” (2382 BRT), płynący z Korfu do Durazzo (bez strat w załodze)[24]. 21 lutego w tym samym miejscu zatonął pochodzący z 1912 roku włoski statek szpitalny „Marechiaro” (412 BRT), na którym zginęły 33 osoby[25][26]. Dwa dni później jego los podzielił włoski uzbrojony trawler „Monsone” (249 t), który zatonął w okolicy Durazzo (śmierć poniosło 8 członków załogi)[27]. 26 lutego na tych samych wodach zatonął ze stratą 10 ludzi brytyjski kuter HMD[g] „Lily Reaich” (88 ts)[28]. 3 marca w okolicy Brindisi zatonął kolejny brytyjski kuter – HMD „Boy Harold” (74 ts), zbudowany w 1911 roku (zginęło 7 marynarzy)[29]. Pięć dni później w tym samym miejscu mina zniszczyła brytyjski kuter HMD „Enterprise II” (84 ts), na którym zginęło 8 członków załogi[30].

12 marca okręt wyszedł z bazy z zadaniem postawienia zagrody minowej w Zatoce Tarenckiej[31]. 16 marca 1916 roku okręt zatonął wraz z całą załogą, zniszczony przez wybuch własnej miny w rejonie włoskiej bazy w Tarencie (na pozycji 40°27′N 17°11′E/40,450000 17,183333)[6][31][21].

Regia Marina[edytuj | edytuj kod]

Przełamany na dwie części wrak okrętu, leżący na głębokości 31 metrów 1700 metrów od brzegu, kilka dni po zatopieniu został zbadany przez włoskich nurków, a następnie podniesiony (operacja zakończyła się na początku kwietnia 1916 roku)[18][21]. Okręt trafił do suchego doku w Królewskim Arsenale w Tarencie, gdzie zbadano jego konstrukcję i wyremontowano[18][21][h]. Wydobyty wrak okrętu stanowił dowód na podejmowanie przez Cesarstwo Niemieckie wrogich działań przeciw Włochom pod osłoną bandery sprzymierzeńca, co było jedną z przyczyn wypowiedzenia wojny Niemcom przez Włochy 27 sierpnia 1916 roku[33]. 13 kwietnia 1917 roku okręt przyjęto w skład Regia Marina pod nazwą X 1[6][18][32]. Jednostka weszła w skład 1. Dywizjonu Okrętów Podwodnych, bazując w Wenecji[32]. 20 maja 1918 roku okręt (dowódca – kpt. mar. Aldo Castellani) przeprowadził misję bojową, stawiając zagrodę minową nieopodal wyspy Lussino[18][32]. W okresie od lipca do października X 1 uczestniczył w kolejnych operacjach minowych, stawiając zagrody u wybrzeży Dalmacji[18][32]. Po podpisaniu 3 listopada 1918 roku rozejmu między Włochami a Austro-Węgrami w Villa Giusti, jednostka pod dowództwem kpt. mar. Mario Viottiego uczestniczyła w zajęciu miasta Buje[18][32].

