Stołpce

Stołpce

Стоўбцы

Herb Flaga
Państwo	Białoruś
Obwód	miński
Rejon	stołpecki
Populacja (2010) • liczba ludności	15 400
Nr kierunkowy	1717
Kod pocztowy	222660
Położenie na mapie obwodu mińskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Białorusi Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:town}

{{Miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | współrzędne = Nieznane pola: "sekundN", "stopniN", "sekundE", "stopniE", "minutE" oraz "minutN".

Stołpce (biał. Стоўбцы, Stoubcy, ros. Столбцы, Stołbcy) – miasto na Białorusi, w obwodzie mińskim, centrum administracyjne rejonu stołpeckiego, położona przy trasie linii kolejowej Warszawa – Brześć – Baranowicze – Mińsk.

Miasto liczy 15,4 tys. mieszkańców (2010). Stołpce położone są około 70 km na południowy zachód od Mińska.

Demografia

Historia

Okres Wielkiego Księstwa Litewskiego

Miasteczko założono w 1593 roku staraniem Halszki Kmicianki Słuszkowej, wdowy po staroście krzyczewskim Mikołaju Słuszce. W ciągu następnych 200 lat stanowiły posiadłość rodziny Słuszków, następnie przechodząc do Czartoryskich.

Okres II Rzeczypospolitej

Były miastem stołecznym ówczesnego powiatu stołpeckiego w dawnym województwie nowogródzkim. W Stołpcach mieściła się ostatnia stacja kolejowa przed przedwojenną granicą polsko-radziecką. Siedziba stacjonowania polskich wojsk lotniczych, istniało duże lotnisko wojskowe.

W nocy z 3 na 4 sierpnia 1924 roku miasto zostało napadnięte przez uzbrojoną grupę dywersantów sowieckich, wcześniej dostarczonych na granicę polsko-sowiecką ciężarówkami Armii Czerwonej. Dywersanci zabili 7 policjantów i urzędnika starostwa, sterroryzowali i ograbili miejscowość. Był to najgłośniejszy, lecz nie jedyny przypadek napaści zbrojnych grup z ZSRR na terytorium Polski. Bezpośrednio po nim władze polskie podjęły decyzję o utworzeniu Korpusu Ochrony Pogranicza.

Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Stołpce. W okresie od 17 maja do 30 września 1926 roku firma "J.Pawlikowski" z Warszawy wybudowała w Stołpcach nowy dworzec kolejowy. Do 17 września 1939 roku miasto było garnizonem macierzystym Batalionu KOP „Stołpce”.

II wojna światowa

W czasie niemieckiej okupacji w latach 1943–1944 w Stołpcach działała podziemna polska szkoła. Tajne nauczanie prowadził były sędzia Sądu Grodzkiego A. Rhode (lub J. Rhode). Lekcje odbywały się według przedwojennego programu polskich szkół gimnazjalnych, co drugi dzień, w mieszkaniu J. Urbanowicza. Nauczyciel zginął na oczach swoich uczniów w okolicach dnia 6 lipca 1944 roku, podczas wielodniowego oblężenia miasta przez wojska sowieckie.

Zabytki

• Cerkiew prawosławna św. Anny, barokowo-klasycystyczna z 1825 r. fundacji Czartoryskich.
• Pozostałości dwóch kolonii dla urzędników z około 1925 roku, proj. Kazimierz Saski
• cmentarz polski

Galeria

• 
  Budynek administracji rejonu
• 
  Ulica miasta
• 
  Most kolejowy na rzece Niemen
• 
  Cerkiew św. Anny

Osoby związane ze Stołpcami

• W roku 1923 urodziła się tu polska śpiewaczka operowa i operetkowa – Halina Mickiewiczówna.
• W roku 1644 zmarł tu ojciec Fabian Maliszowski – przeor dominikanów.

Bibliografia

• Верхняе Панямонне, Вып. 1. Мінск: І.П. Логвінаў, 2012, s. 154. ISBN 978-985-6991-72-4.
• Tomasz Głowiński: Zapomniany garnizon. Oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza w Iwieńcu w latach 1924–1939. Wyd. 1. Wrocław: Wydawnictwo GAJT, 2008/2009, s. 175. ISBN 978-83-88178-71-9.
• Agnieszka Grędzik-Radziak: Oświata i szkolnictwo polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej i współczesnej Białorusi 1939–2001. Toruń: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2007, s. 441. ISBN 978-83-60738-09-2.

Linki zewnętrzne

• Stołpce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 365 .
• Верхняе Панямонне: альманах лакальнай гісторыі
• Stołpce na Radzima.org