Rekonstrukcja (architektura): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Rekonstrukcje na Ukrainie: drobne merytoryczne
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne merytoryczne
Linia 2: Linia 2:
[[Plik:Collier's 1921 World War - Ypres at close of war.jpg|thumb|160px|Sukiennice w Ypres w 1921 r.]]
[[Plik:Collier's 1921 World War - Ypres at close of war.jpg|thumb|160px|Sukiennice w Ypres w 1921 r.]]
[[Plik:5F23.jpg|thumb|160px|Sukiennice w Ypres po rekonstrukcji w latach 1933-1967]]
[[Plik:5F23.jpg|thumb|160px|Sukiennice w Ypres po rekonstrukcji w latach 1933-1967]]
'''Rekonstrukcja''' – odtworzenie zniszczonego budynku lub jego nieistniejących już detali do stanu sprzed zniszczenia zabytku, które dokonywane jest na podstawie zachowanych planów, projektów, fotografii lub szkiców. Może towarzyszyć konserwacji zabytków, gdy wymaga tego potrzeba zachowania większej części oryginalnych elementów (np. rekonstrukcja części pieca w obozie [[Auschwitz]]). Rekonstrukcji poddawane są obiekty o dużej wartości artystycznej, historycznej, kulturowej, krajobrazowej lub duchowej i symbolicznej dla społeczeństwa. Po częściowych rekonstrukcjach dokonywanych w XIX wieku, jak np części zamku w Malborku, za pierwszą kompletną rekonstrukcją można uznać odbudowanie [[Dzwonnica św. Marka w Wenecji|dzwonnicy na Placu Św. Marka w Wenecji]], która zawaliła się w 1902 roku. Kolejne liczne rekonstrukcje przeprowadzono po zniszczeniach w I Wojny światowej (Sukiennice w [[Ypres]]). Szczególne znaczenie miało odbudowanie [[Stare Miasto w Warszawie|Starego Miasta w Warszawie]] w latach 1948-1953 oraz [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Królewskiego w Warszawie]] w latach 1971-1974 co spotkało się z uznaniem [[UNESCO]], które odbudowany zespół wpisało na Listę Światowego Dziedzictwa. Często jednak rekonstrukcje dokonywane na terenie Warszawy odwoływały się do kształtu wcześniejszego niż stan sprzed zniszczenia (np. Pałac Biskupów Krakowskich w Warszawie). Pomimo krytyki prowadzenia rekonstrukcji przez zwolenników budowy obiektów wyłącznie w stylach współczesnych zarzucających "fałszowanie historii", rekonstrukcje są prowadzone nieprzerwanie w wielu europejskich krajach szczególnie od zakończenia II Wojny światowej, podczas której zniszczono wiele budynków o ogromnym znaczeniu duchowym, krajobrazowym i kulturowym dla społeczeństw europejskich. Po 1990 roku szczególnie dużo rekonstrukcji zniszczonych budynków prowadzonych jest w Niemczech, pomimo tego, że od ich zburzenia minęło ponad pół wieku ([[Zamek w Berlinie]], Zamek w Poczdamie, Stare Miasto w Dreźnie, Lubeka i inne). Prowadzone są także rekonstrukcje budynków zniszczonych kilkaset lat temu, ale które mają duże znaczenie emocjonalne dla społeczności, jak np. zniszczony w XVIII wieku [[Zamek Dolny w Wilnie]] lub będący w ruinie od XVII wieku [[Zamek w Trokach]]. Rekonstrukcje prowadzone są też na skutek zniszczenia zabytku w wyniku katastrofy budowlanej (np. Kampanila św. Marka w Wenecji) lub zniszczonych w skutek klęsk żywiołowych. Rekonstrukcje są też prowadzone w celach edukacyjnych, aby przedstawić wygląd obiektów zniszczonych wiele wieków temu, np. wille rzymskie (np. Villa Getty), gród w [[Biskupin]]ie, fragmenty rzymskiego Limes (np. Saalburg pod Bad Homburg vor der Höhe, Walzheim, Biriciana) i inne. <br />