Okręt został wycofany ze służby 1 maja 1919 roku, a następnie złomowany[18][32][34].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ HMS – His/Her Majesty’s Ship – Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.
  2. ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
  3. ↑ Wyporność jednostek niemieckich i włoskich podano w tonach metrycznych, okrętów brytyjskich w długich tonach (ts), dla statków handlowych podano pojemność w tonach rejestrowych brutto.
  4. ↑ R.H. Gibson i M. Prendergast podają inne wartości: prędkość 8,4 węzła na powierzchni i 5,5 węzła w zanurzeniu oraz zasięg na powierzchni 850 mil morskich przy prędkości 5 węzłów[11].
  5. ↑ W momencie zatopienia na pokładzie UC-12 przebywało 15 ludzi[6].
  6. ↑ Niemieckie okręty podwodne używały bandery austro-węgierskiej, gdyż Cesarstwo Niemieckie i Włochy nie były wówczas w stanie wojny.
  7. ↑ HMD – His Majesty’s Drifter – Kuter Jego Mości.
  8. ↑ Wiedza o szczegółach konstrukcji niemieckiego okrętu została wykorzystana przy budowie pierwszych włoskich podwodnych stawiaczy min: X 2 i X 3[32].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 59.
  2. ↑ a b c d e Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: 2004, s. 54.
  3. ↑ a b c d e f Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 100.
  4. ↑ a b c d e John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: 1990, s. 127.
  5. ↑ a b c d Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 62.
  6. ↑ a b c d e f g h i j Guðmundur Helgason: UC 12. uboat.net. [dostęp 2016-09-15]. (ang.).
  7. ↑ a b c d e Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2016-09-15]. (ang.).
  8. ↑ a b Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: 1985, s. 181.
  9. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 563.
  10. ↑ a b c Class M 1. dutchsubmarines.com. [dostęp 2016-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-11)]. (ang.).
  11. ↑ a b R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: 2014, s. 313.
  12. ↑ a b Wojciech Holicki. Niemieckie okręty podwodne typu UC II. Część I. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 6, s. 92, 2020. Magnum X. ISSN 2080-9743. 
  13. ↑ a b c Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: 1989, s. 44.
  14. ↑ Gordon Williamson: U-boats of the Kaiser’s Navy. Botley, Oxford: 2002, s. 12.
  15. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 152.
  16. ↑ Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Cäsar Bauer. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-15]. (ang.).
  17. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 136.
  18. ↑ a b c d e f g h i Regi Sommergibile X1. www.xmasgrupsom.com. [dostęp 2016-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (wł.).
  19. ↑ Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Karl Palis. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  20. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 177.
  21. ↑ a b c d e f Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 221.
  22. ↑ R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: 2014, s. 116.
  23. ↑ Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Eberhard Fröhner. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  24. ↑ Guðmundur Helgason: Memphis. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  25. ↑ Guðmundur Helgason: Marechiaro. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  26. ↑ R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: 2014, s. 117.
  27. ↑ Guðmundur Helgason: Monsone. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  28. ↑ Guðmundur Helgason: HMD Lily Reaich. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  29. ↑ Guðmundur Helgason: HMD Boy Harold. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  30. ↑ Guðmundur Helgason: HMD Enterprise Ii. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-16]. (ang.).
  31. ↑ a b Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914-1918. Kraków: 2004, s. 173.
  32. ↑ a b c d e f g Smg. X 1 (1916). [w:] Betasom - XI Gruppo Sommergibili Atlantici [on-line]. www.betasom.it. [dostęp 2016-09-16]. (wł.).
  33. ↑ R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: 2014, s. 118.
  34. ↑ Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 101.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914-1918. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2004. ISBN 83-918940-3-7.
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Guðmundur Helgason: UC 12. uboat.net. [dostęp 2016-09-15]. (ang.).
  • Wojciech Holicki. Niemieckie okręty podwodne typu UC II. Część I. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 6, 2020. Magnum X. ISSN 2080-9743. 
  • Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2016-09-15]. (ang.).
  • John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
  • Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
  • Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
  • Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).
  • Gordon Williamson: U-boats of the Kaiser’s Navy. Botley, Oxford: Osprey Publishing, 2002. ISBN 1-84176-362-4. (ang.).
  • Class M 1. dutchsubmarines.com. [dostęp 2016-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-11)]. (ang.).
  • Regi Sommergibile X1. www.xmasgrupsom.com. [dostęp 2016-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (wł.).
  • Smg. X 1 (1916). [w:] Betasom – XI Gruppo Sommergibili Atlantici [on-line]. www.betasom.it. [dostęp 2016-09-16]. (wł.).
Okręty podwodne typu UC I

Kaiserliche Marine

Typy włoskich okrętów z okresu I wojny światowej
Drednoty
Okręty liniowe
Krążowniki pancerne
Krążowniki pancernopokładowe
Niszczyciele
Torpedowce
Okręty podwodne
miniaturowe okręty podwodne
Monitory
Kanonierki
Ścigacze/Kutry torpedowe (MAS)
Stawiacze min
Trałowce

Regia Marina

  • K: przebudowa
  • P: okręt pojedynczy (unikatowy)
  • U: ukończone po I wojnie światowej
  • X: budowa anulowana/projekt
  • Z: okręt zdobyczny
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=SM_UC-12&oldid=73606089”