'''Rekonstrukcja''' – odtworzenie zniszczonego budynku lub jego nieistniejących już detali do stanu sprzed zniszczenia zabytku, które dokonywane jest na podstawie zachowanych planów, projektów, fotografii lub szkiców. Może towarzyszyć konserwacji zabytków, gdy wymaga tego potrzeba zachowania większej części oryginalnych elementów (np. rekonstrukcja części pieca w obozie [[Auschwitz]]). Rekonstrukcji poddawane są obiekty o dużej wartości artystycznej, historycznej, kulturowej, krajobrazowej lub duchowej i symbolicznej dla społeczeństwa. Po częściowych rekonstrukcjach dokonywanych w XIX wieku, jak np części zamku w Malborku, za pierwszą kompletną rekonstrukcją można uznać odbudowanie [[Dzwonnica św. Marka w Wenecji|dzwonnicy na Placu Św. Marka w Wenecji]], która zawaliła się w 1902 roku. Kolejne liczne rekonstrukcje przeprowadzono po zniszczeniach w I Wojny światowej (Sukiennice w [[Ypres]]).
Szczególne znaczenie zagadnienie rekonstrukcji zniszczonych zabytków zaczęło mieć po zakończeniu II Wojny światowej. Jan Zachwatowicz w dniu 1 września 1945 roku na Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Sztuki powiedział:
{{Cytat|Nie mogąc się zgodzić na wydarcie nam pomników kultury, będziemy je rekonstruowali, będziemy je odbudowywali od fundamentów, aby przekazać pokoleniom, jeśli nie autentyczną, to przynajmniej dokładną formę tych pomników, żywą w pamięci i dostępną w materiałach. (...) Poczucie odpowiedzialności wobec przyszłych pokoleń domaga się odbudowy tego, co nam zniszczono, odbudowy pełnej, świadomej tragizmu popełnionego fałszu konserwatorskiego.<ref>Piotr Majewski, Ideologia i Konserwacja, Warszawa 2009, s.53</ref>}}
Przykładem rekonstrukcji związanych z przywracaniem struktury architektonicznej zniszczonej w wyniku działań wojennych było odbudowanie [[Stare Miasto w Warszawie|Starego Miasta w Warszawie]] w latach 1948-1953, a także odbudowa [[Dług Targ|Długiego Targu w Gdańsku]], Starego Miasta w Poznaniu, Zamku w Szczecinie i Zamku w Malborku. W latach 1971-1974 odbudowano [[Zamek Królewski w Warszawie]] co spotkało się z uznaniem [[UNESCO]], które odbudowany zespół warszawskiego Starego Miasta i zamku wpisało na Listę Światowego Dziedzictwa. Często jednak rekonstrukcje dokonywane na terenie Warszawy odwoływały się do kształtu wcześniejszego niż stan sprzed zniszczenia (np. Pałac Biskupów Krakowskich w Warszawie). Pomimo krytyki prowadzenia rekonstrukcji przez zwolenników budowy obiektów wyłącznie w stylach współczesnych zarzucających "fałszowanie historii", rekonstrukcje są prowadzone nieprzerwanie w wielu europejskich krajach szczególnie od zakończenia II Wojny światowej, podczas której zniszczono wiele budynków o ogromnym znaczeniu duchowym, krajobrazowym i kulturowym dla społeczeństw europejskich. Po 1990 roku szczególnie dużo rekonstrukcji zniszczonych budynków prowadzonych jest w Niemczech, pomimo tego, że od ich zburzenia minęło ponad pół wieku ([[Zamek w Berlinie]], Zamek w Poczdamie, Stare Miasto w Dreźnie, Lubeka i inne). Prowadzone są także rekonstrukcje budynków zniszczonych kilkaset lat temu, ale które mają duże znaczenie emocjonalne dla społeczności, jak np. zniszczony w XVIII wieku [[Zamek Dolny w Wilnie]] lub będący w ruinie od XVII wieku [[Zamek w Trokach]]. Rekonstrukcje prowadzone są też na skutek zniszczenia zabytku w wyniku katastrofy budowlanej (np. Kampanila św. Marka w Wenecji) lub zniszczonych w skutek klęsk żywiołowych. Rekonstrukcje są też prowadzone w celach edukacyjnych, aby przedstawić wygląd obiektów zniszczonych wiele wieków temu, np. wille rzymskie (np. Villa Getty), gród w [[Biskupin]]ie, fragmenty rzymskiego Limes (np. Saalburg pod Bad Homburg vor der Höhe, Walzheim, Biriciana) i inne. <br />


=== Rekonstrukcje a kreacje i stylizacje ===
=== Rekonstrukcje a kreacje i stylizacje ===
Linia 195: Linia 200:
* [[Łuk Triumfalny w Moskwie]], zburzony w 1936 roku, zrekonstruowany w 1966-68
* [[Łuk Triumfalny w Moskwie]], zburzony w 1936 roku, zrekonstruowany w 1966-68


== Rekonstrukcje cyfrowe ==
Oprócz odtworzenia budynków w „naturze”, czyli ponownego ich wybudowania często można spotykać wirtualną formą rekonstrukcji przeznaczona do prezentacji w formie filmu, slajdów lub wydruków.
Oprócz odtworzenia budynków w „naturze”, często można spotykać wirtualną formą rekonstrukcji przeznaczona do prezentacji w formie filmu, slajdów lub wydruków.

{{Przypisy}}


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==

Wersja z 20:09, 16 lut 2014

Dzwonnica św. Marka w Wenecji po rekonstrukcji z 1912 r.
Sukiennice w Ypres w 1921 r.
Sukiennice w Ypres po rekonstrukcji w latach 1933-1967

Rekonstrukcja – odtworzenie zniszczonego budynku lub jego nieistniejących już detali do stanu sprzed zniszczenia zabytku, które dokonywane jest na podstawie zachowanych planów, projektów, fotografii lub szkiców. Może towarzyszyć konserwacji zabytków, gdy wymaga tego potrzeba zachowania większej części oryginalnych elementów (np. rekonstrukcja części pieca w obozie Auschwitz). Rekonstrukcji poddawane są obiekty o dużej wartości artystycznej, historycznej, kulturowej, krajobrazowej lub duchowej i symbolicznej dla społeczeństwa. Po częściowych rekonstrukcjach dokonywanych w XIX wieku, jak np części zamku w Malborku, za pierwszą kompletną rekonstrukcją można uznać odbudowanie dzwonnicy na Placu Św. Marka w Wenecji, która zawaliła się w 1902 roku. Kolejne liczne rekonstrukcje przeprowadzono po zniszczeniach w I Wojny światowej (Sukiennice w Ypres).

Szczególne znaczenie zagadnienie rekonstrukcji zniszczonych zabytków zaczęło mieć po zakończeniu II Wojny światowej. Jan Zachwatowicz w dniu 1 września 1945 roku na Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Sztuki powiedział:

Nie mogąc się zgodzić na wydarcie nam pomników kultury, będziemy je rekonstruowali, będziemy je odbudowywali od fundamentów, aby przekazać pokoleniom, jeśli nie autentyczną, to przynajmniej dokładną formę tych pomników, żywą w pamięci i dostępną w materiałach. (...) Poczucie odpowiedzialności wobec przyszłych pokoleń domaga się odbudowy tego, co nam zniszczono, odbudowy pełnej, świadomej tragizmu popełnionego fałszu konserwatorskiego.[1]

Przykładem rekonstrukcji związanych z przywracaniem struktury architektonicznej zniszczonej w wyniku działań wojennych było odbudowanie Starego Miasta w Warszawie w latach 1948-1953, a także odbudowa Długiego Targu w Gdańsku, Starego Miasta w Poznaniu, Zamku w Szczecinie i Zamku w Malborku. W latach 1971-1974 odbudowano Zamek Królewski w Warszawie co spotkało się z uznaniem UNESCO, które odbudowany zespół warszawskiego Starego Miasta i zamku wpisało na Listę Światowego Dziedzictwa. Często jednak rekonstrukcje dokonywane na terenie Warszawy odwoływały się do kształtu wcześniejszego niż stan sprzed zniszczenia (np. Pałac Biskupów Krakowskich w Warszawie). Pomimo krytyki prowadzenia rekonstrukcji przez zwolenników budowy obiektów wyłącznie w stylach współczesnych zarzucających "fałszowanie historii", rekonstrukcje są prowadzone nieprzerwanie w wielu europejskich krajach szczególnie od zakończenia II Wojny światowej, podczas której zniszczono wiele budynków o ogromnym znaczeniu duchowym, krajobrazowym i kulturowym dla społeczeństw europejskich. Po 1990 roku szczególnie dużo rekonstrukcji zniszczonych budynków prowadzonych jest w Niemczech, pomimo tego, że od ich zburzenia minęło ponad pół wieku (Zamek w Berlinie, Zamek w Poczdamie, Stare Miasto w Dreźnie, Lubeka i inne). Prowadzone są także rekonstrukcje budynków zniszczonych kilkaset lat temu, ale które mają duże znaczenie emocjonalne dla społeczności, jak np. zniszczony w XVIII wieku Zamek Dolny w Wilnie lub będący w ruinie od XVII wieku Zamek w Trokach. Rekonstrukcje prowadzone są też na skutek zniszczenia zabytku w wyniku katastrofy budowlanej (np. Kampanila św. Marka w Wenecji) lub zniszczonych w skutek klęsk żywiołowych. Rekonstrukcje są też prowadzone w celach edukacyjnych, aby przedstawić wygląd obiektów zniszczonych wiele wieków temu, np. wille rzymskie (np. Villa Getty), gród w Biskupinie, fragmenty rzymskiego Limes (np. Saalburg pod Bad Homburg vor der Höhe, Walzheim, Biriciana) i inne.

Rekonstrukcje a kreacje i stylizacje

Rekonstrukcje, które zawsze są oparte na materiale ikonograficznym sporządzonym w przeszłości i prowadzone wg wskazówek historyków sztuki, a często też przy wykorzystaniu materiałów stosowanych w przeszłości, należy odróżnić od budowy obiektów, które nie posiadają ikonografii przedstawiającej ich wygląd sprzed zniszczenia (np. Zamek w Poznaniu, Zamek w Tykocinie, Zamek w Gostyninie) i które są jedynie kreacją przypuszczalnego wyglądu z przeszłości lub świadomą stylizacją. Tego typu kreacje powstawały często także w XIX wieku w Niemczech (Neuschwanstein) i we Francji (np. Carcassonne) w związku z popularnością idei romantycznych, jednak, z uwagi na koncentrowanie się przy ich budowie na malowniczości, a nie walorach naukowych, należy odróżnić je od rekonstrukcji sensu stritco. Budynki takie określa się jako zbudowane w stylistyce historyzmu, kreacji historyzującej lub stylizacji. Stylizacje historyczne były stosowane też po 1918 roku, gdy odbudowywano zniszczone podczas I Wojny światowej: Kalisz, Kazimierz nad Wisłą, Niedzicę, Działdowo, a także po 1945 roku, np. podczas budowy jednej z pierzei rynku w Sandomierzu, na Podzamczu w Lublinie, socrealistycznej dzielnicy Mariensztat w Warszawie, rynku w Raciborzu, rynku w Gliwicach.

Przykłady rekonstrukcji:

Rekonstrukcje w Warszawie

Kościół św. Kazimierza w Warszawie

Rekonstrukcje w innych miejscach w Polsce

Waga na rynku w Poznaniu
Białystok, ratusz

Rekonstrukcje w Niemczech

Frauenkirche w Dreźnie
Braunschweig, Alte Waage

Rekonstrukcje na Litwie

  • Zamek w Trokach (1951-1961)
  • Zamek Dolny w Wilnie (2001-2009)
  • Zamek w Birżach (1978-1986)
  • Karczma Królewska (Stara Plebania) w Kownie przy ul. Wileńskiej 7 (po 1971)
  • Wilno, kamienica gotycka, ul. Aušros Vartų gatvė nr 8 (po 1970)
  • Wilno, trzecia kondygnacja tzw. Baszty Giedymina (1938-1939)
  • Zamek Dolny w Wilnie
    Zamek Dolny w Wilnie
  • Zamek w Trokach
    Zamek w Trokach
  • Kamienica w Wilnie
    Kamienica w Wilnie
  • Zamek w Birżach
    Zamek w Birżach

Rekonstrukcje na Białorusi

  • Ratusz w Mohylewie
    Ratusz w Mohylewie
  • Witebsk
    Witebsk
  • Witebsk
    Witebsk
  • Orsza - Kolegium Jezuitów
    Orsza - Kolegium Jezuitów
  • Lida - zamek
    Lida - zamek

Rekonstrukcje na Ukrainie

Kijów - Cerkiew św. Michała

Rekonstrukcje w innych krajach

Kamienica Czarnogłowych w Rydze

Rekonstrukcje cyfrowe

Oprócz odtworzenia budynków w „naturze”, często można spotykać wirtualną formą rekonstrukcji przeznaczona do prezentacji w formie filmu, slajdów lub wydruków.

  1. ↑ Piotr Majewski, Ideologia i Konserwacja, Warszawa 2009, s.53

Zobacz też

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rekonstrukcja_(architektura)&oldid=38717662”